Qazaqstandyqtarǵa BJZQ-daǵy qarjysyn emdelýge jáne úı alýǵa jumsaýǵa tyıym salmaq: Elde jańa zeınetaqy júıesi daıyndalyp jatyr

Foto: El.kz

Elimizde Elena Bahmýtova, Qadyrjan Damıtov, Oraz Jandosov, Anvar Saıdenov ı Grıgorıı Marchenko zeınetaqy júıesine ózgeris engizýdi usyndy. Usynystar qatarynda azamattarǵa Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qoryndaǵy (ári qaraı BJZQ) qarjysyn emdelýge nemese úı alýǵa jumsaýǵa tyıym salý da bar. «Samuryq-Qazyna» ulttyq kompanııasynyń táýelsiz dırektory Bolat Jámishev zeınetaqy júıesindegi reformanyń keı tustaryn túsindirip ótti. Bul týraly Stan.kz aqparat agenttigi Forbes Kazakhstan saıtyna silteme jasap habarlaıdy.

Bolat Jámishevtiń sózinshe, sarapshylar BJZQ-daǵy qarjyny emge jáne baspana alý úshin jumsaýǵa tyıym salýdy usynyp otyr. Bul Sıngapýrdan alynǵan úlgi eken. Biraq mamandar bul tájirıbe bizdiń elde qoldanýǵa kelmeıtinin aıtady. Sondyqtan barlyǵy emes, zeınetaqy shotynda qarjysy jetkilikti azamattar ǵana bul normany qoldana alǵany jón degen qorytyndyǵa kelgen.

Sonymen qatar bastamashylar eldegi bazalyq zeınetaqyny esepteý mehanızmin ózgertýdi usynǵan. Qoldanystaǵy zańnamaǵa sáıkes bazalyq zeınetaqy eń tómengi kúnkóris deńgeıine baılanysty. 2024 jyly eń tómengi jalaqy 85 myń teńge bolsa, kúnkóris deńgeıi 43 407 teńge dep bekitilgen.

Reformaǵa sáıkes sarapshylar bazalyq zeınetaqyny eń tómengi jalaqy arqyly eseptep, medıanalyq jalaqynyń 50%-na deıin ósirýdi usynyp otyr.

Medıanalyq jalaqy degenimiz – azamattardyń ortasha jalaqysynyń bir túri, ıaǵnı barlyq jumyskerlerdiń 50%-nyń jalaqysy medıanalyq esepten joǵary bolsa, 50%-nyń eńbekaqysy medıanalyq jalaqydan tómen degendi bildiredi.  

Sonymen qatar ınflıaııany eskere otyryp jyl saıyn 2% kóleminde ındeksaııa júrgizý kerek deıdi. Osylaısha bazalyq zeınetaqy kólemi eń tómengi jalaqynyń 80%-na teńespek. Sarapshylar toby zeınetaqy tólemderine jumsalatyn memlekettik shyǵyndardy bir deńgeıde ustap turý kerek dep esepteıdi. Búginde mundaı shyǵyndar jalpy ishki ónimniń 2,8%-na teń. Degenmen ekonomıka men jalpy ishki ónim artqan kezde zeınetaqy da kóbeıip otyrýy úshin bul kórsetkishti 3%-dan azaıtpaý kerek eken.

Al azamattar zeınetaqy júıesine tolyq qatysýy úshin bazalyq zeınetaqy mólsherin biryńǵaı jınaqtaý júıesine qatysý ýaqytymen esepteý kerek dep esepteıdi. Sáıkesinshe azamat zeınetaqy júıesine qanshalyqty uzaq aqsha quısa, bazalyq zeınetaqy mólsheri de artady.

Sarapshylar toby usynǵan kelesi ózgeris – BJZQ-ǵa jumys berýshiler quıatyn mindetti zeınetaqy jarnasyn qoldaný júıesin ózgertý. Búginde jumys berýshi ár qyzmetker úshin BJZQ-ǵa qosymsha 5% kóleminde jarna quıyp otyrýy kerek.

Sarapshylar jalaqy kóleminiń 4%-yn jeke zeınetaqy shotyna aýdarýdy usynady. Qazir jumys berýshiniń mindetti zeınetaqy jarnasy BJZQ-daǵy ortaq esepshotqa túsip otyrady. Sondyqtan qoldanystaǵy zeınetaqy júıesinde shotynda aqshasy taýsylǵan adamdarǵa qatysty qater eskerilmeıdi deıdi. Máselen, azamatqa 89-90 jasqa deıin turaqty túrde zeınetaqy tólenip otyrsa, budan keıin ulttyq tólem júıesinen beriletin tólem toqtaıdy. Sáıkesinshe azamattar 90 jastan asqan soń zeınetaqy tóleminsiz qalýy múmkin.

Jumys berýshiniń mindetti zeınetaqy jarnasynyń qalǵan 1%-y azamattardy zeınetaqysyz qalý qaterinen qorǵaý úshin jumsalýy kerek. Bul maqsatta Bolat Jámishev kepildendirilgen ómir boıǵy tólem shoty ashylyp, 1% kólemindegi qarajat osynda aýdarylady deıdi. Kepildendirilgen ómir boıǵy tólem shoty BJZQ-da qurylýy keregin atap ótti.

Sarapshylar usynǵan taǵy bir ózgeris ózin jumyspen qamtyǵandarǵa qatysty, ıaǵnı mundaı azamattar toby ulttyq tólem júıesine eń tómengi jalaqynyń 10% (2024 jylǵy kórsetkish boıynsha bul 8,5 myń teńgege teń) kóleminde tólem engizip otyrýy qajet. Eger azamat ulttyq tólem júıesine 12 aı boıy tólem engizse, memleket tarapynan taǵy 5% kóleminde qosymsha aqsha quıylady. Bul zeınetaqy alymy boıynsha tıimdi stavka máselesin sheshedi. Al buǵan arnalǵan bıýdjet shyǵyny jalpy ishki ónimniń tek 0,08%-na teń bolady eken.