Búgin — Ahmet Baıtursynulynyń týǵan kúni

Búgin – qazaq halqynyń uly perzenti,qoǵam qaıratkeri, til men ádebıet salasynyń reformatory, ulttyq rýhanııattyń shyraqshysy, «Ult ustazy» atanǵan Ahmet Baıtursynulynyń týǵan kúni, dep habarlaıdy qandastar.kz

Ahmet Baıtursynuly 1872 jyly 5 qyrkúıekte Qostanaı oblysy, qazirgi Jangeldın aýdanyna qarasty Sarytúbek aýylynda dúnıege kelgen. Ol qazaq til biliminiń negizin qalaýshy, álipbı reformatory, alǵashqy oqýlyqtardyń avtory retinde tarıhta qaldy. HH ǵasyrdyń basynda jasaǵan tóte jazýy arqyly qazaq halqy saýat ashyp, ǵylym-bilimge dańǵyl jol saldy.

Ǵalymnyń qalamynan týǵan «Til-qural» – qazaq tiliniń tuńǵysh oqýlyǵy. Bul eńbek qazirgi qazaq tili oqýlyqtarynyń irgetasy boldy. «Til-qural» qazaq til biliminiń barlyq taraýyn júıelep, ǵylymı negizin salǵan zertteý retinde baǵalandy. Odan ózge Baıtursynuly aqyn, aýdarmashy, ádebıettanýshy retinde de ult mádenıetinde óshpes iz qaldyrdy.

1923 jyly Ahmet Baıtursynulynyń 50 jasqa tolǵan mereıtoıy Orynbor men Tashkent qalalarynda saltanatty túrde atalyp ótti. Sol kezeńde Smaǵul Sádýaqasov, Sáken Seıfýllın, Muhtar Áýezov, Mirjaqyp Dýlatov, Eldes Omarov syndy zamandastary onyń eńbegin erekshe joǵary baǵalap, baspasóz betterinde maqalalar jarııalady.

1937 jylǵy stalındik qýǵyn-súrgin kezinde atylǵanymen, esimi halyq jadynan óshken joq. 1988 jyldan bastap aqtaldy. Sol kezden beri Qazaqstandaǵy kóptegen kóshe, mektepterge Baıtursynulynyń esimi berildi. Til bilimi ınstıtýty men Qostanaı ýnıversıteti de ǵalymnyń atymen atalady. 1998 jyly týǵanyna 125 jyl tolýyna oraı Almatyda respýblıkalyq ǵylymı konferenııa ótip, Ahmet Baıtursynulynyń murajaı-úıi men eskertkishi ashyldy.

2017 jyly Qazaqstan Úkimeti «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy mereke kúnder tizbesin bekitý týraly» qaýly qabyldap, Qazaqstan halqy tilderi kúnin 22 qyrkúıekten 5 qyrkúıekke aýystyrdy. Bul sheshim Ahmet Baıtursynulynyń týǵan kúnimen tikeleı baılanysty. Osylaısha qazaq tiliniń damýy men ǵylymdaǵy ornyna ólsheýsiz úles qosqan ǵalym eńbegi memlekettik deńgeıde moıyndaldy.