Aqtaýǵa qatynaıtyn «Uly Petr» krýız laıneri bıyl Kaspıı aıdynyna shyqpaq

Elimizdiń Kólik mınıstrliginiń málimetinshe, Kaspııde týrıstik klasterdi damytý maqsatynda osy teńizge «Petr Velıkıı» atty krýız laıneri jiberiletin bolady.

Ol negizinen Kaspıı jaǵalaýyndaǵy elder arasynda, sonyń ishinde Reseıdiń Astrahany (Ashtarhan) men Qazaqstannyń Aqtaý qalasy arasynda qatynaıdy.

Astrahan qalasyndaǵy keme qurastyrý zaýytynda turǵyzylǵan tórt palýbaly laınerge RF ıelik etedi. Soltústik kórshi bul laıneriniń mártebesi men deńgeıi bes juldyzdy qonaqúıge sáıkes keletinin málimdedi. Onyń ishinde basseın, teatr, SPA-salon, meıramhana-grıl, kóptegen balkondar bolady.

«Kaspııde teńiz krýızin iske qosý Mańǵystaý oblysyndaǵy porttyq jáne servıstik ınfraqurylymnyń soǵan daıyn bolýyn talap etedi. Atap aıtqanda, qazaqstandyq tarap iri krýız kemelerin qabyldaýǵa, olardy azyq-túlikpen, kerek-jaraqpen tez arada qamtamasyz etýge jáne basqasyna qabiletti bolýǵa tıis. Osy maqsatta Aqtaýda Teńiz vokzaly salynýy kerek», – dep túsindirdi Kólik mınıstrligi.

Vedomstvonyń dereginshe, sondaı-aq Mańǵystaý óńirinde jolaýshylar kemeleri turaqtaıtyn aýqymdy aılaq jasaqtalýy shart.

Budan bólek, teńiz ótkizý pýnkti salynyp, sol arqyly sheteldik qonaqtardy vızalyq qoldaý, kóshi-qon, keden jáne basqa da baqylaý túrlerin júzege asyrý qajet etiledi.

Bul is-sharalar vedomstvo ázirlegen «Quryq portyn logıstıkalyq klaster retinde qalyptastyrýdy da qamtıtyn teńiz ınfraqurylymyn damytýdyń 2024-2029 jyldarǵa arnalǵan keshendi josparyna» engizildi.

Mysaly, onda 2026 jylǵa deıin Teńiz vokzalynyń jáne onyń barlyq ınfraqurylymynyń qurylysyn aıaqtap, túpkilikti qoldanysqa beri josparlanǵan. Elimizde buryn-sońdy bolmaǵan jańa sıpattaǵy vokzaldyń el bıýdjetine qanshaǵa túsetini ázirge belgisiz: somasy «jobalaý qujattamasy ázirlengen soń» naqtylanady. Qarjylandyrý kózi retinde jergilikti jáne respýblıkalyq bıýdjet kórsetilgen.

Jaýapty organdar retinde Mańǵystaý oblysynyń ákimdigi, О́nerkásip jáne qurylys, Týrızm jáne sport mınıstrlikteri belgilendi.

Ázerbaıjannyń Azertag (Azertadj) agenttiginiń habarlaýynsha, Máskeý tarapy «Petr Velıkıı» krýız laıneri Baký portyna bıylǵy 2024 jyly kiretini týraly qulaǵdar etipti. Biraq naqty datasy bekitilmegen.

«Reseıdiń ózinde turǵyzylǵan tuńǵysh «Uly Petr» krýız laıneri Kaspıı men Qara teńizde júzýdi 2024 jyly bastaıdy. Teńiz sapary aıasynda keme Ázerbaıjannyń Baký, Qazaqstannyń Aqtaý, Túrikmenstannyń Túrkmenbashy jáne reseılik Mahachkala porttaryna soǵady. Bul laınerdiń qurylysy óńirdegi týrızm úshin mańyzdy oqıǵaǵa aınalady jáne Kaspıı jaǵalaýy elderi arasyndaǵy barys-kelisti jáne týrızm salasyndaǵy yntymaqtastyqty damytýǵa qyzmet etedi», – dep jazady «Azertadj».

