Almatyda 90 jastaǵy professor ájeni sot oryndaýshylary qolynan burap, úıinen qýyp shyqqan

Foto: Azattyq Rýhy

Almatyda professor, Eńbek ardageri Hadısha Satybaldına jasy toqsanǵa taqaǵan shaǵynda úsh bólmeli páterinen aıyrylyp, dalada qaldy. Bir aı buryn sot oryndaýshylary qart ájeıdi úıinen kúshpen qýyp shyqqan. Jyldar boıy jıǵan-tergen dúnıesin qaptarǵa salyp, bir bólmeli páterge laqtyryp ketken. Azattyq Rýhy tilshisi istiń anyq-qanyǵyn bilý úshin qarııamen áńgimelesti.

Hadısha Satybaldına – Shyǵys Qazaqstan oblysynyń týmasy. Almatyǵa jas kezinde kúıeýiniń qyzmet babymen kóship kelip, bala-shaǵa ósirip, ońtústik shaharda ornyǵyp qalǵan. О́zi Almatydaǵy Logıstıka jáne kólik akademııasynda qyryq jyldan astam qyzmet etken. Til kafedrasynda orys tili mamany bolǵan. Eńbek etip júrgen jyldary professor ataǵyn alǵan.

«Kúıeýim ertede, sekseninshi jyly ómirden ótti. Qyzym 47 jasynda qaıtys bolyp ketti. Qyzymnyń bir uly bar, onyń tórt kishkentaı balasy bar. О́zderimen ózderi kún kórip júr. Bir ulym 2019 jyly dúnıeden ozdy. Ulymnyń jalǵyz qyzy bar. Úsh jyl boldy, otbasymen Amerıkada turady. Qyzmet babymen ketken. Bıyl kelisimsharty aıaqtalady. Amandyq bolsa, kóship kelemin dep otyr. Al eń kishi ulym – 62 jasta, qazir meniń janymda. Ol ekinshi toptaǵy múgedek, eńbekke jaramsyz. Onyń jalǵyz uly bar. Bes-alty jyldaı boldy bizben aralaspaıdy», – deıdi áje.

Qarııanyń aıtýynsha,  onyń úsh bólmeli úıin qaıtys bolǵan ulynyń qaryzy úshin tartyp alǵan.

«Baıaǵyda on jyldan astam ýaqyt buryn qaıtys bolǵan ulym meniń úıimdi kepilge qoıyp, kredıt alǵan. Bas kezinde aı saıynǵy tólemderi tólendi de, balam qaıtys bolyp ketkennen keıin tóleıtin adam joq, sol kúıi qalyp qoıdy. Biraq men «TAT» degen bankke qaıta-qaıta habarlastym, «aınalaıyndar, men qarashanyń sońyna deıin aqshasyn tóleımin, úıdi satyp alamyz, ázirge tura turyńdar» dedim. Olar «jaraıdy, kóremiz» dep, túk jaýap bermeı qoıdy.  Aqyry, bıyl maýsymnyń 24-i kúni 10-15 shaqty adam úlken mashınamen kelip, úıdiń esigin buzyp kirdi. Arasynda polıııa qyzmetkerleri, sot oryndaýshylary bar. Meniń úıim úsh bólme ǵoı, ár bólmege úsh-tórt adamnan bólinip, zattardy jınaı bastady. Sizderge kim ruqsat berdi desem, aýyzdaryn ashpaıdy, tek ózimen birge alyp kelgen qaptaryna zattardy salyp, syrtqa shyǵara berdi. Jalǵyz ózimniń túkke shamam kelmedi», – deıdi Hadısha Satybaldına.

Ásirese, eńgezerdeı jigitterdiń dármensiz qarııaǵa kúsh kórsetip, qorlaǵany apanyń janyna qatty batqan.

«Bir dáý jigit meni eki qolymnan myqtap ustap turdy da, qozǵaltpaı qoıdy. Eshkimniń janyna jibermedi. Qolymdy arasynda burap-burap qoıady, qolym aýyrady, onyń ústine eki ıyǵymnan eki alaqanymen basty. Qatty aýyrǵany sonshalyq, esimnen tanyp qala jazdadym. Áıteýir esiktiń tutqasynan ustap, qulaǵan joqpyn. Iá, qaryzdy tóleý kerek ekenin bilemin. Biraq muny órkenıetti túrde isteýge bolatyn edi ǵoı. «Apaı biz osy kúni baramyz, daıyndalyńyz, jaǵdaı osyndaı» dep nege kúni buryn eskertpegen», – dep keıidi keıýana.

Hadısha apanyń aıtýynsha, sot oryndaýshylary kelgen kúni eńbekke jaramsyz uly úıde bolǵan. Biraq ony aıaq astynan jedel járdemmen aýrýhanaǵa alyp ketken.

«Meniń aýrý balam janymda bolatyn. Artyq kýáger bolmasyn dedi me eken, balamdy dereý jedel járdem shaqyryp, psıhbolnıaǵa jóneltti. Sonyń mańaıynda jatyp shyqqan edi ózi. Qaıtadan soǵan jiberdi. Meniń aıtaıyn degenim – úıdi tartyp alýǵa bular myqty daıyndalǵan, qatigezdik tanytty. Toqsan jastaǵy apaǵa fızıkalyq kúsh kórsetti. Men ózi Eńbek ardagerimin, medali, kýáligi de bar. Osyndaı jasqa kelgende, meni osylaı qolymdy burap, qýyp shyǵady dep kim oılaǵan?», – dep ashyndy apa.

