Антикор: Ғылымға грант бөлуде жемқорлық бар

Кеңеске бейнеконференция байланысы арқылы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің аумақтық бөлімшелері, облыстар әкімдерінің орынбасарлары, ЖОО ректорлары, әкімдіктер бөлімшелерінің 10 мыңнан астам лауазымды тұлғалары, мектеп директорлары, бухгалтерлер және бүкіл ел бойынша білім беру саласының басқа да қызметкерлері қосылды.

«Тек соңғы үш жылда бұл салаларға 12,3 трлн теңгеден астам қаражат бөлінді. Алайда, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет жүргізген сыртқы талдау көрсеткендей, бөлінген қаражат әрқашан мақсатына сай пайдаланылмайды. Бюджетті жоспарлау және игеру кезеңдерінде педагогтердің еңбегіне ақы төлеу қорынан қаражат жымқырудың жүйелі фактілері ашылды. 2023 жылдан бастап 302 қылмыстық іс тіркелді, олар бойынша залал 17 млрд теңгеден асты. Қазірдің өзінде 230 адам сотталды, 100-ден астам іс сотта қаралуда. Екі ұйымдасқан қылмыстық топтың қызметі тоқтатылды». Антикордың баспасөз қызметі

Бюджеттік өтінімдерді қалыптастыру процестерін автоматтандырудың, бұзушылықтарды бақылау және алдын алу тетіктерінің, сондай-ақ ақпараттық жүйелердің бытыраңқылығының болмауына байланысты көптеген фактілер мүмкін болды.

Бұл төлем құжаттарын бұрмалауға, «өлі жандарға» төлем жасауға, жалақы мен үстемеақыларды көтеруге мүмкіндік берді. Агенттік енгізген ұсынымдар бойынша бүгінде осындай фактілерді болдырмауға бағытталған шаралар қабылдануда.

Талқылаудың тағы бір маңызды тақырыбы ғылымды қаржыландыру саласындағы жемқорлық тәуекелдерін жою мәселелері болды.

«Миллиардтаған долларлық инвестицияға қарамастан, ғылыми жобалардың 70%-дан астамы практикалық пайда әкелмей, мақалалар мен кітаптар шығарумен аяқталады. Жобаларды іріктеу процесі ашық емес, олардың сараптамасы формальді түрде жүргізіледі, нақты нәтижелер үшін жауапкершілік жоқ. 2016 жылдан бастап мемлекет ғылыми жобаларды коммерцияландыруға шамамен 32 млрд теңге жұмсады, олардың едәуір бөлігі мәлімделген мақсаттарға қол жеткізе алмады. Нақты ғылыми жұмыстың орнына қаражат зерттеулерге байланысты емес шығындарға кетеді, жоба бюджеттері негізсіз көтеріледі». Антикордың баспасөз қызметі

Ғылыми тағылымдамаларға гранттар беру мәселелерінде де елеулі жемқорлық тәуекелдері анықталды.

Бұл жағдайдың себептері ғылымдағы дұрыс емес басымдықтар, жобаларды таңдау және олардың нәтижелері үшін жауапкершіліктің болмауы, цифрландырудың әлсіздігі және шығындардың ашық еместігі болды.