«Balalar namaz oqymasa beldikpen urady»: Túrkistandyq kelinshek ımam kúıeýinen kórgen qorlyǵyn aıtty

 Foto: “Kóremiz” baǵdarlamasynan skrın jáne Gaýhar Jumadildá jeke arhıvi

Túrkistan oblysynda 37 jastaǵy kelinshek 7 balasymen dalada qalǵanyn jetkizip, kómek surady. Aıtýynsha, jaqynda ǵana bosanyp kelgenine qaramastan kúıeýi ony úıden qýyp shyqqan. Otyrar aýdany Sháýildir aýylynyń turǵyny Gaýhar Jumadildá kúıeýinen ábden qorlyq kórgenin aıtyp shaǵymdandy. Buryn ımam bolǵan er adam osyǵan deıin úıinde balalaryn namaz oqýǵa májbúrlep, áıelin uryp-soǵyp, kún kórsetpegen eken. Tipti balalaryna tólenetin járdemaqyny da osy ýaqytqa deıin ózi alyp, Gaýhardy úıden eshqaıda shyǵarmaǵan, dep habarlaıdy qandastar.kz aqparat portaly Stan.kz saıtyna silteme jasap.

Gaýhar kúıeýimen osyǵan deıin de birneshe ret arazdasyp, ajyrasýǵa bekingen. Alaıda kópshilik orta men “múmkindik ber” degen adamdardyń sózine kónip, bul oıynan aınyǵan.

“Jýrnalısterge uratynyn aıtqanym úshim qysymy odan saıyn kúsheıe tústi. Meni “sotqa beremin” dedi. Ol kezde aıaǵym aýyr bolǵan soń bar oıym aman-esen bosanyp alý edi. Bosanǵanymsha onyń barlyq qorlyǵyna shydadym. “20 mıllıon teńge tóleısiń, 7 jylǵa qamalasyń” dep qorqyta berdi.

Maýsym aıynda bosanatyn ýaqytym jaqyndaǵan soń úıde otyrǵanymda esik aldynan tútin shyqty. Qarasam, saraıymyz órtenip jatyr eken. Ol kezde kúıeýim bazarǵa ketken. Al keıin órt sóndirýshiler jalynnyń toqtyń tuıyqtalýynan bolǵanyn aıtty. Alaıda kúıeýim sonda da órtti menen kórdi. Osyndaı jalamen meni qazir úıden qýyp otyr”, – dedi ol.

Úıge kamera qoıdy, balalar namaz oqymasa beldikpen urady

Kelinshek qazir Túrkistan qalasyndaǵy zorlyq-zombylyq qurbandaryna arnalǵan ortalyqta.

“Basynda meniń otbasymnyń barlyǵy bul kisige turmysqa shyǵýyma qarsy boldy. Olar onyń balaǵynyń qysqalyǵyn kórip, bizge saı kelmeıdi degen edi. Alaıda men jaqsy kisi dep oılap, soǵan qaramastan turmysqa shyqtym.

Kúıeýim bes jyl Arab elinde oqyp kelgendikten sol jaqtyń salttarymen ómir súredi. Qazaqtyń salt-dástúrin moıyndamaıdy. Búkil toılarǵa qarsy. Áıeldi úıde qamap ustaıdy, esh múmkindik bermeıdi. Áıelge syrtqa shyǵýǵa, aqsha ustap jaratýǵa, týysqandarymen aralasýǵa bárine tyıym salynǵan. Tipti maǵan qoıý tústi oranatyn kıimder ákelgen kezderi de boldy. Alaıda men oranyp júrýge qarsy boldym. Kishkentaı qyzyma da keıde oramal taqsyn dep aıtady”, – dep qosty ol.

Gaýhar tipti kúıeýiniń úıdiń ishine kamera qoıǵanyn da alǵa tartty.

“Jaryqty, gazdy, sýdy óshirip, dárethana men jýynatyn bólmeni qulyptap qoıady. Úıge kamera qoıyp bilgenin isteıdi. 5 jasar qyzynyń dáretke (garshokqa) otyrǵanyn kameraǵa túsirip otyrǵan ákeni mundaı quqyqtan aıyrsa eken deımin. Balalardy beldikpen, telefon qýattaǵyshpen, kıim ilgishpen urady. Olarǵa kóp tyıym salady. Namaz oqymasa, uryp tastaıdy. Kameraǵa túsirip mazaq qylady. Týysqandary tipti balalarymnan “mamańmen qalasyń ba, ákeńmen qalasyń ba” dep suraıdy. Qyzymnyń garshokta otyrǵanyn kameraǵa túsirip, kúlip qaraǵany maǵan qatty aýyr tıdi. Men endi bul jerde turǵym kelmeıdi”, – dep kıidi ol.

