«ادىلدىك جانە وركەندەۋ» قورى استانادا وڭىردەگى وكىلدىكتەردىڭ باسىن قوستى

«ادىلدىك جانە وركەندەۋ» قوعامدىق قورىنىڭ ەلدىڭ 9 ايماعىنان كەلگەن بەلسەندىلەرى استانادا جينالىپ, ورتالىق, سولتۇستىك جانە شىعىس ايماقتارىنىڭ تۇرعىندارىن الاڭداتاتىن الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى تالقىلادى.

كەزدەسۋگە قوردىڭ ادىلەتتى قازاقستاندى قۇرۋ قاعيداتتارىن قولدايتىن بەلسەندىلەرى مەن جاقتاستارى قاتىستى. ايتا ءوتۋ كەرەك, قور قىزمەتىنىڭ نەگىزگى باعىتى – ەڭبەك ادامىنىڭ قۇقىعىن قورعاۋ, وتاندىق كاسىپورىندارداعى ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋ. بۇل ماسەلەنىڭ وزەكتىلىگى ارتىپ تۇر. رەسمي ستاتيستيكا بيىلعى جىلدىڭ العاشقى ءتورت ايىندا قازاقستاندىق كاسىپورىنداردا 496 جۇمىسشى جاراقاتتانىپ, 59 ادام قازا تاپقانىن حابارلايدى. بۇل وتكەن جىلعى وسى كەزەڭمەن سالىستىرعاندا 31,1% ارتىق.

وتاندىق كاسىپورىندارداعى جاعدايدى وزگەرتۋ ءۇشىن قوعام بەلسەندىلەرى ايماقتاردا جۇمىسقا كىرىسىپ تە كەتتى. بۇل رەتتە قوعامدىق باقىلاۋ مەن الەۋمەتتىك مونيتورينگ قور بەلسەندىلەرىنىڭ باستى قۇرالىنا اينالدى.

«ءبىز ءوز قىزمەتىمىزدە «قوعامدىق باقىلاۋ تۋرالى» زاڭنىڭ بارلىق مۇمكىندىكتەرىن پايدالانامىز. بۇل بىزگە وزەكتى پروبلەمالاردى انىقتاۋعا, ونى شەشۋگە, مەملەكەتتىك باسقارۋعا قاتىسىپ, اتقارۋشى بيلىك پەن جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ ءىس-ارەكەتىنىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى»,-دەپ اتاپ ءوتتى قور ديرەكتورى.

«ادىلدىك جانە وركەندەۋ» قوعامدىق قورى قازاقستاندىقتار اراسىندا اۋقىمدى ساۋالناما جۇرگىزىپ, ءار ايماق تۇرعىندارىن الاڭداتقان ماسەلەلەردى انىقتاعان. ساۋالناما ناتيجەسى قوردىڭ ءىس-ارەكەتتەر جوسپارىنا نەگىز بولدى. ەڭبەك قۇقىعىن قورعاۋدان بولەك, قازاقستاندىقتار جەر-جەردە ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋدى, كەدەيلىكپەن كۇرەسۋدى, بيلىك ورگاندارىنىڭ ارەكەتىنە باقىلاۋ ورناتۋدى قالايدى.

استانادا وتكەن كەزدەسۋ بارىسىندا قوردىڭ وڭىرلىك وكىلدىكتەرى ءوز جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىمەن ءبولىسىپ, قوعامدىق ۇيىمنىڭ قىزمەتىن ۇيىمداستىرۋ, دامىتۋ تۇرعىسىنداعى ءوز پىكىرلەرىمەن دە ءبولىستى.

مىسالى, قوردىڭ اباي وبلىسىنداعى وكىلدىگىنىڭ جەتەكشىسى قۋانىش مولداقاشەۆتىڭ ويىنشا, قور جۇمىسىندا جاستاردىڭ الەۋەتىن پايدالانۋ قاجەت.

