«1 جاستاعى ناۋقاسقا ەتەككىر كەلدى»: قازاقستاندىق گينەكولوگ جىنىستىق جەتىلۋدىڭ جاسى قىسقارىپ جاتقانىن ايتىپ دابىل قاقتى

فوتو: Ru.freepik.com

بالالاردى جانە ەرەسەكتەردى قابىلدايتىن گينەكولوگ مامان قازىر قىزدارعا ەتەككىردىڭ ەرتە, 8-9 جاستا كەلەتىنىن ايتىپ دابىل قاقتى, دەپ جازدى qandastar.kz

ءتىپتى 1,5 جاسىندا ەتەككىر كەلگەن قىزدىڭ قابىلداۋدا بولعانىن ايتتى. Stan.kz ءتىلشىسى بالالار گينەكولوگى ايجان اليپانوۆادان بۇل ءۇردىستىڭ قانشالىقتى قالىپتى ەكەنىن جانە سەبەپ-سالدارى تۋرالى سۇرادى.

“مەن بالالار گينەكولوگى رەتىندە بايقاعانىم – قازىر قىزدارعا 8-9 جاستان باستاپ ەتەككىر كەلە باستادى. جىل سايىن مۇنداي جاعدايلاردىڭ سانى ارتىپ كەلەدى, قازىر ەتەككىردىڭ 9 جاستان باستاپ كەلۋى ددسۇ بويىنشا قالىپتى جاعداي بولىپ ەسەپتەلەدى. بۇعان نە اسەر ەتۋى مۇمكىن? ەكولوگيا ما? گادجەتتەر مە? تاماقتانۋ ءما الدە ەۆوليۋتسيا ما? ەڭ كىشكەنتاي ناۋقاسىمنىڭ ەتەككىرى 1,5 جاستا باستالعان ەدى”, – دەپ جازدى جەلى قولدانۋشىسى.

الايدا كەيىن قىزدان گورمون وندىرەتىن ىسىك انىقتالعان. ءسويتىپ ناۋقاسقا وپەراتسيا جاسالعان سوڭ ەتەككىر توقتاعان.

گينەكولوگ-ەندوكرينولوگ دارىگەر, بالالار گينەكولوگى ايجان اليپانوۆا دا ەتەككىر كەلەتىن جاستىڭ بارا-بارا قىسقارىپ كەلەتىنىن ايتىپ, ارىپتەسىمەن كەلىستى.

“سوڭعى جىلدارى قىز بالالاردا ەتەككىردىڭ قالىپتىدان ەرتەرەك باستالۋى ءجيى بايقالادى. سول سەبەپتى اتا-انالار بالالار گينەكولوگىنىڭ قاراۋىنا ءجيى جۇگىنەدى. عالىمدار مۇنىڭ سەبەبىن ەكولوگيانىڭ اسەرىمەن, دۇرىس ەمەس تاماقتانۋمەن, ارتىق سالماقپەن, گورمون تەپە-تەڭسىزدىگىمەن, سترەسس جانە گادجەتكە تاۋەلدىلىكپەن تۇسىندىرەدى”, – دەيدى دارىگەر.

قالىپتى جاعدايدا:
•    سۇت بەزدەرىنىڭ ءوسۋى 8 جاستان باستالادى;
•    ەتەككىردىڭ كەلۋى 9 جاستان كەيىن بولادى;
•    ەتەككىردىڭ تولىق رەتتەلۋى 3 جىل ىشىندە قالىپتاسادى.

ءاربىر اتا-انا قىزىنىڭ جىنىستىق دامۋىن ءتورت نەگىزگى بەلگى ارقىلى باقىلاي الادى:
1.    سۇت بەزدەرىنىڭ ءوسۋى;
2.    ەتەككىردىڭ كەلۋى;
3.    قولتىق استىندا تۇكتىڭ پايدا بولۋى;
4.    قاساعادا تۇكتىڭ ءوسۋى.

ماماننىڭ ايتۋىنشا, ەگەر بۇل بەلگىلەردىڭ ءبىرى 7 جاسقا دەيىن بايقالسا, دارىگەرگە قارالۋ قاجەت. سەبەبى جىنىستىق جەتىلۋدىڭ ۋاقىتىنان بۇرىن باستالۋى بالانىڭ بويىنىڭ ءوسۋىن تەجەپ, گورموندىق بۇزىلىستارعا اكەلۋى مۇمكىن.

“قازىر ەڭ سوڭعى ۋدز اپپاراتتارىنىڭ كومەگىمەن قىز بالانىڭ جىنىس مۇشەلەرىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن 30 اپتالىق كەزدەن باستاپ باقىلاۋعا مۇمكىندىك بار. مەنىڭ تاجىريبەمدە ەڭ ەرتە ەتەككىر كەلگەن ناۋقاسىم نەبارى 1 جاستا بولدى. مۇنداي پاتولوگياسى بار قىزدار مىندەتتى تۇردە بالالار ەندوكرينولوگىنىڭ باقىلاۋىندا بولىپ, گورموندى تەراپيا قابىلدايدى. اتا-انالارعا ايتارىم: ءاربىر قىز بالا – بولاشاق انا. سوندىقتان ونىڭ دەنساۋلىعىنا اسا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراڭىزدار”, – دەپ ەسكەرتتى دارىگەر.

سونداي-اق ونىڭ ايتۋىنشا, پلاستيكالىق ىدىستار مەن كوسمەتيكاداعى فتالاتتار مەن بيسفەنول A سياقتى حيميكاتتار گورموندارعا ۇقساس اسەر جاساپ, ەرتە جىنىستىق جەتىلۋگە, ەتەككىردىڭ ەرتە كەلۋىنە ىقپال ەتەدى.

“كەيبىر ەرەكشە جاعدايلاردا ورتالىق نەمەسە پەريفەريالىق جۇيەلەردەگى گەنەتيكالىق مۋتاتسيالار, گيپوفيزدىك نەمەسە باسقا اقاۋلار بالالاردا ەرتە جىنىستىق جەتىلۋدى تۋدىرۋى مۇمكىن, بىراق بۇل سيرەك كەزدەسەدى. بۇل 90-95% جاعدايدا مەديتسينادا ناقتى سەبەبى انىقتالماعان”, – دەيدى ايجان اليپانوۆا.

ۇسىنىلاتىن الدىن الۋ شارالارى:
•    تەڭگەرىمدى, كالورياسى از ديەتا جانە دەنە بەلسەندىلىگى سالماقتى باقىلاپ, ەرتە جەتىلۋدىڭ الدىن الادى.
•    حيميكاتتارعا (EDC) اسەردى ازايتۋ — پلاستيكتى ازىق-ت ۇلىكتە قولدانۋدى شەكتەۋ, ورگانيكالىق زاتتاردى تاڭداۋ.
•    پسيحولوگيالىق قولداۋ — سترەسس فاكتورلارىن ازايتۋ, وتباسىلىق ەموتسيالىق كليماتتى رەتتەۋ.
•    مەديتسينالىق تەكسەرۋلەر — كۇمان تۋعاندا بالانى مامانعا ۋاقىتىلى كورسەتىپ, قاجەت بولسا گورموندى تەراپيا جۇرگىزۋ.