Degenmen, Reseı týroperatorlarynyń qaýymdastyǵy (ATOR) reseılik týrfırmalarǵa bul merzimniń taǵy jyljytylýy múmkin ekenin eskertti. О́ıtkeni RF dáriptegen jolaýshylardyń eńseli kemesi o basta 2023 jyly jolaýshylar tasymalyna kirisýge tıis bolypty. Biraq qurylysy tym uzap ketip, ony turǵyzý baqandaı 7 jylǵa sozyldy.

«Uly Petr» atalǵan, PV300VD jobasyndaǵy krýızdik kemeni qurastyrý astrahandyq «Lotos» keme jasaý zaýytynda 2016 jylǵy tamyzda bastaldy. Oǵan Mostýrflot operatoryna qarasty «Máskeý ózen parohodtyǵy» (Moskovskoe rechnoe parohodstvo) tapsyrys bergen.

Laınerdiń qurylysy 2023 jyldyń ekinshi jartysynda ǵana támamdalýǵa taıady. Sodan byltyrǵy 22 tamyzda «Uly Petrdi» Astrahan oblysyndaǵy Narımanov qalasynda ornalasqan «Lotos» zaýytynyń akvatorııasynan shyǵaryp, Edil ózeniniń boıymen 29 tamyzda Astrahan qalasyndaǵy ASPO (Astrahan keme jasaý óndiristik birlestiginiń) óndiristik dıvızıonynyń aýmaǵyna jetkizý boıynsha tehnologııalyq operaııa júrgizildi. Sol jerde qurylysyn aıaqtaý jáne synaý júzege asyryldy.

RF aqparat quraldarynyń málimetinshe, «Uly Petr» bastapqyda Edil (Volga) boıymen júzedi dep qarastyrylǵan. Bul jaǵdaıda joba ózin-ózi aqtamaıtyn bolǵandyqtan, ony halyqaralyq marshrýtke – úsh teńizge shyǵarý boıynsha órshil jospar belgilenipti. Alaıda olardyń ishinde jalǵyz Kaspııdiń aıdyny ǵana tynysh. Qara teńizdiń jáne Azovtyń reseılik bóligi Ýkraına arasyndaǵy soǵysqa tartylǵan.

ASPO aýmaǵynda krýızdik laınerdiń borty barlyq qajetti jabdyqtarmen, ınterermen, jıhazben jasaqtaldy jáne aqyrǵy júzý synaqtarynan ótedi. Bul synaqtar birneshe kezeńnen turady jáne teńizde de, ózende de ótkiziledi. Reseılik sarapshylardyń sendirýinshe, ony jasaýdyń negizgi jumysy aıaqtaldy.

RF týroperatorlary qaýymdastyǵynyń habarlaýynsha, «Uly Petr» alǵashqy krýızine 2024 jylǵy týrıstik maýsymda attanady dep josparlanýda. Biraq «gápteri» bar: úlken kemeniń júıeleri barlyq tekserýlerden tabysty ótip, qaýipsizdigin dáleldeýi kerek.

Degenmen, onyń qurylysy Máskeýdiń keń aýqymdy soǵysyna deıingi kezeńde bastalǵandyqtan, júıeleri de ımporttyq, batystyq bolyp keledi. Buzylsa, jabdyǵyn tabý kúrdeli bolýy múmkin.

