“ارتىندا «اعاشكالار» تۇرعانى راس پا?”. پەريزات قايرات پەن اناسى قانشا جىلعا سوتتالۋى مۇمكىن?

فوتو: Dalanews.kz

پەريزات قايراتتىڭ ءىسى قازاقستان قوعامىندا كەڭىنەن تالقىلانعان ماڭىزدى وقيعالاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى, دەپ جازدى qandastar.kz

سوڭعى دەرەكتەر بويىنشا, ونىڭ وزىمەن قوسا اناسىن دا سوتتاعالى جاتىر. Dalanews.kz ءتىلشىسى وقيعا حرونولوگياسى, پەريزاتتىڭ سوتتالۋ مەرزىمى مەن قوعام پىكىرىنە شولۋ جاساعان.

ەڭ الدىمەن پەريزات قايراتقا قاتىستى ءىس قالاي وربىگەنىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن وقيعا حرونولوگياسىن جاسادىق.

2021 جىلدىڭ 11 قازانى: پەريزات قايرات “Biz birgemiz Qazaqstan 2030” قوعامدىق بىرلەستىگىن تىركەدى. قۇجاتتارعا سايكەس, بىرلەستىكتىڭ قۇرىلتايشىلارى رەتىندە 10 ادام كورسەتىلگەنىمەن, تەرگەۋ بارىسىندا ولاردىڭ 9-ىنىڭ اتىنان پەريزات قايراتتىڭ ءوزى قول قويعانى انىقتالدى.

2024 جىلدىڭ كوكتەمى: قازاقستاندا بولعان اۋقىمدى سۋ تاسقىنى كەزىندە پەريزات قايرات حالىقتىڭ قايعىسىن ءبولىسىپ, زارداپ شەككەندەرگە كومەك كورسەتۋ ماقساتىندا قايىرىمدىلىق قاراجاتتارىن جيناۋدى ۇيىمداستىردى. ول پرەزيدەنتكە بەينەۇندەۋ جولداپ, مەملەكەتتىك كومەكتىڭ جەتكىلىكسىزدىگىن اتاپ ءوتتى.

2024 جىلدىڭ قاراشاسى: قارجىلىق مونيتورينگ اگەنتتىگى پەريزات قايراتتىڭ 1,5 ميلليارد تەڭگە كولەمىندە قاراجاتتى جىمقىردى دەگەن كۇدىككە ىلىنگەنىن حابارلادى. بۇل قاراجات ەلىمىزدىڭ ءار ايماعىنان جينالىپ, مۇقتاج جاندارعا باعىتتالۋى ءتيىس ەدى. الايدا, ول بۇل اقشانى استانانىڭ قىمبات اۆتوسالوندارىنان بىرنەشە ەليتالىق كولىك ساتىپ الۋعا, سونداي-اق ەليتالىق تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنەن پاتەرلەر مەن كوتتەدجدەر الۋعا جۇمساعان.

2024 جىلدىڭ جەلتوقسانى: پەريزات قايراتتىڭ مۇلكىنە شەكتەۋ قويىلدى. تاركىلەنگەن زاتتار قاتارىندا قۇنى 25 ميلليون تەڭگەلىك سومكە, 7 ميلليون تەڭگەلىك ساعات جانە باسقا دا قىمبات بۇيىمدار بار.

2025 جىلدىڭ 12 ناۋرىزى: استانا قالاسىنىڭ مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق ەكونوميكالىق سوتى “Biz birgemiz Qazaqstan 2030” قوعامدىق بىرلەستىگىن ءماجبۇرلى تۇردە تاراتۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. بۇل شەشىم بىرلەستىكتى قۇرۋ كەزىندە انىقتالعان بۇزۋشىلىقتارعا بايلانىستى قابىلداندى.

2025 جىلدىڭ 3 ءساۋىرى: قارجىلىق مونيتورينگ اگەنتتىگى پەريزات قايراتقا قاتىستى تەرگەۋ شارالارىنىڭ اياقتالعانىن مالىمدەدى. تەرگەۋ بارىسىندا كەلتىرىلگەن شىعىننىڭ سوماسى 3,5 ميلليارد تەڭگە دەپ انىقتالدى. پەريزات قايراتپەن بىرگە ونىڭ اناسى دا جاۋاپقا تارتىلىپ, ول الاياقتىق جانە قىلمىستىق جولمەن الىنعان قارجىنى جىلىستاتۋ باپتارى بويىنشا ايىپتالدى جانە ءۇي قاماققا الىندى.

