الماتىدا «سۇلۋبايدىڭ ءانى» جارىق كوردى

اقىن عالىم جايلىبايدىڭ جاڭا كىتابى جارىق كوردى

الماتىداعى ۇلتتىق كىتاپحانانىڭ ۇلكەن زالىندا «ەر-جانىبەك» قوعامدىق قورىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وسپان باتىردىڭ 120-جىلدىق مەرەيتويى اياسىندا كورنەكتى اقىن, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, حالىقارالىق «الاش», اباي, ماحامبەت سىيلىقتارىنىڭ لاۋرەاتى عالىم جايلىبايدىڭ «سۇلۋبايدىڭ ءانى» كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەر ءراسىمى ءوتتى.

اۆتوردىڭ «سۇلۋبايدىڭ ءانى» اتتى كىتاپتا وسى اتتاس پوەما مەن «ءور التاي مەن ءتاڭىرتاۋدىڭ اراسى» اتتى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنداعى قانداستارىمىز تۇراتىن ايماقتاردى ارالاعاندا جازىلعان جىرلارى ەنگەن.

«سۇلۋبايدىڭ ءانى» — تاعدىرلى دا, تالانتتى شىعارما. ۇلت-ازاتتىق كۇرەستىڭ الدىڭعى شەبىندە بولىپ جاۋ قولىنان وپات بولعان اقىن, باتىر سۇلۋباي ساپى ۇلىنىڭ تاعدىرى مەن ارتىندا قالعان ءانى تۋرالى ايتا وتىرىپ, سول مەملەكەتتەگى بۇگىنگى قازاق جايىن مەڭزەيدى.

«قىتايداعى قازاق ماسەلەسى… جالعىز قازاق ەمەس, كىشى ۇلتتار جاعدايى. ەكى-ءۇش جىلدىڭ كولەمى بولدى بىزگە جەتىپ جاتقان ءتۇرلى حابارلار جانىڭدى جىلاتادى, جۇرەگىڭدى سىزداتادى.

ءتاڭىرتاۋدان ءور التايعا دەيىنگى ارالىقتاعى قانداستاردى ءانابىر جىلدارى ارالاعانىم بار. ارعى بەتتەگى اعايىنمەن ەمەن-جارقىن سىرلاسىپ, ءبىر اقسايران كۇندەردى باستان كەشىرىپ ەدىم. سول ساپار اقىت قاجىنىڭ باسىنا قۇران وقىپ, زۋقالاردىڭ باسىن ىلگەن قاراكوپىردى دە كورگەم… تالاي دوس تاپقام, سىرلاسقام, سىيلاسقام.

«سۇلۋبايدىڭ ءانى» — اتتى شەر-داستان اقىننىڭ جان ايقايى, سەزىم شىرىلى دەپ قابىلدارسىزدار. وسپان باتىر كوتەرىلىسىنە قاتىسىپ, اجال قۇشقان ارىس اقىن سۇلۋباي ساپ ۇلىنىڭ ايگىلى ءانى سەزىمىڭدى سەرگەلدەڭگە سالىپ, جانىڭدى تەربەيدى.

…قايقايا شاپقان قاراگەر,

قايىرلار ما ەكەن قايران ەل»,-



پوەمانى جازۋ بارىسىندا وسى ءاندى سان مارتە تىڭدادىم. تىڭدادىم دا كوزىمنىڭ جاسىن تىيا المادىم. سۇلۋبايدىڭ ءانى التاي تاۋدان ەمىس-ەمىس قۇلاققا جەتىپ, سانادا جاڭعىراتىنداي. بۇگىنگى كۇننىڭ سۇراعى دا: «قايرىلار ما ەكەن قايران ەل?..»,-دەيدى كىتاپ اۆتورى عالىم جايلىباي.

اتالمىش كىتاپتىڭ ءتورت تىلگە اۋدارىلىپ, جارىققا شىعۋىنا «ەر جانىبەك» قورىنىڭ باسشىسى, قايراتكەر ازامات جەڭىس تۇركيا دەمەۋشىلىك كورسەتكەن. تۇساۋكەسەر ءراسىمىن قازىرگى ايتىس ونەرىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى ءجۇرسىن ەرمان جۇرگىزدى.

قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى قابدەش ءجۇمادىلوۆ: «عالىم — ولەڭدى دە, داستاندى دا جاڭادان باستاپ جاتقان جوق. بىراق, بۇگىن تۇساۋى كەسىلگەلى وتىرعان جيناقتىڭ مىنەزى باسقا. سۇلۋبايدىڭ ءانى… بۇل ءبىز بالا كەزدەن جاتتاپ وسكەن ولەڭنىڭ اتى-عوي. سوندىقتان, جۇرەككە ىستىق تيەدى. وسىناۋ, بىرەگەي تۋىندىسىنىڭ جارىققا شىعۋىمەن قۇتتىقتايمىن. جازارىڭ كوپ بولسىن!»,-دەپ اعالىق تىلەگىن ءبىلدىردى.

«ءبىز وسپان باتىردى جاقسى بىلەمىز, ەرلىگىن تانىدىق. ال, بىراق سۇلۋباي دەگەن كىسىنىڭ اتىن ءبىرىنشى رەت ەستىپ وتىرمىن. بۇگىن بىزگە عالىم سول سۇلۋبايدىڭ ەسىمىن تانىتىپ وتىر. ءبىر اۆتوردىڭ كىتابىن, ءتورت تىلگە اۋدارىپ شىعارۋ دەگەن داستۇرىمىزدە جوق نارسە. ال ونىڭ ءوزى اتاپ وتەتىن, ۇلكەن ەڭبەكتى كورسەتەدى»,-دەپ پىكىر ءبىلدىردى مارال ىسقاقباي.

«دەنساۋلىعىم جوق, اۋىرىپ جاتىر ەدىم, ءدارىمدى قابىلداپ كەلدىم. ويتكەنى, مىناۋ ۇلكەن وقيعا بولعاننان كەيىن, كەلمەۋگە بولمادى. قۋانىشتى بولىسسەڭ كوبەيەدى. بارلىعىمىزعا ورتاق قۋانىش. بۇل عالىمنىڭ عانا ەمەس, قازاق پوەزياسىنىڭ مەرەيى. اقىنسىماقتار كوبەيىپ كەتكەن زاماندا وسىنداي تۇلعالاردىڭ ەڭبەگى جارىققا شىعۋى ۇلكەن تاعلىم»,-دەپ اق تىلەگىن ءبىلدىردى, جازۋشى ءسابيت دوسانوۆ.

قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى ۇلىقبەك ەسداۋلەت: «سۇلۋبايدىڭ ءانى» شىعارماسىنىڭ ءتورت تىلگە اۋدارىلۋى- ادەبيەتىمىزگە قوسىلعان ۇلكەن ۇلەس دەپ ويلايمىن. ونسىز دا, ءبىزدىڭ عالىمنىڭ پوەزياسى — سۇلۋ پوەزيا. ال ونىڭ مىنا كىتاپتى «سۇلۋبايدىڭ ءانى» دەپ اتاۋىنىڭ وزىندە ۇلكەن ءمان بار. مۇندا وسپاننىڭ دا, سۇلتاننىڭ دا تاعدىرى بار. قازاقتىڭ ءبولىپ جاراتىن تاريحى جوق. سول تۇتاس تاعدىردىڭ ۇلكەن كەسەك كورىنىسىندەي ەتىپ, ادەبيەت الەمىنە الىپ كەلگەن عالىمعا ريزاشىلىعىمىز زور»,-دەپ وڭ باعاسىن بەردى.

كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرىنە كەلگەن وقىرمان قاۋىمعا عالىم جايلىبايدىڭ جاڭادان جارىق كورگەن «سۇلۋبايدىڭ ءانى» كىتابى تەگىن تاراتىلىپ, اۆتوردان قولتاڭبا الدى. ايتا كەتەيىك, كىتاپ الماتىداعى «Palitra Press» باسپاسىنان 1000 دانا تارالىممەن جارىق كورگەن.

دوسجان بالابەك ۇلى
(سۋرەتتەردى تۇسىرگەن اۆتور)
ماقالا http://kazgazeta.kz/?p=82880 سايتىنان الىندى.