Prezıdent túrki memleketteriniń uıymyn damytýǵa erekshe mańyz berýde

Foto: ashyq derekkóz

Adamzat tarıhynda túrki órkenıetiniń alatyn orny óte zor. Ulan-ǵaıyr atyrapty ba ǵyndyrǵan Túrki halyqtarynyń adamzattyń damýyna qosqan úlesi mol ekenin tarıh dáleldedi, dep jazdy qandastar.kz.

Zamanynda óner men ǵylymnyń irgeli ordasyna aınaldy. О́kinishke oraı  tarıhtyń damýyna baılanysty ásirese ǵylymı-tehnıkalyq progrestiń tez júrýine oraı túrkiler deformaııalandy.

Perzıdentimiz Qasym-Jomart Kemeluly, óziniń bergen suqbatynda qazirgi halyqaralyq qatynastarda «túrki faktorynyń» paıda bolýy máselesin qozǵaıtyn, túrki memleketteriniń uıymy (TMU) týraly  da pikirin bildirdi.

Qazirgi geosaıasattaǵy qıyn jaǵdaıda túrki áleminiń saıası, ekonomıkalyq jáne mádenı yntymaqtastyq sheńberinde túrki memleketteri uıymynyń qoldaýymen birigýi, óńirlik turaqtylyq turǵysynan eń mańyzdy oqıǵalardyń biri bolyp tabylady.

Túrki memleketteriniń uıymy ortaq til, mádenıet jáne yntymaqtastyq negizinde qurylǵanymen, búginde ol aımaqtyq jáne halyqaralyq yntymaqtastyqtyń tıimdi uıymyna aınaldy.

Túrki memleketteriniń uıymyn qurý kezeńderin úshke bólýge bolady. Birinshi kezeńi, KSRO ydyraǵannan keıin, túrki respýblıkalary táýelsizdik alǵan kezde, 1992 jyly Túrkııanyń basshylyǵymen Ankarada «Túrkitildes memleketter basshylarynyń Sammıti» ótti. Ekinshi kezeńi, 2009 jyly túrkitildes memleketteriniń Yntymaqtastyq Keńesi, atap aıtqanda “Túrki keńesi” quryldy. “Túrki keńesi” halyqaralyq arenada «qarapaıym» maqsattardy kózdep, ýaqyt óte kele tabysty nátıjelerge qol jetkizdi.

Bul turǵyda ekonomıka, bilim, kólik, mádenıet, týrızm jáne syrtqy saıasat salalaryndaǵy mańyzdy jobalar birlesip iske asyryldy. Úshinshi kezeńi,  Túrki keńesi 2021 jylǵy 12 qarashada Ystambulda ótken 8-shi sammıtinde tarıhı sheshim qabyldady jáne óz ataýyn túrki memleketteriniń uıymy dep ózgertti. 

Byltyr Astana tórinde «Túrki dáýiri!», ıaǵnı «TURKTIME!»  uranymen TMU -nyń  X sammıti ótken bolatyn.  Osy sammıtte «Túrki áleminiń keleshegi – 2040» atty qujat bekitildi. Qasym-Jomart Toqaev túrki memleketteriniń qatar damýy óte mańyzdy dep sanaıdy.

Bul rette Prezıdent Uıymǵa múshe elderdiń standarttary men termınologııasyn júıeleýdi usynǵan bolatyn.

Byltyr, túrki memleketteriniń ishki jalpy ónimi 1,4 trıllıon dollardy qurasa, bıyl túrki memleketteri uıymy aıasyndaǵy ózara saýda aınalymy  45 mıllıard dollardan asqandyǵyn aıtty. 

О́tken jylǵy sammıttiń aıasynda 80-nen astam túrli is-sharalar uıymdastyrylyp, qatysýshy elderdiń bilim berý jáne akademııalyq qurylymdary, sondaı-aq shyǵarmashylyq zııaly qaýym ókilderi arasynda tyǵyz jáne ónimdi baılanystar ornatylǵandyǵyn da tilge tıek etti.

2021 jyly kúlli túrki áleminiń rýhanı astanasy bolyp jarııalanǵan kóne Túrkistan qalasy túrki halyqtarynyń rýhanı jaqyndasýynda erekshe, eleýli ról atqarsa,

V Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynyń Astanada ótýi mańyzdy oqıǵa boldy dep, oı túıdi. Uıym sheńberinde Túrki memleketteriniń Parlamenttik Assambleıasy (TÚRKPA) ,  Túrki mádenıetin jáne ónerin damytý halyqaralyq uıymy (TÚRKSOI) jáne Túrki akademııasy sııaqty uıymdar jumys jasaýda.

Baýyrmaldylyq pen shyn janashyrlyq bul memleketterdi saıası arenada úlken oıynshylarǵa alyp kelýi ábden múmkin.

Ásem Kúlbaeva, QR Prezıdenti janyndaǵy QSZI О́ńirlermen jumys jónindegi bólimniń sarapshysy