2029? نازارباەۆ قايتا ورالسا, تاڭعالمايمىن, بىزدە ءبارى مۇمكىن — دەپۋتات زايىتوۆ

فوتو: دالانيۋس

ءماجىلىس دەپۋتاتى رينات زايىت كەيىنگى ۋاقىتتاعى ەڭ وزەكتى ماسەلەلەرگە پىكىر ءبىلدىردى. ونىڭ ىشىندە قازاق ءتىلىنىڭ جاي-كۇيى, رەسەي سالاتىن اەس, ت.س.س. تاقىرىپتار بار, دەپ حابارلايدى qandastar.kz Dalanews.kz-كە سىلتەمە جاساپ.

جۋىردا دەپۋتات ءماجىلىس مىنبەرىندە ورىس تىلىندە سۇراق قويدى. رينات زايىت بۇل ارەكەتىن «مەنى ماجبۇرلەدى» دەپ ءتۇسىندىردى.

«وتكەندە «ياندەكستىڭ» قوسىمشاسى شىعىپتى, سۇراق قويدىم. «نەگە «ياندەكستى» اشقاندا ءبىرىنشى ورىس تىلىندە سويلەيسىڭدەر?» دەسەم, «قازاق تىلىنە اۋدارىپ الۋعا بولادى عوي» دەيدى. نەگە مەن قازاقستاندا تۇرىپ قازاق تىلىنە اۋدارۋىم كەرەك? ءبىرىنشى قازاق تىلىندە شىعۋى كەرەك قوي. وسىنداي اڭگىمەلەر بارىنا قاراماستان, «باسقا ۇلتتار قىسىم كورىپ جاتىر» دەپ شۋىلداعىش ادامدار كوپ. سولارعا دالەل بولسىن دەپ زاڭ شىعارۋشى ورگاننىڭ وزىندە دەپۋتاتتىڭ ءوزى ءماجبۇر بولادى, مەنى ماجبۇرلەپ تۇر عوي. قويعان سۇراعىمدى تۇسىنبەي تۇرسا, ءماجبۇر بولماعاندا قايتەمىن?! جالعىز دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە قاتىستى ەمەس, كوپ مينيسترلىككە قاتىستى», — دەدى ول Bilgen durysارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا.

قازاق ءتىلىن تالاپ ەتۋ جابايىلىق پا? دەپۋتاتتىڭ پىكىرىنشە, قۇلدىق سانانىڭ, باسىمىزدان وتكەن قۇلدىق داۋرەننىڭ وسىنداي سالدارى بار.

«ورىسشا سويلەۋدى ۇستەمدىك كوردى عوي كەزىندە, ءالى سولاي دەپ ويلايدى. قازىر ترەندە مۇلدەم باسقا نارسە. قازىر مودا ەمەس, ويلارىنان الىپ تاستاسىن, كەرىسىنشە قازاقشا بىلمەۋ ۇيات. بىراق اتا-اناسى — ءبارى سول تاربيەمەن وسكەننەن كەيىن ءالى كۇنگە دەيىن ورىس ءتىلىن ءبىلۋ ۇستەمدىك دەپ ويلايدى», — دەدى ول.

رينات زايىت اەس-ءتى رەسەي سالاتىنىنا قاتىستى دا پىكىر ءبىلدىردى.

