Политолог Тоқаевтың басқару саясаты қандай өзгеріске әкелгенін айтты

Фото:  ашық дереккөз

QANDASTAR.KZ –   «Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың реформалық қызметін талдай келе оның көптеген бастамалары қазақстандық басқару жүйесінде инновация ретінде қарастырылатынын байқаймыз. Алайда әрбір қазақстандықтың өмір сүру сапасын тікелей жақсартқан әлеуметтік-экономикалық саладағы елеулі жетістіктер көбіне көлеңкеде қалып жатқанын мойындаған жөн» деген оймен бөлісті саясаткер Андрей Чеботарев.

Политологтың пікірінше, біріншіден, республиканың жалпы экономикалық өсіміне аудару қажет.

«2019 жылдан бастап азаматтардың нақты табысы 20,8% -ға өсті, ал жалақы 40% -ға жуық өсті, бұл қазақстандықтардың сатып алу қабілетін айтарлықтай арттырды. Ең төменгі жалақы екі есеге өсті, бұл 1,8 млн-ға жуық адамның, оның ішінде бюджеттік сала қызметкерлерінің қаржылық жағдайын жақсартты. Жұмыспен қамтылған халық саны 347 мың адамға көбейді, ал жұмыссыздық деңгейі 4,7% дейін төмендеді, бұл әсіресе табысы төмен отбасылар үшін өмір сүру сапасын жақсартуға ықпал етеді. Тоқаевтың басшылығы жылдарында Қазақстанның өңдеу өнеркәсібі 1,8 есе өсіп, 21,6 трлн теңгеге жетті. 756 трлн теңге сомасына 5,4 жоба іске асырылды, 64 мың тұрақты жұмыс орны құрылды және автомобильдер, электровоздар, рентген аппараттары және т.б. өнімдердің жаңа түрлерінің өндірістері іске қосылды», – деп жазды ол.

Машина жасау 2,8 есе, жеңіл өнеркәсіп 2,3 есе, химия өнеркәсібі 2,4 есе өсті. 2029 жылға дейін өңдеуші өнеркәсіпті қолдау мен дамытуды қамтамасыз ететін жаңа заңдар мен бағдарламалар қабылданды. Бизнесті, әсіресе шағын және орта бизнесті мемлекеттік қолдау осы секторда жұмыспен қамтылғандар санының 30,3% -ға ұлғаюына алып келіп, 4,3 млн адамға жеткенін де атап өту керек. Субсидиялау бағдарламалары мен жеңілдетілген рәсімдер ШОБ-тың ЖІӨ-дегі үлесін 36,5% -ға дейін ұлғайтуға мүмкіндік берді, бұл мыңдаған жаңа жұмыс орындарын құрып, жұмыспен қамтуды тұрақтандырды. Осылайша, азаматтардың жұмысқа орналасу және кәсіпкерлік үшін мүмкіндіктері көп екендігін де атап өткен А.Чеботарев.

«Әлеуметтік саладағы бастамалардың арқасында Қазақстан мынадай жетістіктерге қол жеткізді:

Орташа зейнетақы 55% -ға өсті, жұмыс берушілерден міндетті зейнетақы жарналары енгізілді, бұл қарт азаматтардың қаржылық қорғалуын арттырады;

• Көпбалалы отбасылар үшін жәрдемақылар енгізілді, бала күтімі бойынша, сондай-ақ мүгедектігі бар және асыраушысынан айырылу бойынша жәрдемақылар ұлғайтылды;
• Отбасының цифрлық картасы және еңбек ұтқырлығы орталықтары сияқты жаңа бастамалар мемлекеттік қызметтерге қол жеткізуді және жұмыспен қамтуды қолдауды едәуір жеңілдетті», – деп жазды А.Чеботарев.

Сондай-ақ, соңғы жылдары қазақстандықтардың тұрғын үй жағдайлары айтарлықтай жақсарды: 79 млн шаршы метрге жуық жаңа тұрғын үй пайдалануға берілді, бұл 695 мың отбасын, оның ішінде халықтың әлеуметтік осал топтарын сапалы тұрғын үймен қамтамасыз етуге мүмкіндік берді. 2022 жылдан бастап мұқтаждар үшін жалдау ақысын субсидиялау бағдарламасы жұмыс істейді, ол нарықтық жағдайда сатып алуға немесе жалға алуға мүмкіндігі болмағандар үшін тұрғын үйге қолжетімділікті қамтамасыз етеді. Биыл «Отау» ипотекалық несиелендірудің жаңа бағдарламасы іске қосылды.

«Әлеуметтік инфрақұрылымдағы оң динамиканы атап өткен жөн. Білім беру реформалары да айтарлықтай нәтижелер берді:
• педагогтардың жалақысы екі есе ұлғайтылды;
• 800 мыңға жуық мектеп пайдалануға берілді, 3 мыңға жуық ауылдық мектеп жаңғыртылды;
• «Жайлы мектеп» бағдарламасы негізінде келесі жылға қарай 740 мыңға жуық оқушы орны пайдалануға беріледі.

Грант санын ұлғайту, студенттік жатақханалар салу, ауылдық мектептерді жаңғырту және шетелдік ЖОО филиалдарын ашу бүкіл ел бойынша оқу жағдайларын жақсартуға ықпал етеді. Сонымен қатар, ғылыми дамуға баса назар аударылды — ғылымды қаржыландыру 7,4 есеге артты, ал жас ғалымдарға шетелде тағылымдамадан өту үшін гранттар мен мүмкіндіктер берілді.

Денсаулық сақтаудағы елеулі серпілісті елемеу мүмкін емес: орташа өмір сүру ұзақтығы 75 жасқа жетті, жалпы өлім-жітім 9% -ға, ал сәби өлімі 8,45% -ға төмендеді. «Ауылдық денсаулық сақтауды жаңғырту» бағдарламасы ауылдық жерлерде жаңа медициналық нысандар салуға және өңірлік ауруханаларды жабдықтауды жақсартуға көмектесті, бұл тіпті шалғай аудандарда да медициналық көмектің қолжетімділігін арттырды», – деді ол.

Көптеген бастама нәтижелер беруде, алайда одан әрi өсу және тұрақты даму жолы енді ғана басталды. Тоқаевтың саясаты Қазақстанның халықаралық аренадағы ұстанымын күшейтуге бағытталған. Алға жоспар ретінде  елді трансформациялауды жалғастыратын жаңа реформаларды атауға болады.