اباي ءوز شىعارمالارىن قازاق تىلىندە جازباعان, ءتىپتى ول ءوز قارا ءسوزىنىڭ بارىن دا بىلمەيدى – اقجول قالشابەك

تەلەارنا مالىمەتىنشە, اباي قۇنانباەۆ ولەڭدەرى مەن قارا سوزدەرىن قازاق تىلىندە جازباعان.

ەي يۋراگيمنيڭ قۋاتى فارزاندلاريم! سيزلارگا بيراز سوز يازىپ, يادگار قالدىرامان. قازىر مەن وزبەك تىلىندە ەمەس, اباي تىلىندە سويلەپ تۇرمىن. وقىپ تۇرعانىم دا 38-ءشى قارا ءسوزدىڭ تۇپنۇسقاسى. عالىمداردىڭ زەرتتەۋىنشە, حاكىم اباي تۇتاس شىعارماشىلىعىنىڭ باسىم بولىگىن ءداپ وسى شاعاتاي ورنەگىندە جازىپ قالدىرعان, — دەيدى ءتىلشى قانات جولداسبەك.

«باھرا, ءحاتتا, يتتيحاد, حيكمات, حايات, كاللام». بۇل – حاكىم قولدانعان سوزدەر. اقجول قالشابەك – ابايتانۋشى عالىم. ويشىل مۇراسىن زەرتتەپ, ناسيحاتتاۋمەن كەلەدى. ونىڭ قولىنداعى پاراق – ابايدىڭ جەكە حاتشىسى ءمۇرسيىت بىكى ۇلىنىڭ تۇپنۇسقا قولجازباسى. زەرتتەۋشىلەر بۇل بايلامعا وسى جازباعا ءۇڭىلىپ, زەردەلەۋ ارقىلى كەلگەن. تاقىرىپتى تەرەڭ قاۋزاعان عالىم شاكىرتى ازىمحانمەن بىرگە ارنايى كىتاپ دايارلاپتى. «اۋەزوۆ ءھام اباي» اتالاتىن ول وقۋلىقتا حاكىم شىعارمالارىنىڭ تۇپنۇسقاسى مەن قازىر ءبىز وقىپ جۇرگەن ءتۇرى سالىستىرا قارالادى.

ابدىراھمانعا جازعان ولەڭى. تۇپنۇسقادان وقيىن. «يا حۋداي بەرە گور, تىلەگەن تىلەكدى. قورىقپاي ورنىقتىر, چوچىعان يۋرەكتى». «ش» ءارپىنىڭ ورنىنا «چ»-نى قولدانادى. شوشىعان دەمەيدى, چوچىعان جۇرەكدى. «ت»-نىڭ ورنىنا «د»-نى قولدانادى, — دەيدى ابايتانۋشى اقجول قالشابەك.

ونىڭ ايتۋىنشا, قارا سوزدەرى بارىن ابايدىڭ ءوزى بىلمەيدى. ويتكەنى اباي شىعارماشىلىعىندا «قارا سوزدەر» دەپ اتالاتىن ەڭبەك جوق. «اقىل ي كيتاب» دەپ اتالاتىن وي-تولعامدارى 45 ەمەس, 41 بولعان دەيدى زەرتتەۋشى. ال شاعاتاي ورنەگى تۇركى حالىقتارىنا ورتاق بايلانىس ءتىلى بولعان.

ءبىزدىڭ بۇكىل حانداردىڭ حاتتارىن وقىساڭ… كەنەنسارىنى وقيسىڭ با, ابىلاي حان با, ءبارى وسى تىلمەن جازعان. سويلەسكەندە قازاقشا سويلەسە بەرۋى مۇمكىن, بىراق حات جازعاندا شاعاتاي تىلىندە جازعان. نەگە? سەبەبى ول قالىپتاسقان ءداستۇر بولعان. ەرەكشەلىگى – ونى وزبەك تە, قازاق تا, قىرعىز, تۇرىكمەن, تاتار دا وقي بەرەدى, — دەيدى اقجول قالشابەك.