«بارار ءۇيى جوق»: جازۋشى سوفى سماتاەۆ ءانشى نۇرعالي ءنۇسىپجانوۆتىڭ اۋرۋحانادا قينالىپ جاتقانىن ايتتى

جازۋشى  سوفى سماتاەۆ قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى  نۇرعالي نۇسىپجانوۆپەن اۋرۋحانادا كەزدەسىپ قالعانىن, كۇمىس كۇمەي ءانشىنىڭ اۋىر ءحالىن بايانداپ بەردى. جازۋشى كوپشىلىككە ءنۇسىپجانوۆتىڭ ءۇيسىز-كۇيسىز جۇرگەنىن ايتىپ, جومارت جانداردان مۇمكىندىك بولسا پاتەر الىپ بەرۋدى سۇرادى, دەپ جازدى Kyn.kz  ءتىلشىسى.

«ەستۋىمشە قازاقى سالت-ءداستۇر, ادەت-عۇرىپتاپ الشاقتاۋ كەتكەن ءبىرىنشى, ەكىنشى جۇبايلارىنان تۋعان بەس قىزىن نۇراعاڭ كەزىندە شەت ەلدەردە وقىتىپ, قولىنان كەلەر مۇمكىنشىلىكتەردىڭ ءبارىن جاساعان ەكەن. تىرشىلىكتى كەيدە سانا بيلەمەي, كولدەنەڭدەپ كيلىگە كەتەتىن ءىرىلى-ۋاقتى كەرىس-كيكىلجىڭدەر يلەپ الا جونەلەرىن ەسكەرسەك, وت باسى, وشاق قاسىنان تابا الماعان ءتۇسىنىسۋ مەن ۇعىنىسۋدىڭ بولماۋى نۇراعانى اقىرى ءبىرىنشى ءھام ەكىنشى جۇبايلارىنان اجىراستىرىپ تىنادى. جالعىز قالىپ, ورىس پەن ۇيعىردىڭ بوساعالارىن پانالاعان ۇلى ءانشى قاندالا مەن بۇرگەگە تالانىپ, جۇرەك تالماسى – ينفاركتقا ۇشىرايدى. باعىپ, قاققان قىزدارىنان بالالىق ىقىلاس مەيىرىم تاپپاعان نۇراعاڭ 80-گە قاراعان شاعىندا اياق-قولىنان ءال كەتىپ تۇرا الماي قالادى. ەكى-ءۇش جىلداي كەلىپ-كەتىپ كومەك-جاردەمىن تيگىزگەن جادىرا قارىنداسى جەدەل جاردەمدى شاقىرادى.

دارىگەرلەر اكەتىپ بارا جاتقاندا: «قاراعىم جادىرا, جۇرەگىمە جاسالاتىن وپەراتسيا بىتكەنشە توسىپ وتىرشى. كەتپەشى!» دەگەن ءوتىنىش-وكسىگىن جەتكىزەدى. وپەراتسيا ءساتتى اياقتالىپ, السىرەپ قالعان ازاماتتى قىزدارىنىڭ باعىپ-قاقپايتىنىن كورىپ ايدالاعا تاستاپ كەتە الماعان جادىرا ءبىرجولا نۇراعانىڭ باسى-قاسىندا بولۋعا كەلىسىمىن بەرەدى. ەندى ەكۋلەپ اكىمدىككە قول جايادى. ساعىنتاەۆتى ساعالايدى. دوساەۆتى جاعالايدى. جاقىنداپ قالعان 85 جاسىن ۋايىمداي باستايدى. كەشەگى ءوزىن الاقانىنا سالىپ ارداقتاعان قازاعىنىڭ, تىلەۋلەستەرىنىڭ الدىنا شىعىپ, رۋحىن اسقاقتاتىپ ونەر كەشىن, شىعارماشىلىق تىرشىلىگىنىڭ ءبىر بەلەسىن تۇيىندەپ, شالقار ءشامشىنىڭ, تەلەگەي نۇرعيسانىڭ اسىل اماناتتارىن – اسەم اندەرىن ۇلتى مەن جۇرتىنا ايالاپ تاپسىرعىسى كەلەدى. بىراق… بيىكتەگى تورىنەن, تومەندەگى ەلىنەن قول ۇشىن سوزعان ەشكىم تابىلمادى.

