Зейнеткерлікке дайындық – кейін емес, дәл қазір басталатын процесс. Жалақы, отбасы шығындары, несие, инфляция – бәрі адамның ертеңгі жағдайына тікелей әсер етеді. Жүйелі жоспар мен дұрыс қаржылық әдеттер болса, кез келген табыс деңгейіндегі адам болашақтағы өмір сапасын айтарлықтай жақсарта алады.
QANDASTAR редакциясы нақты, практикалық, күнделікті өмірге қолдануға болатын толық нұсқаулықты ұсынады.
1. Зейнетке дайындықтың басты принциптері
1) Табыстың 10–15%-ын тұрақты түрде жинау
Бұл – қаржылық жоспарлаудың темірдей қағидасы.
Кез келген табысқа қатысты: ең аз дегенде 10%, ал мүмкін болса 15%.
Мысалы:
– 200 000 тг жалақы → 20–30 мың тг жинақ.
– Бір жылда: 240–360 мың тг.
– 20 жылда: күрделі пайызбен есептегенде өте үлкен капитал.
2) Жинақты «қалған ақша» емес, «алғашқы ақша» ету
Жалақы түскеннен кейін бірден шоттан жинаққа автоматты аударым.
Адамның ең үлкен қателігі – “шығындардан кейін жинаймын” деген ой.
3) Екі шот ұстау
Қысқа мерзімді қор: 3–6 айлық шығын.
Ұзақ мерзімді қор: тек зейнетке арналған жинақ.
Осылай бөлмесе, адам үнемі жинаққа «қол салады».
2. БЖЗҚ-дан бөлек, параллель жинақ жүргізу
Қаржы мамандары бір даусынан айтады:
Зейнетақы тек БЖЗҚ-мен шектелмеуі керек.
Жеке қаржы құралдары:
1) Банктік депозиттер
– Тәуекелі төмен
– Шығуға жеңіл
– Қосымша табыс береді
2) Өмірді сақтандыру + инвестициялық жинақ
Қазір Қазақстанда мұндай бағдарламалар кеңейіп жатыр:
– Жинақ өседі
– Сондай-ақ сақтандыру қорғанысы бар
– Ұзақ мерзімді жоспарға өте тиімді
3) Облигациялар мен инвестициялық қорлар (паевый фонд)
– Депозиттен сәл жоғары табыс
– Тәуекелі төмен
– Инфляцияны ішінара өтейді
4) Жеке ерікті жарналар (ДВП)
БЖЗҚ-ға қосымша айына 5–20 мың теңге аудару – болашақта өте үлкен айырма береді.
3. Жасына қарай жоспар: 20, 30, 40, 50 жас
20–30 жас: негізді қалыптастыру
– Жалақы аз болса да жинауды бастау
– Автожинақты іске қосу
– Қаржылық әдет қалыптастыру
– Алғашқы инвестиция тәжірибесі
– Қарыз алуды минимумға түсіру
Ең бастысы: уақыт өте үлкен рөл ойнайды.
30–40 жас: тәртіп пен масштаб
– Табыстың 15%-ын жинауға көшу
– Сақтандыру + инвестиция комбинациясын қосу
– Балалардың шығыны мен ипотекаға қарамастан жинақ тоқтамауы керек
– Көмекші пассив кіріс көзін іздеу
40–50 жас: тәуекелді азайту
– Инвестицияны қауіпсіз активтерге бұру
– Жинақты нақты мақсатпен байланыстыру
– Бюджетті қатайту
– Орта мерзімді жобалардан бас тарту
50+ жас: тұрақтандыру
– Күрделірек инвестицияларсыз, тек қауіпсіз құралдар
– Жинақты бөліп-бөліп жібермеу
– Зейнетке шығу алдындағы нақты 5 жылдық жоспар
– Денсаулық шығындарын алдын ала есептеу
4. Қаржылық әдеттерді қалыптастыратын 10 нақты қадам
-
Айлық табысты үш санатқа бөлу:
50% — өмір сүру шығыны
30% — мақсатты жинақ/инвестиция
20% — бос шығын -
Төлем картасын екіге бөлу: тұрмыстық және жеке карта.
-
Несиені максимум 25%-дан асырмау.
-
Жинақты міндетті түрде дербес шотта сақтау.
-
Үйдегі барлық шығынды 3 ай жазып шығу (қателер көрінеді).
-
Артық шығындарды тоқтату: подписки, импульсивті сатып алулар.
-
Бір жылда 2–3 рет қаржы жоспарын жаңарту.
-
Кез келген табыстың 10%-ын автоматты түрде қою.
-
Пайдалы қаржылық кітап/подкастты әдетке айналдыру.
-
Үйдегі бүкіл отбасы мүшесіне қаржылық мәдениет үйрету.
Зейнеткерлікке дайындық — күрделі формула емес. Бұл — күнделікті қаржылық тәртіп, дұрыс әдет, және уақыт. Ерте басталған әр теңге болашақтағы тыныш өмірдің кепілі.