«رەسەي سالۋىنا قارسىمىن. ءالى دە قارسىمىن. بۇلارعا قازىر ساۋال جولداساڭ, «ناقتى شەشىم قابىلدانعان جوق, رەسەي سىرتىن عانا سالادى» دەيدى. ءوز باسىم رەسەي سالۋىنا قارسىمىن. جالعىز مەن ەمەسپىن-اۋ. رەسەيدىڭ تەحنولوگياسى, باعاسى جاقسى دەگەندى قىپ-قىزىل وتىرىك دەپ ويلايمىن. سەبەبى رەسەيدىڭ قازىر قانداي دا ءبىر اۋقىمدى قۇرىلىس جۇرگىزەتىن جاعدايى جوق. ونىڭ سالىپ جاتقان اەس-تەرى ءبىر توقتاپ, ءبىر ىرعالىپ-جىرعالىپ ءجۇر. ولاردا ءبىر-اق ماقسات بار دەپ ويلايمىن. ولار وسى جوبانىڭ ارقاسىندا اقشا تاپقىسى كەلىپ وتىر. بولدى. رەسەيگە ەنەرگيالىق تاۋەلدىلىككە قايتادان ۇشىرايتىن بولساق, وندا بۇل جوبانىڭ قۇنى ءبىز ءۇشىن كوك تيىن دەپ ويلايمىن. ەنەرگيالىق تاۋەلدىلىكتى ءبىزدىڭ مەملەكەتكە قارسى جاسالعان ارەكەت دەپ ويلايمىن. قانداي دا ءبىر ىرگەلەس كورشىمىزدىڭ ەنشىسىنە ەنەرگيامىزدى بايلاپ بەرەتىن بولساق, قانداي سىلتاۋ ايتىلماسىن وعان قارسىمىن. ىرگەلەس ەمەس مەملەكەتتەر كەلە بەرسىن», — دەدى ول.

دەپۋتات وسىنداي جايتتاردان كەيىن ماجىلىستەن ءتۇڭىلىپ كەتتى مە? ساۋالعا ءوزى جاۋاپ بەردى.

«سالالىق جۇمىس ىستەگىم كەلەدى. سالالىق جۇمىستا ناقتى ماقساتىڭ, ۋاقىتى بولادى, سوعان جەتۋگە اسىعاسىڭ, جۇمىسىڭنىڭ ناتيجەسىن كورەسىڭ. ال ماجىلىستە بيىل قابىلداعان زاڭنىڭ ناتيجەسىن ەكى-ءۇش جىلدان كەيىن ءبىر-اق كورەسىڭ. ناقتىلىق كورىنبەيدى. ونداي مۇمكىندىك جوق. تۇرعىن ءۇيدىڭ ماسەلەسىنەن باستاپ قىلمىستىق ىستەرگە دەيىن اكەلە بەرەدى. ونىمەن اينالىسپاۋعا قاقىڭ جوق. بارىمەن اينالىسۋعا ءماجبۇر بولاسىڭ. بىرەۋىنەن العىس, بىرەۋىنەن قارعىس ەستيسىڭ. دەپۋتاتتىق مانداتتى وتكىزىپ, كەتىپ قالۋعا اقىلدى قازاقتار, اقىلدى جۋرناليستەر شىعادى. «سوندا ءسىز قانشاما سايلاۋشىعا ۋادە بەرىپ الىپ, نەگە قاشىپ كەتتىڭىز?» دەيدى. ول ماعان قاجەت پە? ورىنسىز, ءجونسىز سىننان شارشاپ كەتتىم. قازىر ونداي اڭگىمەلەرگە سەبەپ بەرگىم كەلمەيدى», — دەدى ول.

جۋىردا ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ماسكەۋگە ساپارىنان كەيىن قوعامدا ءتۇرلى الىپ-قاشپا اڭگىمەلەر تاعى دا جەلدەي ەستى. رينات زايىت بۇل تاقىرىپ تۋراسىندا دا پىكىر ءبىلدىردى.

«بىزدە ءبارى مۇمكىن نەگىزىندە (2029 جىلى نازارباەۆ ءوز كانديداتۋراسىن اكەلۋى مۇمكىن بە دەگەن ساۋالعا — ەسك.). ونى قولداپ وتىرعان توپ از ەمەس, مويىنداۋ كەرەك, جاسىرماۋ كەرەك. قاراپايىم حالىقتىڭ ىشىنەن ايتىپ وتىرمىن. ءبىر رەت مەشىتكە دە كىرىپ شىقتى عوي. قاي جەرگە اپارساڭ دا ەشكىم بەتىنە شىعىپ, «سەن, حالىقتى تونادىڭ» دەپ ايتپايدى. كەرىسىنشە ءبىزدىڭ قازاق «باتا بەرىڭىز» دەپ ايتادى. سوسىن ۇيىنە بارىپ, «اناۋ وڭباعان ءبىزدى تونادى» دەپ ايتادى. 2029-دا كەلە مە, مەن تاڭعالمايمىن, بىزدە قازاقستاندا ءبارى مۇمكىن. مۇمكىن ەمەس دەۋگە بولمايدى», — دەدى ول.