       «ەلىمىزدىڭ نەگىزگى قوزعاۋشى كۇشى جاستار قاۋىمى, جاستار ەكونوميكانىڭ دا   قوعامدىق پىكىردىڭ دە نەگىزگى ترەندتەرىن قالىپتاستىرۋشىلار. وسى سەبەپتەن دە اباي وبلىسىنداعى قوردىڭ جۇمىسىن باستاپقى كەزەڭدە جاستاردى تارتۋدان باستادىق. جاستاردىڭ تىڭ يدەيالارى قوردىڭ ماقساتتارىنا جەتۋگە جاردەمدەسەدى دەپ سەنەمىز. سەمەي قالاسى ستۋدەنتتەر قالاسى. قالامىزدا 80 مىڭنان استام جاس بولسا, ونىڭ 10 مىڭعا جۋىعى جوو-دا, ال 20 مىڭنان استام جاس كوللەدجدەردە ءبىلىم الۋدا. ءبىز جاستار ەلىمىزدىڭ وركەندەۋى مەن ادىلەتتى قوعام قالىپتاسۋىنا كىشىگىرىم بولسىن ۇلەس قوسۋ مۇمكىندىگى بولسا پايدالانۋعا ءازىرمىز», – دەيدى ول.

ال, قوردىڭ سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى بويىنشا وكىلدىگىنىڭ جەتەكشىسى جانات مۇحامەدجانوۆتىڭ مالىمدەۋىنشە, وڭىردەگى قور وكىلدىگى وبلىستىق ەڭبەك ينسپەكتسياسىمەن, وبلىستىق كاسىپوداقپەن ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قايماق. قازىر كەلىسسوزدەر ءجۇرىپ جاتىر.

«ءبىز ەڭبەك ادامىنا لايىقتى قۇرمەت كورسەتۋدى, جۇمىسكەردىڭ قابىلەتى مەن ورتاق ىسكە قوسقان ۇلەسىنە ساي ەڭبەكاقى تولەۋدى, جۇمىسقا قولايلى جاعداي جاساۋدى, جۇمىس ورىنىندا قاۋىپسىزدىككە كەپىلدىك بەرۋدى قولدايمىز. ەڭبەك ادامى – ەل وركەندەۋىنىڭ نەگىزى جانە ولاردىڭ قۇقىعى قاتاڭ قورعالۋى قاجەت. جاسىراتىن جوق, وبلىسىمىزدا اۋىلشارۋاشىلىق جانە قۇرىلىس سالاسىندا ماۋسىمدىق جۇمىس ىستەيتىن ەڭبەك ادامدارىنىڭ كەلىسىمشارتتارى جوق. وسىنىڭ سالدىرىنان ءبىزدىڭ وبلىستا 103 مىڭ ادام مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدان شەت قالىپ وتىر», -دەيدى قوردىڭ سقو وكىلى.

سونداي-اق, قور وكىلى جيىندا تەرىسكەيدەگى حالىقتى الاڭداتىپ وتىرعان تاعى ءبىر وزەكتى ماسەلەنى ورتاعا سالدى. ول – تابيعي رەسۋرستاردىڭ, ناقتىلاساق جەردىڭ لاتيفۋنديستەردەن قايتارۋ قارقىنى.

«وڭىرىمىزدەگى كۇردەلى ماسەلەنىڭ ءبىرى, بۇل ەگىستىك پەن جايىلىم جەردەگى پاي ماسەلەسى. اۋىلدا تۇراتىن حالىقتىڭ جەر پايى وليگارحتاردىڭ قولىندا نەمەسە بانككە كەپىلدىككە بەرىلىپ, ارتىنان ساتىلىپ كەتكەن. وكىنىشتىسى سول, جەر يەلەرى ءبىزدىڭ وبلىستىڭ تۇرعىندارى دا ەمەس. بۇدان تۋىندايتىن ماسەلە اۋىل حالقىنىڭ نەگىزگى كۇن كورىسى جايىلىم مەن ەگىستىك جەرى بولماعان سوڭ اۋىلدىڭ توز-توزى شىقتى, سولتۇستىكتە بۇگىنگى كۇنى 80 اۋىلدىڭ بولاشاعى جوق دەپ تانىلعان», -دەيدى جانات مۇحامەدجانوۆ.

قوردىڭ «الەۋمەتتىك ادىلدىك» يدەياسىن قولداپ, قاتارعا قوسىلعان قوستاناي وبلىسىنان كەلگەن جاس كاسىپكەر – باۋىرجان جاقسىلىقوۆ تا ءوز ويىمەن ءبولىستى.

