Avtoónerkásip salasyn joıý: Importtaýshylar ýtılalymǵa nege qarsy – amerıkandyq kompanııanyń qandaı qatysy bar?

Agrarlyq salada eleýli múddeleri bar keıbir yqpal etý toptarynyń kiristeri aýylsharýashylyq jumystardan ǵana emes, ımporttyq traktorlar men kombaındardy satýdan da quralady. Olar jergilikti qurastyrý óndiristerin salýǵa nıetti emes.

Nelikten agrarlyq salada ýtılalymǵa qarsy?

Eldegi ekonomıkanyń eń sýbsıdııalanǵan salalarynyń biri ózge mańyzdy salany qoldaýǵa qarsy, sonyń ishinde aýylsharýashylyq mashınalar jasaý da kiredi.

Rasymen, kádege jaratý alymy degenimiz ne?

Bul óz naryǵyn qorǵaýdyń bir túri. Jabdyq satqyńyz kelse, kásiporyn salyńyz, qurastyrýdy bastańyz, jergilikti qamtý úlesin birtindep 50%-ǵa deıin jetkizińiz. Onyń ústine bul shara sharýalardyń ózderine de shyǵyn ákelmeıdi. Árbir satyp alynǵan kombaın nemese traktor úshin sharýa qojalyǵy men onyń ıesi qunynyń 25 paıyzyn ótemaqy alady. Otandyq qural-jabdyq arzanyraq jáne ony arnaıy memlekettik baǵdarlamalar arqyly, atap aıtqanda lızıngtik baǵdarlamalar arqyly 4%-ben satyp alýǵa bolady.

Eurasia Group Kazakhstan kompanııasynyń ýtılalymdy alyp tastaýdy lobbırleýge qatysy týraly kópten beri aıtylyp júr.

2019 jyldyń shildesinde Zakon.kz basylymynda shyqqan maqalada avtor kádege jaratý jınaǵyn joıýdyń lobbısteriniń biri «Astyq odaǵy» ekenin ashyq aıtady. Al birlestiktiń donory – John Deere halyqaralyq markaly belgili tehnıka ımporttaýshysy ekenin kórsetedi.

«Qoǵamdyq daýlarda taraptardyń biri dástúrli túrde derekterdi burmalaýǵa barady. Mysaly, qaıta óńdeý tóleminiń mólsheri 10%-ǵa áreń jetedi, al joıýdy jaqtaýshylar 30%-dyq mólsherleme týraly aıtyp jatyr», – delingen maqalada.

Maqalada qoǵamdyq daý-damaıda taraptardyń biri derekterdi burmalaıtyny jazylǵan.

«Mysaly, ýtılalymnyń mólsheri 10%-ǵa áreń jetedi, al joıý lobbısteri 30% mólsherlemeni aıtady, kádege jaratý alymy maqta, kúrish jınaý, kartop jınaý, Jemis jınaý, shynjyr tabandy, sondaı-aq tirkeme jáne aspaly tehnıkaǵa qoldanylmaıdy. Eń qyzyǵy, qaıta óńdeý aqysyn osy jabdyqty tutynýshylar emes, tek óndirýshiler men ımporttaýshylar tóleıdi. Jurtshylyqty ádeıi adastyryp jatyr degen pikir bar», – delingen materıalda.

2020 jyldyń jazynda «Vedomostı Kazahstana» saıtynyń nazary «Eýrazııa grýpp» kompanııasyna tústi. «Djon Dır»korporaııasynyń saban qulyptary» maqalasynda uzaq ýaqyt boıy aýyl sharýashylyǵy eks-mınıstri Asyljan Mamytbekov basqarǵan «Qazaqstannyń Et odaǵynyń» «Eýrazııa grýppalaryna» qatysy týraly aıtylady. Ol sol jyldyń 22 qyrkúıeginde «eldiń bas qasapshysy» qyzmetinen aıyryldy. Antıkor veterınarlyq jáne fıtosanıtarlyq sertıfıkattar berý júıesindegi buzýshylyqtardy anyqtaǵany aıtylady.

Basylym etti mal sharýashylyǵyn damytý jobasy sheńberinde memlekettik qazynadan mol sýbsıdııa alǵan «Qazaqstannyń Et odaǵynyń» basshylyǵy shetelge, onyń ishinde «Eýrazııa Grýpp» dıstrıbıýtor-kompanııasyn belsendi túrde tanystyra otyryp, AQSh-taǵy John Deere bas keńsesine birneshe ret barǵanyn atap ótti.

Is ımporttyq lobbısterdiń arqasynda AGCO, John Deere, Case New Holland jáne basqa da tehnıka óndirýshileri kádege jaratý alymynan bosatylǵanǵa deıin bardy. Bul tipti Eýrazııalyq ekonomıkalyq komıssııaǵa tehnıkany jetkizýdiń kemsitýshilik sharttary týraly jazǵan reseılik «Rosspemash» aýylsharýashylyq tehnıkasyn óndirýshiler qaýymdastyǵynyń shaǵymynyń taqyryby boldy. EEK Qazaqstan úkimetin barlyq aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn óndirýshiler úshin kádege jaratý alymyn tóleý sharttaryn teńestirýge mindettedi.

Alaıda básekelesterdiń narazylyǵy «Eýrazııa grýpptyń» ekonomıkalyq jaǵdaıyna eshqandaı áser etken joq. Ashyq derekkózderge súıensek, kompanııanyń ótken jylǵy boljamdy jyldyq tabysy 123,3 mlrd teńgeni quraǵan. Bıyldyń ózinde kompanııa 102 mlrd teńge tabys tapqan.

Mundaı nátıjelermen bári maqtana almaıdy. Al joǵary keńselerde ımporttaýshylardyń mundaı qoldaýymen otandyq aýyr mashına jasaýdy damytý týraly sóz qozǵaýdyń ózi artyq.

Aıta keteıik, mamandar ýtılalymsyz otandyq avtoónerkásip soqqyǵa ushyrap, kereksiz eski kólikter aǵyny bolatynyn eskertýde.

Olardyń aıtýynsha, eldegi avtokólik parkiniń tozýy avtokásiptiń tabystylyǵyn, tasymaldy, jetkizý ahýalyn tómendetedi. Sebebi eski tehnıkaǵa qyzmet kórsetý jańa tehnıkaǵa qaraǵanda qymbatyraq. Bul aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyna da qatysty. Al óz kezeginde eski tehnıka fermerler úshin árqashan úlken qaýip. Ekinshiden, aýylsharýashylyq tehnıkalaryn, ásirese eskilerin jóndeý óte qymbatqa túsedi, bul aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerdiń shyǵyndarynyń ósýine jáne baǵanyń ósýine ákeledi. Mamannyń sózinshe, eger fermerler bul shyǵyndardy óteı almasa, olar jabylýǵa májbúr bolady.

Derekkóz: Ozgeris.info