“10 jyl oqyp, 112 myń teńge alamyn”: Qazaqstandyq jas dáriger aılyǵyna kóńili tolmaıtynyn jetkizdi

Foto: jeke qorynan

Ulmeken Jandýlaeva – rezıdent-nevrolog, rezıdentýrada 2-kýrs oqıdy. Bıyl medıına salasynda bilim alyp jatqanyna 11 jyl bolady. Ol TikTok-taǵy paraqshasyna 11-jyl bilim alyp júrip jumys istegenine 112 000 teńge aılyq alatynyn jazdy. Stan.kz aqparat agenttigi Ulmekenge habarlasyp, mán-jaıdy surady. Medıına sarapshysynan da dárigerlerdiń jalaqysy máselesin de bildi, dep jazdy qandastar.kz

“112 000 teńge jalaqym túskende ne sezinerimdi bilmeı qaldym”

«Jalaqym túskende qandaı reakııa tanytatynymdy bilmeı qaldym. Jylaıyn ba, kúleıin be? Qazir 11-jyl oqyp jatyrmyn. Jalpy tájirıbe dárigeri bolyp ta jumys istedim», – dep jazdy ol.

Ulmeken Jandýlaeva 2014 jyldan beri medıına salasynda bilip alyp keledi. Mamandyq tańdaǵanda dárigerlerdiń jalaqysy az bolatynyn eskermeppin deıdi ol.

«Eresekter jáne balalar nevrologııasy, rezıdentýra, 2-kýrs stýdentimin. Dáriger bolýdy bala kezimnen armandadym. Anam da medıına salasynyń qyzmetkeri boldy. Buryn oqýǵa túspeı turǵanda dárigerlerdiń aılyǵy týraly bilmedim. Bul jaǵyn eskermeppin. Buryn 5 jyl jalpy medıına, 2 jyl ınternatýra profıldi mamandyq oqý týraly kelisimshart bar edi. Alaıdy 2019 jyly buıryq ózgerip, barlyǵymyz jalpy tájirıbe dárigeri mamandyǵyna tústik. Qalasaq ta, qalamasaq ta osylaı boldy. Qazirgi aılyǵym 112 000 teńge, al rezıdentýrany oqyp bitirgender 224 000 teńge jalaqy alady. 112 000 teńge – 0,5 kólem úshin tólenetin soma. Men rezıdent-nevrolog bolǵandyqtan, tek 0,5 kólemde jumys isteı alamyn. Oqýymdy bitirgen soń ǵana 1 kólemde jumys isteımin. 0,5 kólemde jumys – 4 saǵat», – deıdi ol.

Astana turǵyny osy 4 saǵatta 11-15 paıent, al bir aıda 220 paıentten kóp qaraıtynyn aıtty.

“Bir kúnde 11-15 paıent qaraımyn. Bir aıda 220 paıent nemese odan da kóp bolady. Ár paıentke 15 mınýt berilgen. Basynda qınalatynmyn, qazir úırendim. Eger jaǵdaıy aýyr paıentter bolsa, qabyldaýdan soń qaraımyn nemese sál uzaq ýaqyt bólemin. Stıpendııa (negizi rezıdentýra shákirtaqysy 120 000 teńge) almaımyn, aqyly bólimde oqımyn (jylyna 1 800 000 teńge) Árıne, alatyn aılyǵyma kóńilim tolmaıdy. Alaıda barlyq jerde jas mamanǵa osylaı tóleıdi. Aılyq az ekenin, kóńilim tolmaıtynyn, jetpeıtinin eshkimge aıtqan emespin. Aramyzda oqýdy tastaǵandar az bolmady. Árkim ár ýaqytta ketti. Bireý 1-kýrcta ketse, ekinshileri 7 jyl oqýdy bitirip baryp medıınadan bas burǵan. Men úshin durys, turaqty bilim alý mańyzdy boldy. Aılyq az ekenin ózim jalpy tájirıbe dárigeri bolǵanda bildim», – deıdi ol.

Al Astanada jumys isteıtin jalpy praktıka dárigerleri 250 000 teńge jalaqy alady. Biraq olarǵa Jan basyna shaqqandaǵy standarttyń yntalandyrýshy komponenti, saralanǵan eńbekaqy júıesi, psıho-emoııalyq júkteme úshin tólem qosylady. Sonda shamamen 300-den joǵary jalaqy shyǵady. Jumys tájirıbesi, kvalıfıkaııasy bolsa, jalaqysyna qosyla beredi.

“Qazaqstanda dárigerlerdiń jalaqysy básekege saı emes”

Bul másele týraly Densaýlyq saqtaý salasy boıynsha sarapshy, Almaty máslıhatynyń depýtaty Ákim Tursunnyń pikirin bildik. Onyń sózinshe, Qazaqstanda dárigerlerdiń jalaqysyn kóterý sharalary qarastyrylǵan, degenmen jalaqy kólemi básekege qabiletti emes.

