الەم جاڭالىقتارىجاڭالىقتار
9 جاستاعى قىزدار ءبىرىنشى نەكە ءتۇنى ولەدى – ءدىنتانۋشى
فوتو: اشىق دەرەككوز
سوڭعى اپتالاردا يراكتىڭ 9 جاسار قىزدارعا نەكە جاسىن زاڭداستىرۋ تۋرالى زاڭ جوباسى الەمنىڭ نازارىن اۋداردى, دەپ حابارلايدى Alash.kz ۇلتتىق پورتالىOrda.kz سايتىنا سىلتەمە جاساپ.
بۇل ۇسىنىس قۇقىق قورعاۋشىلار مەن حالىقارالىق ۇيىمدار تاراپىنان قاتتى سىنعا ۇشىراسا دا, ونى قولدايتىن كونسەرۆاتيۆتى ءدىني توپتار بار.
ءدىنتانۋشى جانە مادەنيەتتانۋشى ەرنار بەرىكباەۆ وسى باستامانى تالقىلاپ, قولداۋشىلاردىڭ يراك كونستيتۋتسياسىنا سىلتەمە جاسايتىنىن ايتتى. ول يسلام نۇسقاۋلارى مەن ادەت-عۇرىپتارىن ورىنداۋعا رۇقسات بەرەدى.
كوپتەگەن مۇسىلماندار پايعامبار مۇحاممەدتىڭ 9 جاسار ايشاعا ۇيلەنگەنىنە سەنەدى.
بەرىكباەۆ پايعامباردىڭ ءىس-ارەكەتتەرى مەن سوزدەرى – سۋننا, ياعني ءاربىر مۇسىلمانعا ۇلگى. سوندىقتان كوپتەگەن مۇسىلماندار 9 جاسار قىزدى ايەلدىككە الۋعا ەش كەدەرگى جوق دەپ سانايتىنىن ايتادى.
«ولار ءوز تىلەكتەرىن نەگىزدەۋ ءۇشىن سايكەس حاديستەرگە سىلتەمە جاسايدى:
«شامامەن ەكى جىلدان كەيىن ول ايشاعا ۇيلەندى, ول كەزدە ول التى جاستا ەدى, ال وعان كەلگەن كەزدە توعىز جاسقا تولدى» (ساحيح ءال-بۋحاري, 3896).
«ايشا: «مەن پايعامبارمەن نەكەلەسكەن كەزدە التى جاستا ەدىم, ال تويىمىز توعىز جاسىمدا ءوتتى», دەگەن مالىمەت بار (ساحيح مۋسليم, 1422)», — دەدى بەرىكباەۆ.
بەرىكباەۆ قازىرگى قوعامنىڭ بالالار قۇقىقتارىن قورعاۋعا ۇمتىلۋى كەرەك ەكەنىن, يەمەن مەن اۋعانستانداعى جاعداي سياقتى تراگەديالاردىڭ الدىن الۋ قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«مۇسىلمان ەلدەرىندە ءبۇلدىرشىن قىزداردى ەرەسەك ەر ادامدارعا كۇيەۋگە شىعارۋ فاكتىلەرى جاسىرىن ەمەس. كوپتەگەن جاعدايلاردا قىزدار العاشقى تۇندە جىنىس مۇشەلەرىنىڭ جارىقشاقتارىنان قايتىس بولادى», — دەدى بەرىكباەۆ.
سونداي-اق, ول مىسال رەتىندە العاشقى نەكە تۇنىندە قازا بولعان قىزدار تۋرالى بىلاي دەيدى:
«مۇنداي نەكەلەردىڭ ناتيجەسى قانداي بولاتىنىن كورىپ ءجۇرمىز. كامەلەتكە تولماعان قىزدار زورلىق-زومبىلىقتىڭ قۇربانى بولىپ, كوبىنە ءبىرىنشى تۇندە ولەدى. مىسالى, يەمەندەگى سەگىز جاسار راۆاننا نەمەسە اۋعانستانداعى توعىز جاسار پارۆينا. بۇل جاعدايلار تەك ايسبەرگتىڭ ۇشى عانا جانە بۇل وتە قورقىنىشتى جايت», — دەدى بەرىكباەۆ.
سونىمەن قاتار, قازىرگى زامانعى مۇسىلمان ەلدەرى گۋمانيستىك جانە پروگرەسسيۆتى پرينتسيپتەرگە نەگىزدەلۋى ءتيىس, ارحايكالىق ەسكى نورمالارعا سۇيەنبەۋى قاجەت ەكەنىن دە ايتتى.
«ەگەر ءبىز وسىنداي ەسكىرگەن داستۇرلەرگە سۇيەنەتىن بولساق, بۇل قوعامنىڭ دەگراداتسياسىنا اكەلەدى. ءدىني نورمالار قازىرگى جاعدايلارعا بەيىمدەلۋى كەرەك, زورلىق-زومبىلىق پەن ادىلەتسىزدىكتى اقتاۋعا نەگىز بولماۋى ءتيىس», — دەپ قورىتىندىلادى مادەنيەتتانۋشى.
بەرىكباەۆ حالىقارالىق قاۋىمداستىق پەن قۇقىق قورعاۋشى ۇيىمداردى وسىنداي تاجىريبەلەردى جۇزەگە اسىراتىن ەلدەرگە قىسىم كورسەتىپ, بالالار قۇقىعىن قورعاۋ ءۇشىن كۇش سالۋعا شاقىردى.
