«Attarymyz sál álsiz bolyp tur». Bas jattyqtyrýshy kókparǵa daıyndyq týraly

Kollaj: el.kz

V Dúnıejúzilik kóshpendiler oıynynyń bastalýyna bir aıǵa jýyq ýaqyt qaldy. Sonyń ishinde dúbirli dodada el namysyn kókparshylar qorǵaıdy. Qazirgi tańda kókpardan ulttyq qurama Almaty oblysynda ornalasqan olımpıadalyq ortalyqta daıyndyqtaryn pysyqtap jatyr. Ár óńirdiń túkpir-túkpirinen kelgen 29 kókparshynyń arasynan eń úzdik 12 sportshy kókpar oıynyna, al qalǵan 12-si kókbóri sportyna iriktelip alynady. El.kztilshisi kókpardan daıyndyqtyń qalaı júrgizilip jatqanyn surap bildi.

Túrkııada ótken IV kóshpendiler oıyndarynda kókpardan Qazaqstan quramasy chempıon atanǵan edi. Bıyl sol bıikten kórine ala ma degen saýaldy Qazaqstan ulttyq quramasynyń bas jattyqtyrýshysy Aqylbaı Mankeevke qoıdyq.

Qudaı qalasa kókpardan chempıon bolamyz dep nıet etip otyrmyz. Endi bul jerde jalǵyz kókpar emes, kókbóri oıyny da bar. Eki sport túri bolyp tur. Sol sebepti kókbóriden «bylaı bolady» dep dál qazir birdeńeni boljap aıta almaımyz. Al kókpardan jeńiske jetemiz degen oıdamyn, – deıdi bas bapker.

Kókpardan shabandozdardyń 5-shi Dúnıejúzilik kóshpendiler saıysyna iriktelip alynǵanyn aıtty. Taǵy 1-2 shabandoz aldaǵy jattyǵýlarda anyqtalady dep otyr. Qazir qyzý daıyndyq Almaty qalasynda júrip jatyr.

Kóshpendiler oıynyna daıyndyqty aqpan aıynan bastaǵanbyz. Birinshi oqý-jattyǵý jıyny Túrkistan oblysynda ótken bolatyn. Odan keıin úshinshi jıyn osy Almaty oblysynda ótip jatyr. Osy jerde kókparshylardyń bárin daıyndap, Astanaǵa jolǵa shyǵamyz degen nıettemiz. Kókparshylardan 29 sportshy bar, sonyń ishinen 24-in Astanaǵa alyp baramyz. Al kókbórige iriktelinip qoıǵan. Eldi qýantýǵa tyrysamyz. Qyrǵyz aǵaıyndarmen qyzyqty oıyn bolady degen oıdamyn. Jigitterdiń de daıyndyǵy joǵary, – deıdi Aqylbaı Mankeev.

2014 jyldan beri ár eki jyl saıyn Qyrǵyzstanda uıymdastyrylyp kele jatqan kóshpendiler oıyny 2022 jyly alǵash ret Túrkııada ótti. Tórt kúnge sozylǵan dúbirli jarystyń sońǵy kúni Qazaqstan úshin tabysty bolyp, kókpardan otandastarymyz aldyna jan salmaǵan edi.

Qyrǵyz elinde kókparshylarymyz qarsylastaryn shaq keltirmeı, О́zbekstandy 8-1 esebimen, al ekinshi kezdesýinde Mońǵolııa komandasyn 12-2 esebimen tize búktirip fınalǵa sýyrylyp shyqsa, aqtyq aıqasta qyrǵyzdarmen oınap sońǵy sátte jeńisti julyp alǵan edi. Qorytyndy esep 4:3-pen aıaqtalyp, kókpardan Qazaqstan quramasy Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynyń chempıony atandy.

Mine, sol kezden-aq bizge eń myqty qarsylastyń kim ekenin baıqaýǵa bolady. Bul joly da kóshpendiler oıyndarynda quramaǵa eń negizgi básekeles memleket – Qyrǵyzstan Respýblıkasynyń quramasy. Qyrǵyz aǵaıyndardyń ulttyq quramaǵa báskelesi bolý yqtımaldyǵy joǵary.

Qazirdiń ózinde qyrǵyzdar daıyndyqtaryn qyzý bastap ketken. Kókpar jáne kókbóri boıynsha árqaısysy 12 oıynshydan turatyn komanda fızıkalyq, taktıkalyq sheberlikterin arttyryp jatqan kórinedi. Kókpardan Qazaqstan ulttyq quramasynyń bas jattyqtyrýshysy Aqylbaı Mankeevtiń sózinshe, ulttyq quramaǵa Qyrǵyzstan men О́zbekstannan keletin komandalar myqty qarsylas bolady.

О́ıtkeni bul memleketter elimizge jaqyn shekaralas bolǵandyqtan, kókpar sol memleketterde qattyraq damyǵan. Qazir bizdegi daıyndyq qyzý júrip jatyr. Kókparshylarymyzdyń fızıkalyq turǵydaǵy daıyndyqtary jaqsy. Jetispeıtin jaǵy attarymyz sál álsiz bolyp tur. Sebebi kókbórige qazandyqta oınaıtyn attarymyz jetispeı jatyr, – deıdi bas bapker Aqylbek Mankeev.

