Фото: pixabay
Қазақстанның денсаулық сақтау жүйесінде дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуге қатысты кезекті даудың шеті шықты. Мемлекеттік және жеке медициналық ұйымдарға аса ірі көлемде бюджет қаржысын жымқырды деген күдікпен сотқа дейінгі тергеу басталды. Орталықта «СК-Фармация» және басқа да бірқатар ұйымдар тұр, деп жазды qandastar.kz
Тергеудің бастапқы деректері
Orda.kz редакциясының деректеріне сәйкес, тергеу ісі бір емес, бірнеше ұйымға қатысты қозғалған. Олардың арасында:
-
мемлекеттік тапсырысты орындайтын «СК-Фармация» компаниясы;
-
шетелдік өнімді отандық ретінде ұсынып келген кейбір жеке компаниялар;
-
күмәнді сатып алулармен айналысқан өзге де құрылымдар бар.
Тергеуді Астана қаласы бойынша Экономикалық тергеу департаменті жүргізіп жатыр. Алайда, тергеу барысы ҚР Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 201-бабына сәйкес жария етілмейді. Сондықтан іс бойынша егжей-тегжейлі мәліметтер құпия сақталуда.
«Фармактив» ЖШС – күмәнді сатып алулардың көрінісі
Биыл тамыз айында редакция отандық өндіріс деп көрсетілген медициналық бұйымдардың шын мәнінде импорттық екенін анықтаған журналистік зерттеу жариялады. Атап айтқанда, «СК-Фармация» арқылы сатылған глюкометрлер мен тест-жолақтар офшорлық құрылтайшылары бар жеке компаниядан алынғаны белгілі болды.
Кейін бұл компанияның орнына «Фармактив» ЖШС келді. Ол да диабетпен ауыратын азаматтарға арналған бұйымдарды мемлекеттік бағдарлама шеңберінде жеткізіп отырды. Алайда, оның өнімінің «қазақстандық» екеніне қатысты пайдаланушылар мен арнайы органдар күмән келтірді.
Нәтижесінде компанияға қатысты Қылмыстық кодекстің екі бабы бойынша сотқа дейінгі тергеу басталды.
ДЗСҰО мен бақылаушы органдардың әрекеті
Дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдардың қауіпсіздігі мен сапасына жауапты орган – Дәрілік заттарды сараптау ұлттық орталығы (ДЗСҰО). Алайда, дәл осы орган беретін қорытынды мемлекеттік сатып алу рәсімдерінде негізгі анықтаушы рөл атқарады.
Редакцияның Қаржы мониторингі агенттігіне жолдаған сұрауы нәтижесінде белгілі болғандай, тергеу тек жекелеген компанияларға ғана емес, министрліктің ведомстволық бағынысты ұйымдарына да қатысты жүргізіліп жатыр.
Ресми жауаптар: толық ашықтық жоқ
Денсаулық сақтау министрі Ақмарал Әлназарова бұл мәселеге қатысты пікір білдіріп, материалдардың кезең-кезеңімен тергеу органдарына берілетінін айтты. Ол нақты фактілерді атаудан бас тартып, толық ақпаратты Міндетті медициналық сақтандыру қорының төрағасына сілтеді.
Өз кезегінде қор төрағасы Айдын Құлсейітов шілде айында заң бұзушылықтар анықталған 47 ұйымның материалдары құқық қорғау органдарына жіберілгенін мәлімдеді. Бұл тізімде жеке құрылымдармен қатар, мемлекеттік мекемелер де бар екенін растады.
«СК-Фармация» да күдікке ілінді
Денсаулық сақтау вице-министрі Ардақ Амангелді «СК-Фармацияға» қатысты да жекелеген препараттарды сатып алуға байланысты тергеу амалдары жүріп жатқанын растады. Алайда, бұл істердің мән-жайы тергеу құпиясына байланысты ашық айтылмады.
Медициналық саладағы бұл дау дәрі-дәрмек пен медициналық жабдықтарды сатып алу жүйесінің ашықтығына, тиімділігіне және бақылау тетіктеріне қатысты елеулі сұрақтар туындатып отыр. Қазіргі таңда қоғам тарапынан да, сарапшылар тарапынан да бұл саладағы реформалар мен қатаң бақылау механизмдерін енгізу қажеттілігі жиі айтылуда.