9 jastaǵy qyzdar birinshi neke túni óledi – Dintanýshy

Foto: ashyq derekkóz

Sońǵy aptalarda Iraktyń 9 jasar qyzdarǵa neke jasyn zańdastyrý týraly zań jobasy álemniń nazaryn aýdardy, dep habarlaıdy Alash.kz ulttyq portalyOrda.kz saıtyna silteme jasap.

Bul usynys quqyq qorǵaýshylar men halyqaralyq uıymdar tarapynan qatty synǵa ushyrasa da, ony qoldaıtyn konservatıvti dinı toptar bar.

Dintanýshy jáne mádenıettanýshy Ernar Berikbaev osy bastamany talqylap, qoldaýshylardyń Irak Konstıtýııasyna silteme jasaıtynyn aıtty. Ol ıslam nusqaýlary men ádet-ǵuryptaryn oryndaýǵa ruqsat beredi.

Kóptegen musylmandar Paıǵambar Muhammedtiń 9 jasar Aıshaǵa úılengenine senedi.

Berikbaev paıǵambardyń is-áreketteri men sózderi – sýnna, ıaǵnı árbir musylmanǵa úlgi. Sondyqtan kóptegen musylmandar 9 jasar qyzdy áıeldikke alýǵa esh kedergi joq dep sanaıtynyn aıtady.

«Olar óz tilekterin negizdeý úshin sáıkes hadısterge silteme jasaıdy:
«Shamamen eki jyldan keıin ol Aıshaǵa úılendi, ol kezde ol alty jasta edi, al oǵan kelgen kezde toǵyz jasqa toldy» (Sahıh ál-Býharı, 3896).
«Aısha: «Men Paıǵambarmen nekelesken kezde alty jasta edim, al toıymyz toǵyz jasymda ótti», degen málimet bar (Sahıh Mýslım, 1422)», — dedi Berikbaev.

Berikbaev qazirgi qoǵamnyń balalar quqyqtaryn qorǵaýǵa umtylýy kerek ekenin, Iemen men Aýǵanstandaǵy jaǵdaı sııaqty tragedııalardyń aldyn alý qajet ekenin atap ótti.

«Musylman elderinde búldirshin qyzdardy eresek er adamdarǵa kúıeýge shyǵarý faktileri jasyryn emes. Kóptegen jaǵdaılarda qyzdar alǵashqy túnde jynys músheleriniń jaryqshaqtarynan qaıtys bolady», — dedi Berikbaev.

Sondaı-aq, ol mysal retinde alǵashqy neke túninde qaza bolǵan qyzdar týraly bylaı deıdi:

«Mundaı nekelerdiń nátıjesi qandaı bolatynyn kórip júrmiz. Kámeletke tolmaǵan qyzdar zorlyq-zombylyqtyń qurbany bolyp, kóbine birinshi túnde óledi. Mysaly, Iemendegi segiz jasar Ravanna nemese Aýǵanstandaǵy toǵyz jasar Parvına. Bul jaǵdaılar tek aısbergtiń ushy ǵana jáne bul óte qorqynyshty jaıt», — dedi Berikbaev.

Sonymen qatar, qazirgi zamanǵy musylman elderi gýmanıstik jáne progressıvti prınıpterge negizdelýi tıis, arhaıkalyq eski normalarǵa súıenbeýi qajet ekenin de aıtty.

«Eger biz osyndaı eskirgen dástúrlerge súıenetin bolsaq, bul qoǵamnyń degradaııasyna ákeledi. Dinı normalar qazirgi jaǵdaılarǵa beıimdelýi kerek, zorlyq-zombylyq pen ádiletsizdikti aqtaýǵa negiz bolmaýy tıis», — dep qorytyndylady mádenıettanýshy.

Berikbaev halyqaralyq qaýymdastyq pen quqyq qorǵaýshy uıymdardy osyndaı tájirıbelerdi júzege asyratyn elderge qysym kórsetip, balalar quqyǵyn qorǵaý úshin kúsh salýǵa shaqyrdy.