Bas jattyqtyrýshy kókpardan Azııa, álem chempıonattardy da ótip jatyr. Biraq sonyń ishinde kóshpendiler oıynynyń orny erekshe ekenin tilge tıek etti.

Dúnıejúzilik kóshpendiler oıynynda kókpardan elimizdiń namysyn qorǵaıtyn oıynshylardyń biri – Dáýlet Aıtan. Sportshynyń ulttyq quramada júrgenine 7-8 jyl bolǵan. Kóshpendiler oıynyna saqadaı saımyz dep otyr.

Kóshpendiler oıynyna qatysý úshin qazirgi tańda daıyndyq jaqsy ótip jatyr. Jarysqa saqadaı saımyz. Qazir attarmen jattyǵý bolyp, kimniń astyna qandaı at jaǵatynyn iriktep jatyr. Bul oıynda sheńberge shabamyz. Birshama jigitterdi  iriktep daıyndap qoıdy. Ulttyq quramada júrgenime 7-8 jyl boldy, úırenip qaldyq. Kókpar qanymyzǵa sińgen oıyn. Ony túsinetin jáne túsinbeıtinder de bolady, – deıdi qurama múshesi.

Kókparǵa janashyrlardyń bári osy salada júrgenin aıtty. Kókpar bolǵasyn qaýip pen qater birge júretini anyq. Dáýlettiń sózinshe, qazandyqqa salýda jaraqat kóp bolady. Attar bir-birimen soǵysyp, aıaǵyn jaraqattaıdy dep otyr. Al sheńberge tastaýda oıynshylarǵa jyldamdyq kerek.

Maǵan sheńberge salǵan unaıdy. 5-shi Dúnıejúzilik kóshpendiler oıynyna komandamen daıynbyz. Qudaı qalasa, elimizdiń kók týyn jelbiretip, ánuranymyzdy asqaqtatamyz dep otyrmyz, – deıdi kókpardan ulttyq qurama múshesi Dáýlet Aıtan.

Kelesi oıynshy Eldar Jıenqulda Dúnıejúzilik kóshpendiler oıynynda kókpardan ulttyq quramada oınaıdy. Aıtýynsha, kókpardy janyna serik etkenine biraz jyl bolǵan. Tipti 2016 jyly kóshpendiler oıynynda eń jas oıynshy bolǵanyn aıtty.

Kókparǵa kelýime áser etken atam, ákem boldy. Ol kisiler taýda, jaılaýda kókpar shabatyn. Bul – qanmen kelgen óner. Ulttyq quramada júrgenime 9 jyldaı bolyp qaldy. Eń alǵash 2016 jyly Qyrǵyzstanda dúnıejúzilik kóshpendiler oıyny ótip, sonda qatystym. Ol kezde quramadaǵy eń jas oıynshysy bolǵam, – deıdi kókparshy.

Kókparshy elimizde ótetin 5-shi Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyny úlken jaýapkershilikti talap etedi dep otyr.

Kókpardan ulttyq qurama múshesiniń biri 22 jastaǵy Abylaı Ulyqpanovtyń kókparmen aınalysyp júrgenine 7 jyldan asyp ketken. Ol shabýylshy qyzmetin atqarady. 5-shi Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynda el namysyn qorǵaıdy.

Jastaıymnan at sportyna qyzyǵyp, kókparǵa kelip jatyrmyn. Bul oıyn myqtylyqty talap etedi. Sondaı-aq minetin atyńmen de til tabysa bilý qajet. Aldaǵy bolatyn oıynda ár memleket óziniń myqty komandasyn alyp keledi. Sondyqtan namysty qoldan bermeı, óz elimizde kók týymyzdy kóteremiz degen maqsat qoıyp otyrmyz, – deıdi ulttyq qurama múshesi Abylaı Ulyqpanov.

Kókpardan ulttyq qurama qazir Alataýdyń bókterinde qyzý daıyndyqtaryn júrgizip jatyr. Aıta keteıik, 8-13 qyrkúıekte Astana qalasynda 5-shi Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndary ótedi. Is-sharaǵa 90 elden 21 sport túrinen 2 myńnan astam sportshy qatysady dep josparlanýda.

Sonyń ishinde Qazaqstannan 300-den astam qatysýshy, Qyrǵyzstannan 268 qatysýshy, Reseıden 150-den astam qatysýshy, О́zbekstannen 147 qatysýshy, Túrikmenstannan 49 qatysýshy, Túrkııadan 100-den astam qatysýshy, Vengrııadan 51 qatysýshy baq synaıdy.

Buǵan deıin Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndaryna qatyspaǵan álem elderiniń tizimi de jańardy. Máselen Belgııa ǵylymı baǵdarlama boıynsha qatysady. Al Zımbabve elinen jamby atý sport túrinen bir qatysýshy keledi.