اتوم ەنەرگەتيكاسى مەن يادرولىق تەحنولوگيالاردى دامىتۋ

الماتىدا World Nuclear Spotlight Kazakhstan حالىقارالىق كونفەرەنتسياسى ءوتتى. شيرەك عاسىردان كەيىن الەمدە ەلەكتر ەنەرگەياسىنا دەگەن سۇرانىس ەكى ەسە ارتادى.

ال بالامالى قۋات كوزدەرى بۇل سۇرانىستى تولىق قامتاماسىز ەتە المايدى. «سوندىقتان قازىر اتوم ەنەرگەتيكاسى مەن يادرولىق تەحنولوگيالاردى دامىتۋ ماڭىزدى». كونفەرەنتسيا دەلەگاتتارى وسىنداي پىكىردە. ءىس-شارانى قازاقستاننىڭ ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى مەن بۇكىلالەمدىك يادرولىق قاۋىمداستىق ۇيىمداستىردى.

قازاقستان اتوم ەلەكتر ستانتسياسىن سالۋدى كوزدەيدى. ول ءۇشىن الەمدىك تاجىريبەنى بارىنشى زەرتتەپ, زەردەلەۋ قاجەت. «اتوم ەنەرگەتيكاسىن ۋرانسىز ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس.

ال, ەلىمىز ۋران وندىرۋدەن الەمدە ءبىرىنشى ورىندا تۇر. جىل سايىن 20 مىڭ توننادان استام ۋران وندىرەدى. بۇل – الەمدەگى بۇكىل ۋران ءوندىرىسى كولەمىنىڭ شامامەن 40 پايىزى. وسىنداي باعالى كەندى يگەرىپ وتىرعان قازاقستاندا اتوم ەلەكتر ستانتسياسى ەل بولاشاعى ءۇشىن كەرەك»,-دەيدى فورۋم دەلەگاتتارى. پاك ين-سيك, «KHNP» كومپانياسى, شەتەلدىك بيزنەس ءبولىمىنىڭ اتقارۋشى ۆيتسە-پرەزيدەنتى: — قازاقستان ۋراننىڭ ءىرى ەكسپورتتاۋشىلارىنىڭ ءبىرى. يادرولىق رەاكتورلاردىڭ جۇمىسى ءۇشىن يادرولىق وتىننىڭ تۇراقتى جەتكىزىلۋى وتە ماڭىزدى.

الەمدىك اتوم ەنەرگەتيكاسىنىڭ قۋاتتىلىعى ارتىپ كەلە جاتقاندىقتان, ءبىز جانارماي جەتكىزۋدە جالپى پروبلەماعا تاپ بولۋىمىز مۇمكىن. وسىعان بايلانىستى قازاقستاننىڭ باسەكەلەستىك ارتىقشىلىعى بار. پەتر بزەجينا, اتوم ەلەكتر كومپانياسىنىڭ وكىلى /چەحيا: — قازاقستاننىڭ ەنەرگەتيكالىق الەۋەتى زور. تابيعي رەسۋرستارى جەتكىلىكتى. قازىر سىزدەردىڭ ۇكىمەت اتوم قۋاتىن ءوندىرۋدىڭ كەشەندى باعدارلاماسىن جان-جاقتى قاراستىرىپ جاتىر. ءبىز ءوز تاجىريبەمىزدى ۇسىنامىز.مۇمكىندىك بولسا بۇل جوباعا قاتىسۋعا دايىنبىز. اەس سالۋ ساياسي, ءارى ەكونوميكالىق ءتىپتى ەكولوگيالىق جوبا.

كونفەرەنتسيادا ساراپشىلار اتوم ەنەرگەتيكاسىنىڭ دامۋى تاۋ-كەن وندىرىسىندە كومىرقىشقىلى گازىنىڭ ءبولىنۋىن ازايتىپ, ەكولوگيانىڭ جاقسارۋىنا وڭ اسەر ەتەدى دەگەن پىكىر ايتتى. ال, ەلىمىزدە الىپ ستانتسيانى سالۋعا كۋرچاتوۆ قالاسى مەن بالقاش كولى جاعاسىنداعى ۇلكەن ەلدى مەكەنىندەرى تاڭدالدى. ونى سالۋعا 5 مەملەكەت ءوتىنىش بەرگەن. ۇسىنىستار ازىرگە قارالىپ جاتىر. بىراق, اەس سالۋ ماسەلەسى جالپىحالىقتىق رەفەرەندۋمنان كەيىن عانا بەلگىلى بولماق. سۇڭعات ەسىمحانوۆ, قر ەنەرگەتيكا ۆيتسە-ءمينيسترى: — ارينە ول ءبىزدىڭ ءوزىمىزدىڭ قوياتىن تەحنيكالىق تالاپتارىمىز بولادى.

ۋراندى وزىمىزدە وندىرەتىن ەكسپورتتاۋشى بولعاننا كەيىن ءتيىستى تۇردە ءبىزدىڭ شيكىزاتتى قولدانۋ كەرەك. سونداي ءوزىمىزدىڭ قر ماڭىزى بار وسى تەحنولوگيالاردى بىزگە اكەلەتىن تالاپتار قويامىز. شەشىم قابىلدانعاننان كەيىن سونداي ءتيىستى كەلىسوزدەر جۇرگىزىلەدى. جاقىپ حايرۋشەۆ, «اتامەكەن» ۇكپ باسقارۋشى ديرەكتورى: — اتوم ەنەرگەتيكاسىنىڭ دامۋى ەكونوميكاعا مۋلتيپليكاكيتيۆتى اسەر بەرەدى.

سول ارقىلى كولىك-لوگيستيكا, قۇرىلىس, ساۋدا-ساتتىق, ياعني, كاسىپكەرلىك داميدى.

تۇركيا مەن ەگيپەت مىسالىن الۋعا بولادى. اتوم ەلەكتر ستانتسيالارى سالىنعان ايماقتارىندا  بيزنەس دامىدى. كونفەرەنتسيادا وزىق يادرولىق تەحنولوگيالاردى جەتىلدىرۋ, يگەرۋ ماسەلەسى ءسوز بولدى. جاھاندىق كليماتتىڭ وزگەرۋى ادامزاتقا ورتاق پروبلەما. سوندىقتان ەنەرگيا كوزدەرىن اقىلمەن قولدانۋ كەرەك