«Dárigerlerdiń jalaqysyn kóterý sharalary qarastyrylǵan. Jeke alsaq, mysaly, aýylǵa baryp jumys istep jatqan dárigerlerge jergilikti atqarýshy organdardan berilýi kerek. Biraq onyń kóp bóligi jasalyp jatqan joq. Al jalpy mınıstrliktiń buıryǵy boıynsha, naqty bekitilgen tııanaqtalǵan eńbekaqy beriledi. Sol azamattardyń jalaqysyn mınıstrlik pen organnyń buıryǵymen uıymnyń qoryndaǵy somanyń jetýine qaraı, jyl basynda ár mekeme basshysy kóterýine bolady. Tııanaqtalǵan eńbekaqy tehnıkalyq qyzmetkerlerde bolady. Al negizgi mamandar men jalpy dárigerler jumys tájirıbesi men kategorııasyna qaraı arnaıy kólemdegi jalaqyny alady. Dál qazir osy qyzmetkerlerdiń jalaqysyn kóterý boıynsha eshqandaı buıryq shyqqan joq. Elimizde dárigerlerdiń jalaqysy básekege qabiletti dep aıta almaımyz», – dedi ol.

Sarapshynyń sózinshe, ásirese memlekettik mekemelerde jumys isteıtin dárigerlerdiń jalaqysy az, al jeke mekemeler men emhanalarda jalaqy joǵary. Sondyqtan medıına mamandary jekemenshik mekemege aýysýǵa májbúr.

«Kóp dáriger memlekettik mekemede jumys istep, ábden tájirıbe jınaǵan soń jekemenshik mekemege ketip qalýǵa tyrysady. Osylaısha mansabyn jaqsy jalaqymen jalǵastyratyndar bar. 224 000 teńge aılyq óte az. Sondyqtan dárigerlerdiń jalaqysyn qaıta qatastyrý kerek degen usynys bar. Árıne, az jalaqy jumys sapasyna áser etedi. Memlekettik mekemede tájirıbe jınaǵan dáriger jeke emhanalarǵa ketýge májbúr bolady. Bul jerde biz olardy ustap qala almaımyz. О́ıtkeni ol memleket bólgen grant esebinen oqyp, ony 3 jyl eńbekpen ótep qoıǵan», – dep túıindedi Ákim Tursún.

Qazir dárigerlerdiń jalaqysy qansha?

Eske sala keteıik, Qazaqstanda dárigerlerdiń aılyq tabysy qansha ekenin mınıstrlikten anyqtap, jazǵan edik.

2024 jyldyń úshinshi toqsany boıynsha jalaqy mólsheri mynadaı (bir stavka):

• Sanaty joq, jumys ótili 1 jylǵa deıingi aýyl dárigeriniń jalaqysy – 306,8 myń teńge bolsa, qalada dárigerler 384,4 myń teńge aılyq alady.

2023 jyly eńbek tájirıbesi 1 jylǵa deıingi, eshqandaı sanatqa jatpaıtyn dárigerlerdiń jalaqysy shamamen 306,8 myń teńge boldy.

• Bıyl 1-sanatty, 13-16 jyl jumys ótili bar orta býyndy medıına qyzmetkerleriniń aılyǵy 222,5 myń teńge bolyp belgilendi. Bul sanat boıynsha aýylda jumys isteıtin orta býyndy medıına qyzmetkerleri 245,9 myń teńge, al qalada 199,2 myń teńge jalaqy alady.
• Al 1-sanatty, 13-16 jyl jumys ótili bar dárigerdiń jalaqysy – 401,5 myń teńge. Bul sanattaǵy dárigerler aýylda 445,5 myń teńge jalaqy alsa, qalalyq dárigerlerge 357,5 myń teńge aılyq belgilengen.

Aıta keteıik, byltyr 13–16 jyl eńbek ótili (1 stavka) bar birinshi sanatty jalpy tájirıbe dárigeriniń jalaqysy shamamen 384 myń teńge edi.

• Al 1-sanatty, eńbek ótili 20 jyldan joǵary aýylda turatyn jalpy tájirıbe dárigerleri 400,7 myń teńge, qalalyqtar 501,7 myń teńge jalaqy alady. Al byltyr eńbek ótili 25 jyldan joǵary (1 stavka) sanatty jalpy tájirıbe dárigeriniń jalaqysy shamamen 430,6 myń teńge edi.

Sonymen qatar jergilikti atqarýshy organdardyń aqparatyna sáıkes, 2024 jyly qosymsha tólemderdi, aqyly qyzmetterdi, keshendi jan basyna shaqqandaǵy normatıvtiń yntalandyrýshy komponenti boıynsha tólemderdi, saralanǵan tólemderdi eskere otyryp, ortasha jalaqy (el boıynsha):

• Dáriger – 597 myń teńge;
• Orta medıına qyzmetkeri – 307 myń teńge boldy.

Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń málimetinshe, 2020 jyldan bastap 2023 jylǵa deıin, ıaǵnı 4 jyl aralyǵynda medıına qyzmetkerleriniń jalaqysyn jyl saıyn arttyrý josparlandy. Atap aıtqanda, dárigerdiń aılyǵy 30%, orta medıına qyzmetkeriniń (felsher, akýsher, meıirger, sanıtarlyq feldsher) jalaqysy 20% kóbeıdi.