«Aldyn ala keste boıynsha onyń marshrýti 4 teńiz ben 6 elge deıin qamtıdy. Buǵan Reseı, Iran, Ázerbaıjan, Túrikmenstan, Qazaqstan, tipti Túrkııa kirýi yqtımal. Krýızdik naryq úshin bul kópten kútilgen oqıǵa. Eske sala ketsek, bul laınerdiń qurylysy sonaý 2016 jyly bastaldy. Alaıda jumystarynyń aıaqtalýy tehnıkalyq sebepterge baılanysty birneshe ret keıinge shegerildi. Aıtpaqshy, onyń «ózendik» nusqasynyń – «Mýstaı Karım» teplohodynyń irgesi 2017 jyly qalanǵan edi. Ol 2020 jyly krýız saparlaryna kirisip te ketti», – dep túsindirdi ATOR mamandary.

Kaspıı krýıziniń baǵasyn Reseı belgileıdi.

«Krýızdik laınerdiń joldamasynyń baǵasy áli kúnge belgisiz. Mysalǵa alsaq, «Mýstaı Karımde» júzý 2024 jyly – bir adamǵa 13 myń rýblden bastalady. Bul – Reseıdiń ishindegi sapar ǵana ekenin eskertemiz. Iaǵnı, oǵan ózge elderdiń aýmaǵyndaǵy porttyq jáne basqa alymdar kirmeıdi. Sonymen qatar, Sochıden Túrkııa, Mysyr, Izraılge týrısterdi tasıtyn «Astorııa Grande» laınerine bir adamǵa bılet quny táýligine 17 myń rýblden (shamamen 85 myń teńgeden) joǵary. «Uly Petrde» baǵa osy ıfrlarǵa jýyqtaıtyn shyǵar. Bul jerde aqyrǵy baǵa Kaspıı jaǵalaýyndaǵy memleketterdiń Reseımen týrızm salasynda qanshalyqty jaqyn baılanysqysy keletinine táýeldi bolmaq», – dedi qaýymdastyq mamandary.

Reseılik sarapshylar «Uly Petrdiń» joly bolǵysh emestigine nazar aýdartady. Birinen soń biri boı kórsetken aqaýlardan, tehnıkalyq irkilisterden soń 2021 jyly «Petr Velıkııdiń» sýǵa tehnologııalyq shyǵýy júzege asyrylǵan. Sodan keri qaıtarýǵa týra kelipti. Artynsha alǵashqy iske qosý-baptaý jumystary júrgizildi jáne vınttik-róldik kesheni synaqtan ótkizildi.

Báribir 2022 jyldyń naýryzynda keme tek 90% daıyn boldy. Reseılik iri krýızdik laıner 2023 jyldyń tamyzynda saparlaýyn bastaıdy dep josparlanyp edi. Sodan amalsyz, laınerdi paıdalaný merzimi 2024 jylǵa qaldyryldy.

«Uly Petr» qurylysy júrgen jeti jylda onyń salqyny kásiporyndarǵa da tıgenge uqsaıdy: ony qurastyrǵan «Lotos» zaýyty jáne ASPO kiretin «Obedınennaıa sýdostroıtelnaıa kompanııa» (OSK) boryshqa belshesinen batyp, dármensiz jaǵdaıǵa jetti. 2023 jyly OSK «VTB bankiniń» senimdi basqarýyna berildi. Bank onyń basshylyǵyn tegis ózgertip shyqty.

«Merzimderdiń sozbalańǵa salynyp, jyljýyna jetkizýshilerdiń aýysýy da ishinara túrtki boldy. Bastapqyda laınerdiń barlyq derlik jabdyqtary ımporttyq boldy. Tipti qymbat jıhazdary men ıntererlik zattaryna deıin shetelde tapsyrys berilgen. 2022 jyldan keıin olarǵa balama izdeýge týra keldi. Biraq sapasy jóninen batystyq bıik deńgeıge tolyq sáıkes keletin balamany tabý ońaı bolmaı shyqty. Áıtse de, qorytyndysynda laıner óte ádemi bolyp shyqty. Ol bolashaq jolaýshylardy túńiltpeıdi degen úmittemiz», – dedi «Mostýrflot» kompanııasynyń damý jónindegi dırektory Svetlana Goncharova.