Қазақстанда сайғақ мүйіздерін цифрлық таңбалау жүйесін енгізу жоспарланып отыр. Бұл туралы тауарларды таңбалау және қадағалау жөніндегі бірыңғай оператор – «Tanba» компаниясының бас директоры Бикеш Құрманғалиева хабарлады, деп жазады qandastar.kz
Оның айтуынша, бұл шешімді Экология және табиғи ресурстар министрлігі қабылдаған.
Жаңа жүйе бойынша әрбір мүйіз арнайы кодпен таңбаланып, «Tanba» жүйесіне енгізіледі. Кодтарда мүйіздің өлшемі мен басқа да сипаттамалары ескеріледі. Таңбалау жұмыстары ет комбинаттарында, яғни жануар сойылған сәтте жүргізілетін болады. Осыдан кейін ғана өнімді заңды түрде экспорттауға мүмкіндік беріледі. Бұл тәсіл әрбір мүйіздің заңды жолмен шыққанын дәлелдеуге мүмкіндік бермек.
— Таңбалау жүйесі заңсыз саудамен күресуге және өнімнің шыққан көзін нақты анықтауға септігін тигізеді. Бұл – сауданы ашық жүргізудің, ресурстарды тиімді бақылаудың және халықаралық талаптарға сай жұмыс істеудің маңызды құралы, — деді ол.
Бүгінде Қазақстанда сайғақтардың саны 2,3 миллион басқа жеткен. Бұл – бұрын-соңды болмаған рекордтық көрсеткіш. Алайда осыншама көп популяция кей өңірлерде экологиялық және шаруашылық мәселелер туындатуда. Мәселен, Батыс Қазақстан облысында сайғақтар жайылым мен егістік жерлерге зиян келтіріп жатқаны туралы фермерлер бірнеше рет шағымданған. Осыған байланысты 3 шілдеден бастап өңірде сайғақтарды ату жұмыстары басталды.
— Ату шарасы ғылыми негізге сүйеніп жүргізіліп отырғаны маңызды. Мұндай реттеу әлемдік тәжірибеде – Австралия, Канада, Финляндия, Оңтүстік Африка сияқты елдерде де қолданылады. Дегенмен, бұл қадам қоғам тарапынан сынға ұшырамауы үшін ашықтық қажет, — деді Құрманғалиева.
Сайғақтарды ату жұмыстарын Республикалық мемлекеттік кәсіпорын – «Охотзоопром» жүргізуде. Тек осы мекемеге ғана рұқсат берілген. Құрманғалиева атап өткендей, Қазақстан халықаралық міндеттемелерге сай, сайғақтар саны 1 миллион бастан төмен болмауы тиіс. Осы себепті цифрлық таңбалау – экспорттың табиғатқа зиян келтірмейтінін дәлелдейтін бірден-бір тетік саналады.
— Қазақстан CITES және өзге де халықаралық конвенциялар аясында мойнына алған экологиялық жауапкершілікті цифрлық таңбалау арқылы нақты дәлелдей алады. Бұл еліміздің халықаралық беделін арттыра түседі, — деді маман.
Экономикалық тұрғыдан алғанда, заңды түрде таңбаланған мүйіздерді экспорттау арқылы мемлекетке қосымша табыс түседі. Қазірдің өзінде Қытайдан бірнеше компания «Tanba» жүйесіне тіркелуге қызығушылық білдіріп отыр. Жүйе 1 қарашадан бастап іске қосылады. Қажетті құрал-жабдықтар мен бекіткіштер жеткізілген. Алғашқы кодтар осы жылдың төртінші тоқсанында беріледі.
— Легалды экспорт жолға қойылса, бұл салада ашық әрі бақыланатын нарық қалыптасады. Сонымен қатар қара нарықтағы заңсыз айналым көлемі азаяды. Бұл бағытта мемлекет пен бизнес өкілдері бірлесе жұмыс істеуі тиіс, — деді ол.
Қорытындылай келе, сайғақ мүйіздерін цифрлық таңбалау – Қазақстанның табиғи ресурстарды қорғау мен оларды тиімді басқарудағы жаңа қадамы. Бұл бастама экологияны, заңдылықты және экономиканы ұштастыра отырып, халықаралық талаптарға сай келетін жүйе құруға бағытталған. Алайда жүйенің тиімділігі тек техникалық шешімдермен емес, оның ашықтығы мен қоғамдық бақылаудың деңгейіне де байланысты болады.