بۇل ءىس قوعامدا قايىرىمدىلىق قورلارىنىڭ قىزمەتىنە دەگەن سەنىمدىلىكتى قايتا قاراۋعا جانە ولاردىڭ قىزمەتىن قاتاڭ باقىلاۋ قاجەتتىگىن كورسەتتى.

پەريزات پەن اناسى قانشا جىلعا سوتتالۋى مۇمكىن? 

بۇل سۇراقتى بەلگىلى زاڭگەر دۋمان كوپباەۆقا قويدىق. پەريزاتتىڭ ءىسى قىلمىستىق كودەكستىڭ 190-بابى بويىنشا قارالىپ جاتىر.

«پەريزات 190-باپ, 4-تارماق «الاياقتىق» قىلمىسى بويىنشا مۇلكى تاركىلەنىپ, بەس جىلدان ون جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرىلۋى مۇمكىن», دەيدى زاڭگەر.

قما مالىمەتىنشە, پەريزاتتىڭ اناسى ەكى باپ بويىنشا كۇدىككە ىلىنگەن: قىلمىستىق كودەكستىڭ 218-ءشى جانە 190-بابى.

«218-باپ — قىلمىستىق جولمەن الىنعان اقشانى جانە (نەمەسە) وزگە م ۇلىكتى زاڭداستىرۋ (جىلىستاتۋ). مۇلكى تاركىلەنىپ, بەس جىلدان ون جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا جازالانادى», دەيدى دۋمان كوپباەۆ.

زاڭگەردىڭ سوزىنشە, بۇل اۋىر قىلمىس بولىپ سانالادى.

«سەبەبى ادامداردى الداپ, الاياقتىق جاساپ, قور اشىپ, سول ارقىلى ءبارىن جىمقىرعان. 3,5 ملرد تەڭگە اسا ءىرى مولشەردە اقشا جىمقىرۋ بولىپ سانالادى. شەشىمدى ارينە سوت شىعارادى. مۇنداعى ەڭ باستى ماسەلە — تاركىلەنگەن م ۇلىكتەر قايتارىلا ما? ول كىمگە قايتارىلادى? مەملەكەت وسىنى ويلانىپ وتىر عوي. وسى ىستەن كەيىن قايىرىمدىلىق قورلارىن مەملەكەت باقىلاي باستاۋى مۇمكىن. سەبەبى ءار ادام قور اشا بەرسە ماسقارا عوي. ارينە, جينالعان اقشا قايتارىلمايدى, ول مەملەكەت ەسەبىنە اۋدارىلۋى مۇمكىن. نە دەگەنمەن دە سوڭعى نۇكتەنى سوت قويادى. مەنىڭ بولجامىم بويىنشا ەكەۋىن دە كىنالى دەپ تانيدى. ءبارى تايعا باسقان تاڭباداي دالەلدەنىپ تۇر عوي», دەيدى زاڭگەر.

رەزونانس تۋدىرعان ءىس

پەريزات قايراتتىڭ ءىسى قازاقستان قوعامىندا ۇلكەن رەزونانس تۋدىرىپ, قايىرىمدىلىق ۇيىمدارىنىڭ قىزمەتىن رەتتەۋ قاجەتتىلىگى تۋرالى پىكىرتالاستارعا سەبەپ بولعانى ءسوزسىز. بۇل جاعدايعا قاتىستى زاڭگەرلەر مەن ساراپشىلار ءتۇرلى پىكىر ءبىلدىردى.

«قايىرىمدىلىق جاساۋ, ۆولونتەرلىك — قازاقتىڭ ءوزىنىڭ تاريحىنداعى, دنق-مىزداعى جاقسى قۇندىلىق. كەيبىر ازاماتتار ‘ونىڭ بارلىعىن ءبىر عانا پلاتفورماعا اۋىستىرامىز با?’ دەيدى. مەنىڭ ويىمشا, بۇل ەشقانداي ناتيجە بەرمەيدى. رەتتەۋ كەرەك پە دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرسەك, رەتتەۋ كەرەك. بىراق شەكتەۋ ەمەس. وسى ەكەۋىن اجىراتا ءبىلۋىمىز قاجەت», دەدى ءماجىلىس دەپۋتاتى اسحات ايماعامبەتوۆ.

