Baǵdat Mýsın taǵy bir el bilmegen jańalyǵymen bólisti

Alaıda bul baǵdarlamanyń maqsat shyńy asqar, mindet mejeleri bıik emes. Onyń basty nysanaly ındıkatoryna sáıkes, ıfrlyq damý mınıstrligi «Samuryq-Qazyna», «Qazaqtelekom», «UAT» AQ sııaqty sala alpaýyttarymen birge, jasandy zerde tehnologııalaryn qoldana otyryp kórsetiletin memlekettik qyzmetterdiń úlesin 2024 jylǵy – 0 paıyzdan 2025 jyly – 2%-ǵa, 2026 jyly – 5%-ǵa, 2027 jyly – 10%-ǵa, 2028 jyly – 15%, 2029 – 20%-ǵa ǵana jetkizýdi josparlady. Bul qarqynmen álemniń aldyńǵy qataryna shyǵý qıyn.

IT-maman Abzal Baımýrzın nebári 3,5 betten ǵana turatyn 2029 jylǵa deıingi «Jasandy ıntellektti damytý tujyrymdamasyn iske asyrý boıynsha is-sharalar josparynyń» jobasy shıki ekenine nazar aýdartty.

«Jasandy ıntellekt tujyrymdamasynyń memlekettik tildegi jobasyn ázirlegender óz ıntellektisiniń deńgeıin kórsetip aldy. Onda qalpymen qate órip júr. Mysaly, «ındekator», «Infraquoylym», «Samrqk-Qazyna», «Samruk-Qazyna» jáne basqa óreskel qatelerden kóz súrinedi. Ony aıtpaǵannyń ózinde, tujyrymdama jobasynyń apyl-ǵupyl, asyǵys jasalǵany baıqalady. Bul qujatty kásibı qoǵamdastyq arasynda keń talqylaýǵa salyp, shıratyp, pysytyp alýy kerek edi. Mysaly, 2029 jyly JZ tehnologııalary qoldanylatyn memqyzmetterdiń úlesin 20%-ǵa jetkizý mindeti qoıylǵan. Alaıda oǵan qalaı qol jetkiziletini anyq emes», – dedi sarapshy.

Mınıstrlik kadrlardy daıarlaýǵa mán bermek. Ol úshin azamattar «jasandy zerde boıynsha jalpyǵa qoljetimdi oqytý kýrstarynan» ótedi. Birer aılyq kýrsty bitirgenderge shúlen taratqandaı, jappaı sertıfıkat úlestiriledi. Osylaısha, maman daıarlaý josparyn oryndap tastamaq.

Jospar boıynsha berilgen sertıfıkattardyń sany 2024 jylǵy – 100-den 2025 jyly 30 esege – 3 myńǵa deıin kóbeıedi. Ári qaraı da eselep artady: 2026 jyly – 7 myń, 2027 jyly – 10 myń, 2028 jyly – 15 myń, 2029 jyly – 20 myń sertıfıkat úlestiredi. Nátıjesinde, 2029 jylǵa qaraı jasandy ıntellekt boıynsha keminde 80 myń adam kýrstan ótedi.

A.Baımýrzın memlekettiń ózi nemese bıznes-perishteler, venchýrlyq qorlar arqyly sol jańa mamandardyń jobalaryn qoldamasa, jumysqa tartpasa, áleýetin iske jaratpasa, onyń bári shetelge ketip qalýy múmkin ekenin eskertedi. Buryn da solaı bolǵan. Saldarynan, memlekettiń osy salaǵa jumsaǵan qyrýar qarjysynan elge paıda, qaıtarym bolmaıdy.

Mınıstrliktiń málimetinshe, jasandy zerde boıynsha oqytý kýrstary onlaın júredi jáne ashyq qoljetimdilikte bolady. Ony bıylǵy qyrkúıekte bastaý kózdelgen. Oǵan deıin tenderler oınatylyp, kýrstardy ázirleıtin fırmalar anyqtalady.

Kýrs aıasynda tek «jasandy ıntellekt, onyń tehnologııalary men múmkindikteri jáne yqtımal qaýip-qaterleri týraly bazalyq bilim beriletini» aıtylǵan. Soǵan qaramastan, ony bitirgender JZ boıynsha aıtı maman sertıfıkatyn alady.