ال پاتەرى – قالانىڭ شەتىندەگى ءۇيدىڭ 22-ءشى قاباتىنان تيگەن عوي. ونەر اكادەمياسىندا ساباق بەرەتىن ۇستازدىعىن جالعاستىرعان نۇرەكەڭ ءليفتى بىردە ىستەپ, بىردە ىستەمەيتىن ۇيىنەن وقۋ ورنىنا ەكى-ءۇش اۆتوبۋستى اۋىستىرىپ ءمىنىپ, ابدەن شارشاپ-شالدىعىپ ارەڭ جەتەتىن. اقىرى جادىرا ەكەۋى اقىلداسىپ, الگى پاتەردى ساتادى دا, جيعان-تەرگەندەرىن قوسىپ, ورتالىقتان مەكەنجاي الماق بولادى. سودان ءبىر كۇنى ەسىكتەرىن ءبىر جىگىت قاعادى عوي. «نۇراعا! ءسىزدىڭ مۇشكىل ءحالىڭىزدى ەستىپ, قول ۇشىن سوزعالى كەلدىم. مەن وزبەكالى جانىبەكوۆتىڭ نەمەرە ءىنىسىمىن.

جوعارى جاقتا تانىستارىم كوپ. ون كۇننىڭ ىشىندە ءۇش بولمەلى پاتەرگە يە بولاسىزدار» دەگەن سوڭ, اسپاننان كۇتكەنى جەردەن تابىلعانداي بولماي ما. كەۋدەسىنە ادالدىق ۇيالاعان جان اركىمنىڭ دە ادال بولاتىنىنا سەنىمىن جوعالتپايدى عوي. جيعان-تەرگەن بار اقشاسىن الگى جىگىتتىڭ قولىنا ۇستاتا سالادى. ون كۇن وتەدى. اي وتەدى. جىلجىپ ەكىنشى اي جاقىندايدى. اقشا دا جوق, ءۇي دە جوق. الاياققا الدانعاندارىن سوندا ۇققان ەكەۋى ەندى سوتقا ارىزدانادى. بىلتىرعى جىلدىڭ جەلتوقسانىندا باستالعان سوت وتىرىسى ءالى ءجۇرىپ جاتىر. الاياق: «تولەي قوياتىن اقشام جوق. بىرەر ايدا تاۋىپ قالارمىن» دەپ ماڭايىنا جولاتپاي جۇرگەن كورىنەدى. بۇگىندە ادىلەتتى ۇكىم شىعاراتىن سوتتىڭ قالماعانى بەلگىلى.

قاشانعا دەيىن دارىگەرلەرى شىداپ جاتقىزدارىن ءبىر قۇدايىم ءبىلسىن. ءۇش-ءتورت كۇن بۇرىن اۋرۋحانادان شىعارىمدا پالاتاسىنا كىرىپ ەدىم. «سوفىجان, سەن ۇيىڭە باراسىڭ. بالالارىڭ مەن نەمەرەلەرىڭنىڭ ىستىق ىقىلاسىنا بولەنەسىڭ. ال مەن… مەن قايدا بارام? قاي–دا–ا?» دەپ كوزىنە جاس العان اعامدى قۇشاقتاپ, شىلانعان كىرپىگىمدى جاسىرىپ شىعىپ كەتتىم. نە ىستەيىن? قىرىق جىلدان بەرى ءبىر تيىن قالاماقى الماپپىن. قانداي كومەك-جاردەمىمدى تيگىزە الارمىن. ۋىسىمنىڭ بوس اشىلىپ-جۇمىلارىن قايتەيىن.

اۋ, توردەگى بيلىك يەلەرى! قازاقستاننىڭ حالىق ارتىسىنە قول ۇشىن بەرىپ, كوكىرەكتەگى وكسىكتىڭ ورنىن مەيىرىم-قايىرىمدارىڭمەن تولتىرا الارمىسىڭدار.  اۋ, قازاقتىڭ اقشالى, قالتالى ابزال ازاماتتارى! كەشەگى وليمپياداعا قاتىسقاندارعا ءۇش-ءتورت اۆتوكولىك, قوس-قوستان پاتەر بەرىپ, الدارىنا ءۇيىر-ءۇيىر جىلقى سالعاندارىڭدى كوردىك.

مىناۋ 70 جىل قازاقى رۋحىمىزدى اسقاقتاتىپ, قازاقى اۋەنىمىزبەن ۇلتىمىزدىڭ ۇلىلىعىن اسپەتتەپ كەلگەن كۇمىس كومەي ءانشى اعامىزعا دا وڭ قاباقتارىڭدى تۇسىرسەڭدەرشى. جومارت كوڭىلدى جومارتتىقتارىڭمەن ايالاپ كورسەڭدەرشى ءبىر… مەن بۇل پوستىمدى نۇراعاعا كورسەتپەي سالىپ وتىرمىن. كورسە, جاراتپاۋى مۇمكىن. نارتاۋەكەل! قولىمنان بار كەلگەنى وسى», – دەپ جازدى س. سماتاەۆ الەۋمەتتىك جەلىدە.