Úıine basa-kóktep kirgen bir top adam qarııany qap-qap zattarymen birge bir bólmeli páterge aparyp tastaǵan.

«Ákep tyqqan úıdiń qujattaryn da kórsetken joq. Bul kimniń úıi? Bizdi kimge ákep tyqty? Onyń qojaıyny kim? Munyń bári belgisiz. Bir bólmeli úıge aýrý balammen tyǵyp qoıdy. Aǵash jıhaz, qaptar, ydys-aıaqtyń barlyǵyn úıip tógip ketti. Men ózim múgedekpin, kózim kórmeıdi, qulaǵym nashar estıdi, júre almaımyn. Densaýlyǵym kúnnen kúnge nasharlap bara jatyr. Erteń maǵan Keńsaıdan oryn tabylady ǵoı, biraq qazirgi ómirde maǵan oryn tabylmaı otyr. Meniń eshkimim joq, jalǵyzbyn», – dep jylap jiberdi áje.

Hadısha apa otyz jyl turǵan úsh bólmeli úıin qaıtaryp alǵysy keledi.

«Ony alyp qoıǵan adamdar zańsyzdyq jasap otyr. Olar meniń eńbek maıdanynyń qatysýshysy ekenimdi eskermedi. Saıası qatelikke barǵanyn oılamady. Olar memlekettiń saıasatyna qarsy shyqty. Memleket eńbek ardagerlerin qoldaıdy, jeńildik jasaıdy, al olar bolsa baspana bermesten meni kóshege qýyp shyqty. Mine, qaı jerde qarama-qaıshylyq», – deıdi ol.

Hadısha apanyń isimen tanysqan zańger Nursultan Orynbekovtiń aıtýynsha, úsh bólmeli úıdiń ½ úlesi ájede, qalǵan ½ úlesi apanyń eńbekke jaramsyz ulynyń atynda bolǵan.

«TAT» mıkrokredıttik uıymy apanyń úlesin daýlap tartyp alady da, qalǵan ½ úlesin eńbekke jaramsyz ulyna basqa bir bólmeli páter satyp áperip, ıelenedi. Eńbekke jaramsyz adam zań boıynsha memlekettiń qaraýynda bolady. TAT-tyń memleketke tisi batpaǵandyqtan,  bir bólmeli páter satyp áperip, aýrý ulymen aıyrbas jasaıdy», – deıdi Orynbekov.

Bizdiń qolymyzdaǵy qujattar boıynsha baǵalaý kompanııasy jalpy aýmaǵy 68,8 sharshy metr úsh bólmeli páterdi 26 963 365 teńgege baǵalaǵan. Tıisinshe ½ úlesi – 13 481 682 teńge.

«Úı Almatynyń eń maıshelpek jerinde ornalasqan. Eski bolsa da, keminde 70-80 mln teńge turatyn páter. «Altyn kvadrattaǵy» úıler áli baǵasyn túsirmegen, Almatynyń qaq ortasynda tur. Sondyqtan bul jerde barynsha úıdi arzanǵa baǵalaǵany baıqalady», – deıdi zańger.

Apanyń 62 jastaǵy eńbekke jaramsyz uly Almaty qalasynyń Jumyspen qamtý jáne áleýmettik baǵdarlamalar basqarmasyna qarasty «Demeý» áleýmettik qyzmetter ortalyǵynda esepte tur. Bostandyq aýdany ákimi apparatynyń 2022 jylǵy 14 jeltoqsandaǵy jaýabyna súıensek, «TAT» MKO» JShS onyń atyna Jarokov kóshesinen páter satyp alady da, úsh bólmeli páterdegi ½ úlesimen aıyrbastaıdy. Sot oryndaýshylary apany kúshtep aparyp tastaǵan úı –  dál osy Jarokov kóshesindegi bir bólmeli páter.  TAT-tyń Jarokovtaǵy páterdi qansha teńgege satyp alǵany belgisiz. Al «Demeý» ortalyǵy Hadısha Satybaldınanyń ulynyń páterinde birge turýyna qarsy emespiz dep jaýap bergen.

Nursultan Orynbekov bul jerde ákimdik qyzmetkerleriniń de múddesi bolýy múmkin dep kúdiktenedi.Zańgerdiń aıtýynsha, úıdi qaıtarý úshin aldymen birinshi ınstanııadaǵy sottyń sheshimine shaǵym túsirý kerek.

«Bul úlken daýly proess, bir jyldyń áńgimesi emes. Uzaqqa sozylýy múmkin. Biraq ádilettilik úshin, apamyz úshin kómektesýge ázirmiz. Quzyrly organdar, prokýratýra shyǵarylǵan sheshimderdi zerdelep, áleýmettik organdar apanyń jaǵdaıyna nazar aýdarsa eken deımiz», – deıdi Orynbekov.