دەپۋتات قايىرىمدىلىق ۇيىمدارىنىڭ اشىقتىعى مەن ەسەپتىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن قوسىمشا زاڭنامالىق تەتىكتەر قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

سونىمەن قاتار, Kaztag باسىلىمىنىڭ رەداكتورى امير قاسەنوۆ پەريزات قايراتقا قاتىستى جاڭا دەرەكتەردىڭ پايدا بولۋىنا پىكىر ءبىلدىردى.

«ەگەر قما-نىڭ پەريزات قايراتقا قاتىستى ايتقان نارسەسىنىڭ ءبارى شىن بولسا, پەريزات ءۇشىن تەك قۋانۋ قالدى — كىپ-كىشكەنتاي بولىپ, تابەتى جامان ەمەس. بىراق ەندى پەريزاتقا «ديەتا ساقتاۋ» كەرەگى ەسكەرتىلدى», دەيدى قاسەنوۆ.

ال قارجى كەڭەسشىسى, قارجىگەر ينديرا ۋتەۋلينوۆانىڭ سوزىنشە, پەريزاتتىڭ ارتىندا «اعاشكالار» تۇرۋى مۇمكىن.

«قاراپايىم ادام جايدان جاي سونشا اقشانى جىمقىرا الماس ەدى. بانكتەر 150 ميلليون تەڭگەدەن لاقتىراتىن قور قۇرىپ كورىڭىز. كىمنىڭ قولىنان كەلەدى ول? ەشكىمنىڭ. قارجى جانە ساياسات الەمىندە ىقپالى بار ادامنىڭ عانا قولىنان كەلەتىن نارسە. اعاشكالار تۋرالى قاۋەسەتتىڭ راس بولعانى ما?», دەيدى قارجىگەر.

بۇل جايت قاراپايىم ازاماتتاردىڭ دا نازارىنان تىس قالماعانى ءسوزسىز. ءبىر كەزدەرى ءوزى دە قايىرىمدىلىقپەن اينالىسقان قازاقستاندىق ايەل جاننا ەنگەلستىڭ سوزىنشە, بۇل ىسكە تەك پەريزاتتى جاۋاپقا تارتۋ دۇرىس ەمەس.

«قازىر پەريزات قايراتقا قاتىستى اتىشۋلى ءىس ءجۇرىپ جاتىر. قايىرىمدىلىق سالاسىندا بىرنەشە جىلدان بەرى ىستەگەن ادام رەتىندە ايتايىن, ول جالعىز ارەكەت ەتپەگەنى ءسوزسىز. بۇل پروتسەستىڭ ءبارى ءبىر ادام عانا جاسايتىن نارسە ەمەس. بۇل ىستە ارنايى باسشىلىقتىڭ, جاۋاپتى ورگانداردىڭ, «امانات» پارتياسىنىڭ دا قارجىلىق رەسۋرستارعا جانە بەلگىلى ءبىر باستامالارعا قاتىسى بولعان شىعار. ءبىر ادامنىڭ ارتىندا تۇتاس جۇيە تۇرعان كەزدە, جاۋاپتى ءبىر ادامنان عانا الۋ دۇرىس ەمەس», دەيدى جاننا ەنگەلس.

الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى تالقىلاۋ

پەريزات قايراتتىڭ ءىسى الەۋمەتتىك جەلىلەردە كەڭىنەن تالقىلانىپ, قوعام قايراتكەرلەرى مەن قاراپايىم ازاماتتار ءوز پىكىرلەرىن ءبىلدىردى. كوپتەگەن قولدانۋشىلار قايىرىمدىلىق ۇيىمدارىنىڭ قىزمەتىن قاتاڭ باقىلاۋ قاجەتتىگىن العا تارتتى. سونداي-اق, بۇل جاعداي حالىقتىڭ قايىرىمدىلىق قورلارىنا دەگەن سەنىمىنە نۇقسان كەلتىرگەنى تۋرالى دا ءسوز قوزعالدى.

پەريزات قايراتتىڭ ءىسى قايىرىمدىلىق ۇيىمدارىنىڭ قىزمەتىن رەتتەۋ جانە ولاردىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىن كۇن تارتىبىنە شىعارعانداي بولدى. زاڭگەرلەر مەن ساراپشىلار بۇل سالادا قوسىمشا زاڭنامالىق تەتىكتەر ەنگىزۋ قاجەتتىگىن اتاپ وتۋدە. قوعامدا قايىرىمدىلىق قورلارىنا دەگەن سەنىمدىلىكتى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن ولاردىڭ قىزمەتىنىڭ اشىقتىعى مەن ەسەپتىلىگىنە ەرەكشە نازار اۋدارۋ قاجەت.