Ләззат Ибрагимова коммерциялық банктер тұрғын үй жинақтарының қаржысына қол сұғуы мүмкін деп қорқады

Фото: inbusiness.kz

Неліктен Отбасы банкінің басшысы Қазақстан банктері тұрғын үй құрылыс жинақтарының қаржысына қол сұғуы мүмкін деп қорқақтап отыр. Себебін qandastar.kz тарқатып көрді.

Қазақстанда коммерциялық банктерге тұрғын үй құрылыс жинақтарын тартуға рұқсат беру ұсынылды. Бұл идея алғаш пайда болған жоқ, бірақ қазір ол заң жобасына енгізілгенін бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі хабарлаған болатын. Бұл ретте Ләззат Ибрагимова бірнеше кемшіліктерді нұсқап отыр.

Оның айтуынша, Halyk Bankінің Қазақстанның қаржыгерлер қауымдастығы арқылы-әмбебап банктерге тұрғын үй-құрылыс жинақ ақшасымен айналысуға рұқсат беру бастамасы бар. Бұл жерде ең алдымен шетелдік тәжірибеге жүгіну керек, өйткені 2000 жылы тұрғын үй-құрылыс жинақтары туралы заң жазылған кезде ипотеканы дамытудың әртүрлі формаларына талдау жасаған Дүниежүзілік банк тобы тартылған еді.

Бүгінде Қазақстанда жабық, неміс тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесі жұмыс істейді, оның шеңберінде депозиторлар келісімшарт жасасады және осылайша шарттарды орындаған сол депозиторларға кредит берілетін ортақ портфель қалыптастырылады.

«Тұрғын үй құрылысын үнемдеуге мүмкіндік беретін француз моделі барын ұмытпау керек. Бірақ екі елде де неміс және француз модельдері біріктірілмеген. Егер Біз Қазақстанда мұны біріктіруге тырыссақ, көптеген түйткіл бар», – деп қосты ол.

Екінші тәуекел, коммерциялық банктер жеке тұлғалардың тұрғын үй құрылыс жинақтарын ипотекаға емес, ШОБ пен корпоративтік клиенттерге кредит беруге бағыттай алады.

«Қазақстанның тарихы көрсетіп отырғандай, коммерциялық банктердің банкроттығы бір ғана себеппен – көп жағдайда акционермен үлестес болған корпоративтік клиенттерге кредит беру арқылы орын алды», – дейді  ол.

Айта кету керек, еліміздегі «қаржы реттеушісі» банктерге тұрғын үй-құрылыс жинақ жүйесіне қол жеткізу идеясын қолдап отыр. Баспасөз конференциясы барысында Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің басшысы Мәдина Әбілқасымова қазір қазақстандық нарықта негізінен Отбасы банкінің ипотекалық несиелерін беретінін айтқан болатын. Бағалау бойынша оның үлесі шамамен 58% жетеді. Басқа банктерде нарықтық ипотека да бар, бірақ олар негізінен «7-20-25» немесе нарықтық мөлшерлемелер жеткілікті жоғары мөлшерлемелер.

 «Бізде тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесі анағұрлым тұрақты және орнықты, өйткені міндеттемелер ұзақ мерзімге қабылданады. Егер адам үш жыл жинап, содан кейін қалған соманы алса, онда ставка жинақтағанының арқасында төмен болуы мүмкін. Бұл жағдайда оның дефолтқа жол бермеу ықтималдығы әлдеқайда жоғары. Бұл жүйе дәлелденген, сондықтан біз тұрғын үй құрылысы жинақ жүйесіне басқа банктерді де тарту үшін мәселені екі жылдан бері қозғап келеміз. Олар да мүмкіндікті пайдалану керек», – деп түсіндірді Әбілқасымова.

«Қаржы реттеушісі» тиісті өзгерістер бәсекелестікті қорғау агенттігі әзірлеген және насихаттайтын заң жобасы аясында дайындалғанын да айтты. Бұл норма банктер үшін тұрғын үй жинақ жүйесі шеңберінде депозит тарту мүмкіндігін кеңейтуге жол ашады.

Мөлдір СНАДИН