«1 jastaǵy naýqasqa etekkir keldi»: Qazaqstandyq gınekolog jynystyq jetilýdiń jasy qysqaryp jatqanyn aıtyp dabyl qaqty

Foto: Ru.freepik.com

Balalardy jáne eresekterdi qabyldaıtyn gınekolog maman qazir qyzdarǵa etekkirdiń erte, 8-9 jasta keletinin aıtyp dabyl qaqty, dep jazdy qandastar.kz

Tipti 1,5 jasynda etekkir kelgen qyzdyń qabyldaýda bolǵanyn aıtty. Stan.kz tilshisi balalar gınekology Aıjan Alıpanovadan bul úrdistiń qanshalyqty qalypty ekenin jáne sebep-saldary týraly surady.

“Men balalar gınekology retinde baıqaǵanym – qazir qyzdarǵa 8-9 jastan bastap etekkir kele bastady. Jyl saıyn mundaı jaǵdaılardyń sany artyp keledi, qazir etekkirdiń 9 jastan bastap kelýi DDSU boıynsha qalypty jaǵdaı bolyp esepteledi. Buǵan ne áser etýi múmkin? Ekologııa ma? Gadjetter me? Tamaqtaný má álde evolıýııa ma? Eń kishkentaı naýqasymnyń etekkiri 1,5 jasta bastalǵan edi”, – dep jazdy jeli qoldanýshysy.

Alaıda keıin qyzdan gormon óndiretin isik anyqtalǵan. Sóıtip naýqasqa operaııa jasalǵan soń etekkir toqtaǵan.

Gınekolog-endokrınolog dáriger, balalar gınekology Aıjan Alıpanova da etekkir keletin jastyń bara-bara qysqaryp keletinin aıtyp, áriptesimen kelisti.

“Sońǵy jyldary qyz balalarda etekkirdiń qalyptydan erterek bastalýy jıi baıqalady. Sol sebepti ata-analar balalar gınekologynyń qaraýyna jıi júginedi. Ǵalymdar munyń sebebin ekologııanyń áserimen, durys emes tamaqtanýmen, artyq salmaqpen, gormon tepe-teńsizdigimen, stress jáne gadjetke táýeldilikpen túsindiredi”, – deıdi dáriger.

Qalypty jaǵdaıda:
•    Sút bezderiniń ósýi 8 jastan bastalady;
•    Etekkirdiń kelýi 9 jastan keıin bolady;
•    Etekkirdiń tolyq rettelýi 3 jyl ishinde qalyptasady.

Árbir ata-ana qyzynyń jynystyq damýyn tórt negizgi belgi arqyly baqylaı alady:
1.    Sút bezderiniń ósýi;
2.    Etekkirdiń kelýi;
3.    Qoltyq astynda túktiń paıda bolýy;
4.    Qasaǵada túktiń ósýi.

Mamannyń aıtýynsha, eger bul belgilerdiń biri 7 jasqa deıin baıqalsa, dárigerge qaralý qajet. Sebebi jynystyq jetilýdiń ýaqytynan buryn bastalýy balanyń boıynyń ósýin tejep, gormondyq buzylystarǵa ákelýi múmkin.

“Qazir eń sońǵy ÝDZ apparattarynyń kómegimen qyz balanyń jynys músheleriniń damý deńgeıin 30 aptalyq kezden bastap baqylaýǵa múmkindik bar. Meniń tájirıbemde eń erte etekkir kelgen naýqasym nebári 1 jasta boldy. Mundaı patologııasy bar qyzdar mindetti túrde balalar endokrınologynyń baqylaýynda bolyp, gormondy terapııa qabyldaıdy. Ata-analarǵa aıtarym: árbir qyz bala – bolashaq ana. Sondyqtan onyń densaýlyǵyna asa jaýapkershilikpen qarańyzdar”, – dep eskertti dáriger.

Sondaı-aq onyń aıtýynsha, plastıkalyq ydystar men kosmetıkadaǵy ftalattar men bısfenol A sııaqty hımıkattar gormondarǵa uqsas áser jasap, erte jynystyq jetilýge, etekkirdiń erte kelýine yqpal etedi.

“Keıbir erekshe jaǵdaılarda ortalyq nemese perıferııalyq júıelerdegi genetıkalyq mýtaııalar, gıpofızdik nemese basqa aqaýlar balalarda erte jynystyq jetilýdi týdyrýy múmkin, biraq bul sırek kezdesedi. Bul 90-95% jaǵdaıda medıınada naqty sebebi anyqtalmaǵan”, – deıdi Aıjan Alıpanova.

Usynylatyn aldyn alý sharalary:
•    Teńgerimdi, kalorııasy az dıeta jáne dene belsendiligi salmaqty baqylap, erte jetilýdiń aldyn alady.
•    Hımıkattarǵa (EDC) áserdi azaıtý — plastıkti azyq-túlikte qoldanýdy shekteý, organıkalyq zattardy tańdaý.
•    Psıhologııalyq qoldaý — stress faktorlaryn azaıtý, otbasylyq emoııalyq klımatty retteý.
•    Medıınalyq tekserýler — kúmán týǵanda balany mamanǵa ýaqytyly kórsetip, qajet bolsa gormondy terapııa júrgizý.