Arpa ishinde úsh bıdaı: Qazaqstannyń qaı óńirleri áıelderdi bılikke jolatpaıdy

Foto: ulysmedia.kz

Kúni keshe  Gúlbaram Musaǵazına Qostanaı oblysynyń ákiminiń orynbasary qyzmetine taǵaıyndaldy degen aqparat jurtty eleń etkizdi. Memqyzmettegi, onyń ishinde basshylyq laýazymdaǵy áıelder saýsaqpen sanarlyq bolsa, eleńdemeı qaıteıik?

Toqaev memlekettik apparattaǵy áıelder úlesin arttyrý týraly tapsyrmasyn jyl saıyn qaıtalaıtyny belgili. Alaıda oblys ákimderiniń orynbasary laýazymyn ıemdengen áıelderdi túgendep kórgen Ulysmedia.kz tilshisi prezıdent pármen etken mejeli kórsetkishtiń aýyly áli alys ekenine kóz jetkizdi.

Saıası qyzmettegi áıelder úlesi 10%-ǵa da jetpeıdi

Mundaı derekti jyl basynda ótken Prezıdenttik jastar kadr rezerviniń forýmynda Toqaevtyń ózi aıtty.

 «Memlekettik apparattaǵy áıelderdiń úlesi 55 paıyzǵa jýyqtaǵanyna qaramastan, basshylyq quramda bul kórsetkish 39 paıyzdan aspaıdy. О́z tájirıbemnen biletinim, áıelderdi qyzmetke tartý kerek. Birinshiden, er adamdar renjimesin, áıelder jumysqa óte muqııat, tııanaqty qaraıdy. Er adamdarmen salystyrǵanda, jemqorlyq áreketterge beıim emes. Sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúres jónindegi agenttiktiń statıstıkasy soǵan meńzeıdi. Saıası qyzmetkerler arasynda da eleýli teńsizdik baıqalady. Olardyń qataryndaǵy áıelderdiń sany 10 paıyzǵa jetpeıdi. Memlekettik qyzmettegi jastardyń úlesine qatysty da dısproporııa bar. Memlekettik qyzmettegi áıelderdiń, jastardyń jáne múmkindigi shekteýli azamattardyń sanyn kóbeıtý kerek. Olardyń, ásirese, basshylyq quramda qyzmet etýine barynsha múmkindik bergen jón, – dedi prezıdent.

Al ulttyq statıstıkalyq bıýro basshylyq laýazymdardaǵy áıelderdiń úlesi 40,8% dep kórsetipti. Qalalarda bul kórsetkish 58,5% bolsa, aýyldarda tipti 61,5%-ǵa jetip jyǵyldy deıdi statbıýrodaǵylar.

Taǵy bir resmı derekkóz Qazaqstan genderlik teńdik ornaǵan qoǵam qalyptastyrýda aıtarlyqtaı jetistikke jetti dep súıinshilepti. 2022 jyly elimiz «Genderlik alshaqtyq ındeksi» (Global Gender Gap Index) reıtıngi boıynsha 15 pozıııaǵa joǵarylap, 146 eldiń arasynda 65-shi oryn ıelendi-mis.

Al shynaıy statıstıka resmı sandarǵa qanshalyqty jaqyn? Osy kúnge deıin Gúlshara Ábdiqalyqovadan basqa ákim áıel kórmegen (onyń ózi 2 jyl buryn ornyn bosatty) qazaqstandyqtar er basshylar men áıel basshylardyń úlesi teńesti degenge sene qoısyn ba? Tym quryǵanda oblys ákimderiniń orynbasary qyzmetin atqaryp otyrǵan názik jandylardyń qatary kóbeıdi me? Jaýap izdedik…

Oblys ákimderiniń orynbasarlary

17 oblys ákimdikteriniń resmı saıttaryn ári paraqtap, beri paraqtap, ákimniń orynbasary qyzmetin atqaryp otyrǵan úsh áıeldi ǵana kózimiz shaldy. Ár aımaq basshysynyń úsh orynbasary (keıbirinde tipti 4 orynbasardan) baryn eskersek, bul sanattaǵy názik jandylardyń úlesin ózińiz esepteı berińiz…

Keshe ǵana Qumar Aqsaqalovtyń orynbasary qyzmetine taǵaıyndalǵan Gúlbaram Musaǵazına buǵan deıin oblysy ákimdiginiń Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý basqarmasynyń basshysy qyzmetin atqarǵan. Jasy 48-de, mamandyǵy – zańger. Eńbek jolyn 1997 jyly Jitiqara aýdanynyń salyq bóliminde bastap, ár jyldary býhgalter, qarjylyq baqylaý ınspektory bolyp jumys istepti. Musaǵazına – turmystaǵy áıel, úsh balasy bar.

