Фото: gov.kz
Биыл қыркүйек айында Қазақстанда бензин бағасы литріне 235 теңгеден асып, қоғамда үлкен талқылау тудырды. Бұған дейін жанармай бағасы мемлекет тарапынан бақыланып келсе, енді Үкімет оны нарыққа жіберу туралы шешім қабылдады, деп жазды qandastar.kz
Бағаны бақылаудан бас тартудың негізгі себептері
1. Ішкі нарықтағы тапшылық
Қазақстанда бензин бағасы көрші Ресеймен салыстырғанда айтарлықтай төмен. Бұл жағдай шекара асырып, жанармайды заңсыз экспорттауға түрткі болып, ішкі нарықта тапшылық туғызды.
2. Инвестицияның тежелуі
Бағаның еркін қалыптаспауы салдарынан мұнай өңдеу зауыттары мен жанармай бекеттері жаңа технология енгізуге, инфрақұрылымды дамытуға мүдделі болмады. Яғни, саланың жаңаруына кедергі болды.
3. Мемлекеттік бюджетке түсетін салмақ
Арзан бензинді ұстап тұру үшін мемлекет жыл сайын миллиардтаған қаржы жұмсады. Бұл қаражат әлеуметтік салаларға (білім, денсаулық сақтау, т.б.) жұмсалуы мүмкін еді.
Баға еркіндігі не береді?
– Нарықтық бәсекелестікті арттырады
Баға еркін жағдайда компаниялар тұтынушы тарту үшін сапалы өнім мен жақсы сервис ұсынуға тырысады. Бұл ұзақ мерзімде жанармай сапасының жақсаруына әсер етеді.
– Инвестиция тартуға мүмкіндік береді
Баға шынайы болғанда, салаға отандық әрі шетелдік инвесторлар қызығушылық танытады. Бұл зауыттардың жаңаруына, жаңа жұмыс орындарының ашылуына жол ашады.
– Тапшылық мәселесін шешеді
Жанармайды шетелге арзан бағамен сату тиімсіз болғандықтан, ішкі нарықта өнім көбірек қалады.
Мемлекет не істеуі керек?
Сарапшылардың пікірінше, Үкімет келесі шараларды қолға алуы қажет:
-
Әлеуметтік осал топтарға мақсатты субсидиялар беру;
-
Жол ақысы немесе көлік салығына жеңілдіктер енгізу;
-
Азық-түлік пен коммуналдық қызметтер бойынша инфляцияны тежеу тетіктерін қарастыру.
Бензин бағасының өсуі – нарықтық экономика заңдылығына сай қалыпты құбылыс. Қазақстан көршілес елдермен салыстырғанда әлі де арзан жанармай ұсынатын елдердің қатарында. Ұзақ мерзімде бұл шешім отын тапшылығын жойып, саланы дамытуға мүмкіндік береді. Алайда, сарапшылар сөзінше, әлеуметтік әділеттілік мәселесін ескермейінше, бұл реформа халықтың көңілінен шықпауы мүмкін. Сондықтан баға еркіндігімен қатар, әлеуметтік қолдау саясаты да қатар жүруі тиіс.