«مەن قوستاناي وبلىسى, قوستاناي اۋدانى, جۋكوۆكا اۋىلىنان كەلىپ وتىرمىن. مەن ول اۋىلدا كاسىپكەرلىكپەن اينالىسامىن. باستى ماقساتىم وسى قورعا كەلۋدەگى, قوردىڭ نەگىزى ءوزى اتى دا ايتىپ تۇر, ادىلدىك جانە وركەندەۋ, قاي قازاقستاندىق بولماسىن, وركەندەۋدىڭ ءادىل جۇيەسىن قالىپتاستىرۋدى جاقسى كورەدى. ءبارىمىز ءادىل بولعاندى جاقسى كورەمىز. سوندىقتان مەنىڭ دە باستى ماقساتىم سونداي جۇيەنى قالىپتاستىرۋعا ءوزىمنىڭ كىشكەنە بولسىن سەپتىگىمدى تيگىزۋ»,- دەيدى ول.

«قازاقستاندا وندىرىستە جاراقاتتانۋدى ازايتۋ ماقساتىندا ەڭبەك قاۋىپسىزدىگى مەن ونى قورعاۋدى قامتاماسىز ەتۋگە جاۋاپتى قىزمەتكەرلەردى دايارلاۋعا قويىلاتىن تالاپتار كۇشەيتىلدى, دەپ قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى وسىدان ەكى جىل بۇرىن مالىمدەگەن. سول ۋاقىتتان بەرى وندىرىستەگى جازاتايىم وقيعا مەن جاراقاتتارى ازايدى ما? «قازتسينك جانە قارمەتتەگى» پروبلەمالار, «قازاقمىس» پەن «مايقايىڭ التىنداعى» وقيعالار وتاندىق كاسىپورىندارداعى ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن كۇشەيتۋ كەرەكتىگىن كورسەتىپ وتىر, سول سەبەپتە الەۋمەتتىك باقىلاۋدى كۇشەيتۋ كەرەك. ءبىز, ياعني قوردىڭ ۇلىتاۋ وبلىسىنداعى بەلسەندىلەرى توتەنشە جاعداي مينيسترلىگىنە قاراستى ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىك دەپارتامەنتىمەن بىرلەسە كاسىپورىندارعا كىرىپ, ونداعى ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىنىڭ ساقتالۋىن قاداعالاۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز», دەدى قوردىڭ ۇلىتاۋ وبلىسى بويىنشا وكىلدىگىنىڭ جەتەكشىسى, كەنشى ءشامشى حامزە.

كەزدەسۋدى قورىتىندىلاي كەلە, قور ديرەكتورى دانا رىسمۇحامەدوۆا ءار وڭىردەن ءوز جەرلەستەرىنىڭ ماسەلەسىن الا كەلىپ, ونىڭ شەشىمىن ۇسىنعان بەلسەندى ازاماتتارعا العىسىن ايتتى.

«سىزدەردىڭ ارقايسىلارىڭىز جاي عانا قاتىسۋشى ەمەس, قوردىڭ ايماقتاعى قوعامدىق جۇمىسىن جۇيەلى تۇردە جۇرگىزەتىن بەلسەندى ازاماتسىزدار. ءبىز ءبارىن ءوزىمىز ويلاعانداي, جوسپارلاعانداي جاساي الماۋىمىز مۇمكىن. بىراق بىرتە-بىرتە ءبىز باسقالاردىڭ ينەرتسياسىن, ءوز قورقىنىشىمىزدى جەڭەمىز. ەڭ باستىسى, ءبىزدى قولدايتىن ازاماتتاردىڭ سانى كوبەيىپ كەلەدى», دەدى ول.

كەزدەسۋ سوڭىندا ونىڭ قاتىسۋشىلارى قور باسشىلىعىمەن بىرلەسىپ قازاقستاننىڭ ورتالىق, سولتۇستىك, شىعىس وڭىرلەرى ءۇشىن ورتامەرزىمدى پەرسپەكتيۆاعا ارنالعان ءىس-قيمىل جوسپارىن بەلگىلەدى.

ايتا ءوتۋ كەرەك, 2024 جىلدىڭ 19 ماۋسىمىندا «ادىلدىك جانە وركەندەۋ» قورىنىڭ وڭىرلىك وكىلدىكتەرىنىڭ وسىنداي كەزدەسۋى شىمكەنتكە وتكەن بولاتىن. ونىڭ جۇمىسىنا قازاقستاننىڭ جەتى وڭتۇستىك ءوڭىرىنىن بەلسەندىلەر قاتىستى.