Qujattaǵy eń iri joba – 2025 jylǵy jeltoqsanǵa qaraı salalyq ýnıversıtet ashý bolyp otyr. Naqtylaǵanda, elimizdegi joǵarǵy oqý oryndarynyń biriniń (qaısysy ekeni jazylmaǵan) bazasynda Jasandy ıntellekt joǵarǵy mektebin ashý josparlanǵan. Onda jastar «Kompıýterlik kórý – Kompıýternoe zrenıe», «Mashınalyq oqytý – Mashınnoe obýchenıe», «Tabıǵı tildi óńdeý – Obrabotka estestvennogo ıazyka» sııaqty pánder boıynsha bakalavrıatta jáne magıstratýrada oqı alady.

Saıasat Nurbek basqaratyn Ǵylym jáne joǵarǵy bilim mınıstrligi baǵdarlama aıasynda ózge ýnıversıtetter janynan JZ-nyń salalyq zerthanalaryn quryp shyǵady.

Bıylǵy jeltoqsanda mınıstrlik «Ulttyq jasandy ıntellekt platformasyn quratyn» bolady.

ıfrlyq damý mınıstrligi «Samuryq-Qazyna» ulttyq ál-aýqat qorymen tize qosyp, sýperkompıýter jasap shyǵýǵa nıetti. Otandyq sýperkompıýter kelesi 2025 jylǵy jeltoqsanǵa deıin iske qosylýǵa tıis eken.

Joba aıasynda sondaı-aq jasandy ıntellektke arnalǵan derekter ortalyǵy turǵyzylmaq. Jalpy, JZ baǵdarlamasy Data ortalyqtar salý jobalaryna toly. Álemdik ekonomıkada, saıasatta, geosaıasatta jáne basqa da salalarda jetekshi ról oınamaıtyn, aınaldyrǵan 20 mıllıon ǵana halqy bar Qazaqstanǵa sonsha derekter ortalyǵynyń ne úshin qajet ekeni túsindirilmegen.

Bul salalyq baǵdarlamalyq qujatty júzege asyrýǵa jalpy qansha mıllıard qarajat jumsalatynyn jarııalanbady.

Bir belgilisi, tek qaıtarymsyz grant túrinde ǵana IT-shilerge 21 mıllıard teńge úlestirý usynylǵan.

Atap aıtqanda, jasandy ıntellektti damytýdy yntalandyrý maqsatynda granttyq qarjylandyrý kólemi 2024 jyly – 2 mlrd, 2025 jyly – 3,7 mlrd, 2026 jyly – 3,7 mlrd, 2027 jyly – 3,7 mlrd, 2028 jyly – 3,9 mlrd, 2029 jyly – 4 mlrd teńgeni quramaq.

Jalpy, ýákiletti organ retinde ıfrlyq damý mınıstrligi JZ-ny damytý isin bir jerden úılestiretin ortalyqqa aınala almaǵany ańǵarylady. Mysaly, qarjylyq sektor JZ-ny óz betinshe damytýda. Jańa baǵdarlamadan onyń bári qalys qalǵan.

Ulttyq banktiń habarlaýynsha, jasandy ıntellektke qurylǵan mashınalyq oqytý bul sektorda qazirdiń ózinde ınflıaııany boljaý, tutynýshylyq kredıtterdiń ósý táýekelderin taldaý, ıfrlyq teńgeniń senarıılerin baǵamdaý, qarjy salasyndaǵy aqparattyq qaýipsizdikti qamtamasyz etý jobalarynda, bankterde jáne ózge maqsattarda qoldanylyp jatyr. Bul tek basy ǵana eken.

«Qazirgi ýaqytta qarjy naryǵyna qatysýshylarǵa arnap, barlyq óńdeletin derekti jınaý, saqtaý jáne óńdeý tetikterin iske qosý salasynda da JZ, mashınalyq oqytý ádisterin qoldaný josparlanyp otyr. Buǵan tranzakııalyq derekterge negizdelgen sheshim qabyldaý úshin analıtıkalyq servısterdi qoldaný arqyly qol jetkiziledi. Taldaý quraldaryn tehnıkalyq turǵydan iske asyrý aıasynda tranzakııalyq belsendiliktegi tyǵyz baılanystardy anyqtaý úshin mashınalyq oqytý ádisterin paıdalaný da josparda bar», – dep málim etti Ulttyq bank.

Budan bólek, qazaqstandyq monetarlyq retteýshi ozyq memleketterdiń ortalyq bankteri men retteýshi organdarynyń boljam men taldaý jasaýda jasandy zerdeni qalaı qoldanatynyn zerdeler jatyr.

Ulttyq banktiń qarjy naryqtaryn zertteý basqarmasynyń bas mamany, analıtık Eldos Dáýlethanulynyń aıtýynsha, jasandy ıntellekt tehnologııalaryn qoldanýdyń órisi óte keń.