Фото: ашық дереккөз
2019 жылы Қазақстанда қабылданған «Педагог мәртебесі туралы» заң мұғалімдердің жағдайын жақсарту мақсатында маңызды реформаларды бастады. Осы заңның негізінде соңғы жылдары мұғалімдердің жалақысы өсті, артық жүктемелер азайды, және бейберекет тексерістерге тыйым салынды.
Нәтижесінде мұғалімдер өз уақыттарын көбіне оқыту процесіне арнап, кәсіби қанағаттану деңгейі артты, деп жазды qandastar.kz
Мысалы, халықаралық TALIS-2024 зерттеуіне сәйкес, қазақстандық мұғалімдердің апталық жұмыс уақыты 36 сағатқа дейін қысқарды, бұл 2018 жылмен салыстырғанда 14 сағатқа аз. Бұрын мұғалімдер аптасына 50 сағат жұмыс істесе, қазір олар артық әкімшілік міндеттерден арылып, оқу процесіне көп көңіл бөле алатын болды. Дегенмен, бұл реформалар кейбір мәселелерді толық шешпеді. Мектеп мұғалімдеріне әлі де заңға қайшы міндеттер жүктеліп, сабақтан тыс уақытта түрлі жұмыстарға тартылатыны туралы шағымдар бар. Бұл мәселе 2025 жылдың тамызында өткен Тамыз конференциясында Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың өзі көтерді, әрі мұғалімдер өздеріне тән емес жұмыстардан босатылуы керектігін атап өтті.
Осыдан кейін нақты шаралар қолға алынып, Мәжіліс депутаты Асхат Аймағамбетов «Педагог мәртебесі туралы» заңға өзгерістер енгізуді ұсынды. Бұл түзетулер мұғалімдер үшін маңызды жеңілдіктерді қарастырады:
- Қағазбастылықты жою: Мұғалімдерге электронды жүйеде тіркелген құжаттарды қағаз жүзінде қайталап толтыруға тыйым салынады. Бұл өзгеріс мұғалімдерді артық әрі мағынасыз жұмыстан арылтып, уақыттарын үнемдеуге көмектеседі.
- Әлеуметтік желілерге қатысты талаптар: Мұғалімдерді әлеуметтік желілерде белсенді болуға, сабақтан фото немесе видео жариялауға міндеттеу тоқтатылады. Бұл олардың жеке өміріне қатысты еркіндік береді.
- Жұмыс уақытынан тыс міндеттерге шектеу қою: Мұғалімдер 24/7 жұмыс істеуге міндетті болмайды, ата-аналар мен оқушылармен байланыс тек мектептің арнайы платформалары арқылы жүргізіледі.
- Мұғалімнің жауапкершілігі: Мұғалімнің жауапкершілігі тек мектеп ішіндегі жұмысымен шектеледі. Мектептен тыс оқушының тәртібіне қатысты жауапкершілікті ата-ана мен қоғам көтереді.
- Ата-ана мен мектеп арасындағы келісім: Ата-ана мен оқушы мектептің талаптарын орындауға міндетті болады, бұл мұғалім мен ата-ананың ортақ жауапкершілігін нығайтады.
- Мұғалімді қорғау: Мұғалімдерге физикалық және психологиялық қысым көрсету қатаң жазаланады. Бұл мұғалімдерге деген құрметті арттыру үшін маңызды қадам болып табылады.
Бұл жаңалықтар мұғалімдерге арналған қорғаныс шараларын күшейтіп, олардың құқықтарын қорғауға бағытталған. Дегенмен, сарапшылардың айтуынша, заңның тиімділігі оны қалай іске асыратынына байланысты. Егер барлық мектептер мен жергілікті билік осы нормаларды мүлтіксіз орындаса, онда мұғалімдердің мәртебесі айтарлықтай көтерілетін болады.