«ايلىققا ەمەس, نەسيەگە ءومىر ءسۇرىپ وتىر»: سوڭعى جىلدارى قازاقستاندىقتاردىڭ قارىزى كوبەيگەن

فوتو: مەدەت يساپانوۆ

قارجى نارىعىن رەتتەۋ اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتىنشە, ەلىمىزدە 881 مىڭ ادام بانكتەرگە قارىزىن تولەي الماي ءجۇر. ال ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ ورتاشا قارىزى 2,5 ميلليون تەڭگەگە جەتكەن. ساراپشىلار حالىقتىڭ ايلىققا ەمەس نەسيەگە ءومىر ءسۇرىپ وتىرعانىن ايتتى. بۇل تۋرالى qandastar.kz اقپارات اگەنتتىگى 31 ارنانىڭ “ينفورمبيۋرو” جاڭالىقتار باعدارلاماسىنا سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.

اگەنتتىك مالىمەتىنشە, پروبلەمالىق بەرەشەكتىڭ باسىم بولىگى – تۇتىنۋشىلىق نەسيە بولىپ وتىر. ونىڭ كولەمى 550 ميلليارد تەڭگەگە جەتكەن. بۇل ازىق-ت ۇلىككە, كيىم-كەشەككە, ءدارى-دارمەككە, ءتىپتى, توي جاساۋعا الىنعان قارىزدار. ال يپوتەكالىق نەسيە كولەمى 21,5 ميلليارد تەڭگە.

دەگەنمەن, ەلدە پروبلەمالىق نەسيەلەردىڭ ۇلەسى ازايعان. 2020 جىلى 90 كۇننەن اسا مەرزىمى وتكەن نەسيەلەردىڭ دەڭگەيى 8% , ياعني 1,22 تريلليون تەڭگە بولسا, بيىل 3%-دان ءسال عانا اسىپ, 1,14 تريلليون تەڭگەنى كورسەتكەن. بىراق بۇل ساننىڭ استارىندا نە تۇر? ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا, ازاماتتار ءبىر قارىزدى جابۋ ءۇشىن ەكىنشىسىن الىپ, قارىزدىڭ قۇرساۋىنان شىعا الماي قالادى. ياعني, ستاتيستيكا جاقسارعانمەن, حالىقتىڭ جاعدايى وڭالماعان.

مۇنداي ماسەلەدە ۇكىمەت ءبىرىنشى قارىز بەرۋدى شەكتەيدى. الايدا ونىڭ كەرى اسەرى دە بار. ونلاين نەسيەگە تىيىم سالۋ سەكىلدى شەكتەن تىس رەتتەۋ شارالارى كولەڭكەلى نەسيە بەرۋ نارىعىن كەڭەيتۋى مۇمكىن. ال ەكونوميست ايبار ولجايدىڭ ايتۋىنشا, حالىق اقشانى سانالى تۇردە باسقارۋدى مەڭگەرۋى كەرەك.

“جالپى مەنىڭ ويىمشا ادامدار قازىر ەكونوميكا رەجيمدەرىن كوپ بىلمەيدى. قازىر بازالىق ستاۆكا جوعارى رەجيمدە كرەديتتەر قىمبات بولادى. جالپى قازىر نەسيە الۋ وزىڭىزگە قارسى جۇمىس ىستەيدى. سوندىقتان قارجىلىق ساۋاتتىلىقپەن ءالى دە كوپ جۇمىس جاساۋ كەرەكپىز”, – دەدى مامان.

ەكونوميستتىڭ ايتۋىنشا, سوڭعى 10 جىلدا بانكتەر حالىققا وڭدى-سولدى نەسيە بەرگەن. ال قارجىلىق ورتالىقتار شەتەلدەن ارزان پايىزبەن قارىز الادى. ونىڭ ءوزىن قايتارا الماي, مەملەكەتتەن كومەك سۇراۋعا ءماجبۇر بولدى. بۇل شىعىندى جابۋ ءۇشىن مەملەكەت ۇلتتىق قوردان 4 ميلليارد دوللار جۇمساعان.