الەكساندر چاشكين: جاڭا سالىق كودەكسىن تالقىلاۋدىڭ ءوزى ۇيات

فوتو: ortcom.kz

جاڭا سالىق كودەكسىنىڭ جوباسى كۇزدە «ماجىلىسكە بارادى». كىم, قانشا شىعىندايدى دەگەن قوعامدىق داۋ كوكتەمدە باستالعان-دى. ول كۇنى بۇگىنگە دەيىن باسىلماي تۇر, – دەپ حابارلايدى qandastar.kz.

جوبا 21 ماۋسىمدا «اشىق نقا» پورتالىندا جاريالاندى جانە ءالى دە تالقى ۇستىندە, بىراق نارازى ادامداردىڭ سانى قازىردىڭ وزىندە از ەمەس. بۇعان دەيىن ulysmedia.kz سايتى جازعانداي,  ول كاسىپكەرلەردىڭ كوڭىلىن «تاپپاي» وتىر.

بايقاپ قاراساق, ەسكى كودەكستە نەبارى 708 باپ بار بولسا, جاڭا كودەكس 802 باپپەن تولىققان. جاڭا قۇجات ارقىلى شەنەۋنىكتەر زەينەتكەرلەردى قۋانتپاقشى ەكەن. ولارعا بۇدان بىلاي جەكە تابىس سالىعى (جتس) سالىنبايدى. قازىر جۇمىس ىستەيتىن زەينەتكەرلەر وزگەلەر سەكىلدى جالاقىسىن 10%-ىن قازىناعا تولەيدى.

وڭدەۋشى ونەركاسىپ پەن الەۋمەتتىك سەكتورداعى كومپانيالار ءۇشىن دە جاقسى جاڭالىق بولۋى مۇمكىن. ەندى ولار ءۇشىن كتس-ءتى 10%-عا, ال فەرمەرلەر ءۇشىن جالپى العاندا 3%-عا دەيىن تومەندەتۋدى جوسپارلاپ وتىر. وسىلايشا, سالىق اۋىرتپالىعى ازايادى.

باستاپقىدا كتس-ءتى (كورپوراتيۆتىك تابىس سالىعىن) بارلىق بيزنەس ءۇشىن 25-30%-عا دەيىن كوتەرۋ تۋرالى اڭگىمە بولعانمەن, كەيىن قىزۋ پىكىرتالاستاردان كەيىن مولشەرلەمەنى 20%-دىق دەڭگەيدە قالدىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. بۇل رەتتە كودەكستى ازىرلەۋشى – ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى  ويىن بيزنەسى مەن بانكتەر ءۇشىن بۇل سالىقتى 25 پايىزعا دەيىن كوتەرۋدى ۇسىنىپ وتىر. ولار مۇنى بىلاي تۇسىندىرەدى: اتالعان كاسىپورىنداردىڭ تابىسى جەتكىلىكتى, سوندىقتان دا وسىنداي قادامدار قاراستىرىلدى.

بىراق ۇلتتىق بانك پەن قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى بانكتەر ءۇشىن تايتالاسقىسى كەلەتىن سياقتى. ۇلتتىق بانك باسشىسى تيمۋر سۇلەيمەنوۆ ءماجىلىس الاڭىندا بانكتەرگە كتس كوتەرۋگە قارسى شىقتى. سودان كەيىن ول بانكتەردىڭ, مىسالى, «مۇناي نەمەسە ويىن يندۋسترياسى» سياقتى باي ەمەس ەكەنىن ايتىپ, ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىن وسى تاقىرىپتاعى ديالوگتى جالعاستىرۋعا شاقىردى.

قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ تاراپىنان ءمادينا ابىلقاسىموۆا دا بانكتەرگە سالىقتى كوتەرۋگە قارسى. 26 ماۋسىمدا  ول «بانك سەكتورى ەڭ جوعارى مارجا سەكتورى ەمەس, ءبىز تاۋ-كەن ونەركاسىبى, گاز جانە باسقا سالالاردى تابىستى سانايمىز» دەپ باسا ايتتى.

جاڭا سالىق كودەكسىندە ءسان-سالتانات سالىعىن تولەۋ مەحانيزمى دە بارىن ەسكە سالساق.

«جيىنتىق قۇنى 450 ملن تەڭگەدەن اساتىن جىلجىمايتىن م ۇلىك وبەكتىلەرى بويىنشا م ۇلىك سالىعىنىڭ جوعارىلاتىلعان مولشەرلەمەسى قويىلادى. كەدەندىك قۇنى 75 ملن تەڭگەدەن اساتىن جەڭىل اۆتوموبيلدەرگە قوسىمشا اكتسيز سالىنادى. سونىمەن قاتار قىمبات تۇراتىن الكوگول جانە تەمەكi ونiمدەرiنە, سول سياقتى قىمبات تەڭiز كەمەلەرiنە, ۇشۋ اپپاراتتارىنا قوسىمشا اكتسيز سالۋ كوزدەلگەن», – دەلىنەدى ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىندە.

قۇجاتتى تولىق زەرتتەگەن قازاقستاندىق سالىق كەڭەسشىلەرى قاۋىمداستىعىنىڭ مۇشەسى الەكساندر چاشكين ءوزىنىڭ Facebook پاراقشاسىندا «مۇنداي جوبانى قوعامدىق تالقىلاۋعا سالۋ ۇيات. ويتكەنى قۇجاتتا ءتىپتى ابزاتستار مەن  بولىمدەر قالىپتى نومىرلەنبەگەن, ىشكى سىلتەمەلەر بوس. سويلەمدەردىڭ ورفوگرافيالىق قاتەسى دە ولاردىڭ ءمان-ماعىناسىن تۇسىنىكسىز ەتەدى» دەپ جازدى.

ەسكە سالا كەتەيىك, بۇعان دەيىن پرەزيدەنت  قاسىم-جومارت توقاەۆ تا جاڭا سالىق كودەكسىنىڭ جوباسىن قاتاڭ سىنعا العان ەدى. مەملەكەت باسشىسى شەنەۋنىكتەردىڭ ققس-تى 12%-دان 16% – عا دەيىن ۇلعايتۋ تۋرالى جوسپارلارىنا شۇيلىكتى.

سول جيىننان كەيىن پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ كودەكستى قايتا جازۋدى جانە ونىڭ ريتوريكاسىن وزگەرتۋدى تاپسىرعان بولاتىن.