ءبىلىم
«بەلگىلى ءبىر تۇلعالاردىڭ مۇددەسى ءۇشىن ميللياردتاعان تەڭگە جۇمسالعان»: انتيكور عىلىم سالاسىنداعى جەمقورلىق تۋرالى ايتتى
فوتو: اشىق دەرەككوز
سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت عىلىمدى قارجىلاندىرۋ سالاسىنا تالداۋ جۇرگىزىپ, جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن انىقتادى. بۇل تۋرالى Stan.kz اقپارات اگەنتتىگى حابارلايدى.
جۇرگىزىلگەن تالداۋ ناتيجەسىندە, عىلىمي جوبالاردى ىرىكتەۋ كەزىندە كوزبوياۋشىلىقتارعا جول بەرىلگەنى انىقتالدى. سونداي-اق ناتيجەلەر ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتىڭ بولماۋى زەرتتەۋ قورىتىندىلارىنىڭ تومەن سۇرانىسىنا, سونداي-اق عىلىمي تاعىلىمدامالار ءۇشىن گرانتتار بەرۋ جونىندەگى كونكۋرستىق كوميسسيا قۇرامىنا قويىلاتىن تالاپتاردىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى ەلەۋلى تاۋەكەلدەردى كورسەتتى («500 عالىم» جوباسى بويىنشا). مۇنىڭ ءبارى بيۋدجەت قاراجاتىنىڭ ءتيىمسىز جۇمسالۋىنا اكەلدى.
“جوبالاردى ىرىكتەۋ بويىنشا كونكۋرستىق قۇجاتتاما ناقتى تۇلعالار ءۇشىن قالىپتاستىرىلدى. جوبالاردى عىلىمي ساراپتاۋ ءراسىمى اشىق ەمەس, باعالاۋدى «قول رەجيمىندە» ىرىكتەلەتىن ۇلەستەس ساراپشىلار جۇزەگە اسىردى. تىزىمدە تۇرعان 13,5 مىڭ ساراپشىنىڭ 10 مىڭعا جۋىعى (75%) ساراپتاما جۇرگىزبەگەن. مانيپۋلياتسيا ارقىلى باعالاۋ ناتيجەلەرى «قاجەتتى» جوبالارعا بەيىمدەلدى. 11,5 ميلليارد تەڭگەگە 30 زەرتتەۋ انىقتالدى. ولار بويىنشا ساراپتاما بەلگىلى ءبىر تۇلعالاردىڭ مۇددەسى ءۇشىن جۇرگىزىلدى”, – دەلىنگەن حابارلامادا.
اگەنتتىك مالىمەتىنشە, بيۋدجەت قاراجاتى عىلىمي جوبالاردى كوممەرتسيالاندىرۋ تۇرىمەن شىعارىلدى.
“2016 جىلدان باستاپ مەملەكەت وسى ماقساتتارعا شامامەن 32 ميلليارد تەڭگە جۇمسادى. ونىڭ ىشىندە جوبالاردىڭ 90%-ى (145-تەن 130-ى) مالىمدەلگەن ماقساتتارعا قول جەتكىزە المادى. ناتيجەسىندە مۇنىڭ ءونىمسىز باستامالار ەكەنى انىقتالدى. سونىمەن قاتار زەرتتەۋلەردىڭ 70%-ى ماقالالار مەن كىتاپتار جازۋمەن اياقتالعان. كوپتەگەن ازىرلەمەلەر پراكتيكالىق تۇرعىدان ماڭىزدى بولماي شىققان”, – دەلىنگەن حابارلامادا.
اگەنتىك مالىمەتىنشە, اقپاراتتىق جانە ەسەپتەۋ تەحنولوگيالارى ينستيتۋتى بيوگاز جانە بيو تىڭايتقىشتار وندىرەتىن جابدىقتاردى ازىرلەۋگە 290 ميلليون تەڭگە جۇمساعان.
“بۇل رەتتە نارىقتا دايىن انالوگتار ونداعان ەسە ارزان (19 ميلليون تەڭگەدەن قىمبات ەمەس, وزدەرى ساتىپ الادى). سونىمەن قاتار, عىلىمي ازىرلەمەلەر تۇرىندە جۇمىس ىستەپ تۇرعان بيزنەستى كەڭەيتۋ قارجىلاندىرىلدى.
ماسەلەن, 2019 جىلى ەلىمىزدەگى ءىرى قۇس فابريكالارىنىڭ ءبىرى قازاق دەليكاتەستەرىنىڭ تەحنولوگيالارى مەن رەتسەپتۋرالارىن ازىرلەۋگە 300 ميلليون تەڭگەگە جۋىق قاراجات الدى. الايدا, ءىس جۇزىندە بارلىق قاراجات (92%) جابدىقتار مەن ماتەريالداردى ساتىپ الۋعا جۇمسالدى. تالداۋ ناتيجەلەرى بويىنشا عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگىنە 100-دەن استام ۇسىنىس ەنگىزىلدى. ۋاكىلەتتى ورگان ولاردى ىسكە اسىرۋعا كىرىستى”, – دەلىنگەن حابارلامادا.
مىسالى, اگەنتتىكتىڭ ۇسىنىسى بويىنشا ساراپتاما كوميسسياسىنىڭ جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋ ەرەجەلەرىندە ونىڭ مۇشەلەرىنە قويىلاتىن بىلىكتىلىك تالاپتارى كۇشەيتىلدى. ەندى تۇلعانىڭ جالپى ەڭبەك ءوتىلى 10 جىل, ال ماماندىعى بويىنشا ءوتىلى كەمىندە 5 جىل بولۋى قاجەت. بۇل بۇرىن 3 جىل بولعان.
