ارالدىڭ تابانىنان تۇششى سۋ تابىلدى

ارال تەڭىزىنىڭ قۇرعاعان تابانىنان تۇششى سۋ شىقتى. 500 مەتر تەرەڭدىكتەن تابىلعان تىرشىلىك ءنارى تەڭىز ۇلتانىن جاسىلداندىرۋعا سەپ بولادى, دەيدى ماماندار. قازىر وڭىردە «وازيس» جوباسى جۇزەگە اسىپ جاتىر. تەڭىز تابانىنا شولگە ءتوزىمدى وسىمدىك ەگۋ جۇمىسى توقسانىنشى جىلدارى باستالعان. سودان بەرى قانداي ناتيجە بار? مىنا جايقالىپ وسكەن سەكسەۋىل تەڭىز تابانىنا توقسانىنشى جىلدارى ەگىلگەن. قازىر كەيبىرىنىڭ بيىكتىگى ءۇش مەتردەن اسادى. ماڭايىنا ءتۇرلى ءشوپ شىعىپ, تىرشىلىك جاندانعان. كەزىندە بۇل جەردىڭ قۇمى شىعىپ, شاڭى بۇرقىراپ جاتاتىن,-دەيدى كونەكوزدەر. تىلەپبەرگەن مۇحانبەتوۆ, ارال اۋدانىنىڭ تۇرعىنى:  — سەكسەۋىلدىڭ ءتۇبىنىڭ ءبارى اڭ-قۇستاردىڭ قورەگى پايدا بولىپ جاتىر. بۇرىن بارساكەلمەس قورىعى بۇل جەردەن الىس بولاتىن. قازىر قۇلانداردىڭ ءبارى شىعىپ, وسى ماڭايدى مەكەندەپ ءجۇر. قويانى بار, كيىگى بار, قازىر كوپ اڭ-قۇستار كەلىپ جاتىر.

ورمانشىلار 2021 جىلعا دەيىن 192 مىڭ گەكتار جەرگە سەكسەۋىل, قاراباراق جانە سارسازان وسىمدىكتەرىن ەكتى. بۇل القاپ كەيىن تابيعي ءوسىم الىپ, 337 مىڭ گەكتارعا دەيىن ۇلعايدى. ال وسىدان 4 جىل بۇرىن مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا تەڭىز تابانىنىڭ 1,1 ميلليون گەكتارىن جاسىل جەلەككە اينالدىرۋ مەجەلەندى. بۇگىنگى تاڭدا اتالعان كولەمنىڭ تەڭ جارتىسى ورىندالدى.

بۇل جۇمىستارعا قازالى اۋدانىنداعى تۇقىمباق تا ۇلەس قوسىپ كەلەدى. ءمولدىر ۆاليەۆا, «ورمان سەلەكتسيالىق تۇقىم ءوسىرۋ ورتالىعى» رمقك فيليالىنىڭ ديرەكتورى:  — ءۇش گەكتاردان ميلليون شتۋك كوشەت الىپ ارالدىڭ قۇرعاعان تابانىنا بوساتىپ وتىرمىز جىل سايىن. ساپاسى ستاندارتقا ساي 25-30 سانتيمەتر. ۇلتاندا كوشەتتىڭ ساپاسى وتە ماڭىزدى. ول كوشەت اۋىرماعان بولۋ كەرەك, ول كوشەت ەشقانداي زيانكەستەرمەن زاقىمدانباعان بولۋ كەرەك. سوندىقتان ونىڭ شىعىمدىلىعى جوعارى بولادى, ارال تەڭىزىنىنىڭ قۇرعاعان تابانىندا. ارالدىڭ تابانىنان 500 مەتر تەرەڭدىكتەن تۇششى سۋ شىقتى. جەراستىنان تابىلعان تىرشىلىك ءنارى وسى ماڭداعى قىزىل كىتاپقا ەنگەن كيىك, قۇلان سەكىلدى جانۋارلاردى قۇرعاقشىلىقتان قۇتقارۋعا سەپ بولادى دەپ ەسەپتەيدى ماماندار.

ۇڭعىمانى قازۋعا شەتەلدىك ينۆەستورلار قولداۋ بىلدىرگەن. قازىر بۇل جەردە «وازيس» جوباسى جۇزەگە اسىپ جاتىر.      سەرىك سەرماعامبەتوۆ, وبلىستىق تابيعي رەسۋرستار جانە تابيعات پايدالانۋدى رەتتەۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى: — ارالدى قۇتقارۋ قورىنىڭ تەرريتورياسىندا 500 گەكتار جەردى الىپ, سول جەردە ۇلتاننىڭ وزىندە سونداي تۇقىمباقتى قالىپتاستىرىپ جاتىر. بۇل قىزىعۋشىلىقتىڭ بارلىعى بيىلدان باستاپ قازاقستان مەملەكەتى وسى ارالدى قۇتقارۋ قورىنا توراعالىق جاساعانىنا بايلانىستى بولىپ جاتىر دەپ ەسەپتەۋ كەرەك. ارال تەڭىزى الەمدەگى ەڭ ءىرى ءتورتىنشى كول بولعانى بەلگىلى. قازىر ونىڭ قازاقستان اۋماعىنداعى قۇرعاپ قالعان كولەمى 2,8 ميلليون گەكتارعا جەتتى. «بۇل جەرلەردەن جىلىنا 100 ميلليون توننادان استام شاڭ-توزاڭ اۋاعا كوتەرىلىپ, جەر شارىنىڭ ءار تۇپكىرىنە ۇشادى. ءتىپتى اركتيكاعا جەتىپ, مۇزداقتاردىڭ ەرۋىن تەزدەتۋى مۇمكىن. ارال تابانىن ورمان-توعايعا اينالدىرسا, ۋلى تۇز تۇيىرشىكتەرىنىڭ كوككە كوتەرىلۋىن بارىنشا ازايتۋعا بولادى,-دەپ توپشالايدى ەكولوگتار.