11 balanyń járdemaqysyn ózi alyp otyrdy

Gaýhardyń aıtýynsha, kúıeýi 2019 jyldan bastap ataýly áleýmettik kómek pen balalardyń járemaqysyn alý quqyǵyn esh eskertýsiz óz atyna aýdaryp alǵan.

“Osy kúnge deıin aqshany ózi jaratyp keledi. Negizi men onyń ekinshi áıelimin. Birinshi áıelinen 4 balasy bar. Onyń da aqshasyn ózi alyp otyr. Týǵan kezden bastap, jórgekpulyna deıin bárin óz atyna aýdaryp, ózi alyp júrgen. Solardyń aqshasyna úı saldyq. Alaıda sol úıdi qazir ápkesiniń atyna jazyp qoıdy”, – dedi ol.

Kelinshek úı balalarynyń aqshasyna salynsa da, qazir ózi olarmen birge dalada qalǵanyn aıtyp, kúıinedi.

“Tamyz aıynda kúıeýim meni úıden qýdy. О́zim jańa bosanyp kelgendikten polıııa shaqyryp, kútinýim qajet ekenin aıtyp, kerisinshe kúıeýimniń ózine shyq dedim. Sóıtip ol úndemeı inisiniń úıine ketti. Almatydan ápkesin shaqyrtyp, kútip eki kúnnen soń bári jabylyp meni qýyp shyqty. Ápkesi meni julqylap syrtqa shyǵardy. Kúıeýim sony vıdeoǵa túsirip turdy. Sosyn zorlyq-zombylyq jábirlenýshilerine kómektesetin ortalyqqa júgindim”, – dedi Gaýhar.

Kópbalaly ana qazir ózi turyp jatqan krızıstik ortalyqtyń kóp kómek bergenin qosa ketti. Tipti balalarynyń járdemaqysyn óziniń atyna aýdaryp, zańger mamandar járdemdesip jatyr eken.

“6 balaǵa 37 myń teńge alamyn. Ajyrasýǵa ótinishti buryn da bergenmin. Alaıda ol kezde ekinshi tarap kelispegesin bolmady. Aýyldyq polıııa bólimshesine de bardym. Alaıda bári kúıeýimniń sózin sóıleıdi. Olarǵa aqsha berip aýyzdaryn jaýyp qoıǵan. Qazir zańgermen keńesip taǵy da aryzdandym.

Ajyrasyp, múlikti ekige bólýdi talap etemin. Sosyn balalarymnyń meniń qolymda qalýyn qalaımyn. Eki úlkenimdi ózinde qaldyrǵysy keledi. Biraq balalarymdy men onyń qolyna bere almaımyn”, – dep qorytty ol.

Osy jaǵdaıǵa baılanysty pikir suraý úshin Gaýhardyń kúıeýi Áljan Tórehanǵa habarlasqan edi. Alaıda ol kisi tutqany kótermeı, habarlamamyzǵa jaýap qatpady. Degenmen Sháýildir aýyldyq ýchaskelik polıııasy bul otbasynyń úıine birneshe ret barǵanyn rastady.

“Biz árdaıym ákimshilik ókilimen, zorlyq-zombylyqqa qarsy ınspektormen birge bul kisilerdiń úıine baryp turamyz. Otbasylyq máseleleri túsiniksiz. Degenmen qorqytý, uryp-soǵý, kúsh qoldaný bolmaǵan. Olardyń arazdyqtary aqshaǵa kelispeý, balalarynyń aqshasyna talasý, sııaqty sebepterden týyndaıdy. Keıin ákimshilikpen baryp, ol kisi Túrkistan oblysyna ketetin boldy. Bul kisiler týraly basqa eshteńe aıta almaımyz. Otbasylyq janjal deıtindeı tóbeles, soqqylardy kórmedik. Barǵan kezde aıtatyn shaǵymdary sol “azyq-túlik ákelmeıdi, aqshany maǵan bermeı jatyr” degen.

Aldyńǵy joly áıeli kıimderimdi alyp keteıin degen soń, qaýipsizdikti saqtap, artyq aıqaı shý bolmasyn dep taǵy bir ret bardyq. Bul kisiler ajyrasýǵa aryz jazyp qoıǵan”, – dedi polıııa ýchaskesi.