АҚШ пен Қытай арасындағы тарифтік және сауда текетіресі әлемдік экономиканың теңгеріміне тікелей әсер етіп отыр. Әлемнің екі ірі экономикасы арасындағы бұл қақтығыс жаһандық жеткізу тізбегін қайта құрып, шикізат нарықтарында тұрақсыздық туғызуда. Тікелей емес, бірақ айтарлықтай жанама әсер бұл процестен Қазақстанды да айналып өтпейді. Елдің сыртқы сауда құрылымы мен экономикалық бағытына сүйене отырып, ықтимал салдарларды бірнеше деңгейде байқауға болады, деп жазады qandastar.kz
Біріншіден, Қазақстанның геоэкономикалық артықшылығы — оның Қытай мен Еуропаны байланыстыратын маңызды транзиттік торап ретіндегі рөлі. АҚШ пен Еуропа елдерінің Қытайдан келетін импортқа тарифтік шектеулер қоюы Қытай экспортының жалпы көлемін азайтуы мүмкін. Мұндай жағдайда Қазақстан аумағы арқылы өтетін жүк ағымдары қысқарып, транзиттік табыс төмендеуі ықтимал. Алайда басқа жағынан қарағанда, Қытай өз экспорттық бағыттарын әртараптандыру үшін Орталық Азия елдері арқылы өтетін құрлықтағы дәліздерді белсендіріп, керісінше Қазақстанның логистикалық маңызын арттыра алады. Бұл сценарий тек жаһандық сауда қарқыны күрт құлдырамаса ғана мүмкін болмақ.
Екіншіден, Қазақстан экономикасы шикізат экспортына айтарлықтай тәуелді. Елдің негізгі табысы мұнай, металл және ауыл шаруашылығы өнімдерін сыртқа сатудан түседі. Егер тарифтік соғыс Қытай экономикасының баяулауына әкелсе, онда Қытайдың осы ресурстарға деген сұранысы азайып, әлемдік баға тұрақсыздығы күшеюі ықтимал. Мұндай жағдайда Қазақстан бюджетінің кірісі қысқарып, ұлттық валютаның тұрақтылығына да қауіп төнуі мүмкін.
Үшіншіден, инвестициялық тұрғыдан алғанда да белгілі бір тәуекелдер бар. Қытай “Бір белдеу — бір жол” бастамасы аясында Қазақстан экономикасына айтарлықтай қаржы құйып келеді. Бірақ АҚШ-пен сауда текетіресі күшейген жағдайда, Пекин ішкі нарықты қолдауға басымдық беріп, сыртқы инвестициялық жобаларды қысқартуы ықтимал. Бұл Қазақстандағы инфрақұрылымдық және өндірістік жобалардың қарқынын төмендетуі мүмкін. Сонымен бірге, америкалық санкциялық саясаттың кеңеюі қазақстандық компаниялардың қытайлық серіктестермен жұмыс істеуіне жанама қысым туғызуы ықтимал, әсіресе жоғары технологиялар мен телекоммуникация салаларында.
«Аймақтық деңгейде де белгілі бір қиындықтар туындауы мүмкін. Қазақстан Еуразиялық экономикалық одақ аясында Ресеймен тығыз экономикалық байланыста. Сондықтан Қытай мен АҚШ арасындағы шиеленіс Ресей экономикасына әсер еткен жағдайда, ол жанама түрде Қазақстанға да ықпал етеді. Сонымен қатар, юань мен доллар арасындағы бағамдық өзгерістер теңге тұрақтылығына әсер етуі мүмкін.
Сонымен бірге туындап отырған жағдай жаңа мүмкіндіктер де ұсына алады. Сауда шектеулері нәтижесінде Қазақстан Қытай бұрын экспорттаған кейбір тауарларды өз ішінде өндіру арқылы импортты алмастыру әлеуетін күшейте алады. Сондай-ақ, АҚШ пен Қытай арасындағы қатынастардың шиеленісуі аясында Қазақстан Ресей және басқа да ЕАЭО елдерімен экономикалық ынтымақтастықты тереңдетіп, жаңа нарықтарға шығу мүмкіндігін қарастыра алады», — деп жазады саясаттанушы Марат Шибұтов.
Қорытындылай келе, АҚШ пен Қытай арасындағы тарифтік соғыс Қазақстан үшін тікелей емес, бірақ елеулі жанама әсері бар фактор болып отыр. Негізгі қауіп шикізат нарығындағы баға тұрақсыздығы мен Қытай инвестициясының бәсеңдеуінен туындайды. Алайда елдің транзиттік әлеуетін дамыту, логистикалық бағыттарды әртараптандыру және өндірістік секторды күшейту арқылы Қазақстан бұл геоэкономикалық сын-қатерлерге бейімделе алады. Сауда соғысының нақты салдары оның ұзақтығына және өзге ірі ойыншылардың — Ресей мен Еуропалық Одақтың ұстанымына байланысты болмақ.