Aqmola oblysy ákiminiń orynbasary Altynaı Ámirenova bul qyzmetke 2022 jyldyń kúzinde taǵaıyndalǵan. Jasy 51-de, negizgi mamandyǵy – orys tili men ádebıeti pániniń muǵalimi, keıinnen memlekettik jáne jergilikti basqarý mamandyǵy boıynsha bilim alǵan. Eńbek jolyn muǵalim bop bastap, Stepnogorsk, Kókshetaý qalasy ákimdikterinde basshylyq qyzmetter atqarypty. Aımaq basshysynyń orynbasary qyzmetine taǵaıyndalǵanǵa deıin oblystyq ishki saıasat basqarmasynyń basshysy laýazymyn ıelengen.

Mańǵystaý oblysy ákiminiń orynbasary Zvıra Esbergenovanyń mamandyǵy da orys tili pániniń muǵalimi. Eńbek jolyn 1987 jyly as úı jumysshysy bolyp bastap, 2003 jylǵa deıin mektepte, joǵary oqý oryndarynda ustazdyq etken. 3-4 jyldaı Nur Otan partııasynda (qazirgi Amanat) qyzmet etkenin eseptemegende, 2004 jyldan beri Mańǵystaý oblysy ákimdiginde qyzmet satysymen joǵary órlegen. 2023 jyldyń kúzinen beri oblys ákiminiń orynbasary qyzmetin atqaryp keledi. Jasy 53-te, otbasylyq jaǵdaıy týraly málimet joq.

Parlamenttegi áıelder

Senatta 47 depýtat bolsa, onyń 10-y – áıelder. Al Májilistegi 98 depýtattyń nebary 18-i (18,3%) – áıel.

Tómengi palatanyń buǵan deıingi shaqyrylymdarynyń quramyna taldaý jasaı otyryp, Májiliske ótken áıelder úlesiniń kemigenin baıqaýǵa bolady. Máselen, altynshy jáne jetinshi shaqyrylymda áıel depýtattar sany 29 (27%) bolatyn.

Tarıhqa kóz jibersek, eń alǵash QR parlamentiniń májilis saılaýy 1995 jyly 9 jeltoqsanda ótti. Majorıtarlyq júıe negizinde 67 depýtat saılandy, olardyń 9-y – áıel adam.

1999 jyldyń kúzinde ótken ekinshi májilis saılaýynda saılanǵan 77 depýtattyń 8-i – áıel.

Úshinshi saılaý 2004 jylǵy qyrkúıekte ótti. 77 depýtat saılandy: 69 er adam jáne 8 áıel.

Tórtinshi májilis saılaýy Konstıtýııaǵa 2007 jylǵy mamyrda engizilgen ózgerister men tolyqtyrýlarǵa sáıkes 2007 jylǵy tamyzda ótti. Jańartylǵan Konstıtýııaǵa sáıkes májilis 107 depýtattan quraldy. Áıelderdiń sany eki eseden astam artty – 17 áıel depýtat.

2012 jylǵy qańtardaǵy besinshi shaqyrylymda konstıtýııalyq normalarǵa sáıkes 2008 jáne 2011 jyldary saılanǵan, 2007 jáne 2011 jyldary QR prezıdenti taǵaıyndaǵan senat depýtattary ókilettikterin jalǵastyrdy. Barlyǵy 107 depýtattyń 26-sy áıel boldy.

Altynshy QR parlamenti májilisiniń saılaýy 2016 jylǵy 20 naýryzda ótti. Májilistiń jańa quramynda: er adamdar – 78 (73%), áıelder sany – 29 (27%).

Jetinshi májilis saılaýy 2021 jylǵy 10 qańtarda ótti. Májilistiń jańa quramynda: er adamdar – 78 (73%), áıelder sany – 29 (27%).

2023 jylǵy 19 naýryzda ótken segizinshi májilis saılaýynyń qorytyndysy boıynsha tómengi palata quramyna burynǵydaı 107 emes, 98 depýtat endi. Onyń 69-y partııalyq tizim, qalǵan 29-y bir mandatty okrýgterden saılanady. Ishinde – 18 áıel, 80 er adam.