Úkimet basshysy ýaqyt beldeýi ózgermeıtinin aıtty

Foto: ashyq derekkóz

Premer-mınıstr Oljas  Bektenov Qazaqstanda biryńǵaı ýaqyt beldeýi ózgermeıtinin málimdedi, dep habarlaıdy qandastar.kz.

Saýda jáne ıntegraııa mınıstri Arman Shaqqalıev óz baıandamasynda qoldanystaǵy ýaqyt beldeýine qatysty jan-jaqty dálelderdi keltirip, naqty jaýap berdi. Úkimet bul sheshimdi qoldaıdy. Biz biryńǵaı ýaqyt beldeýine bekerden beker aýysqan joqpyz. El aýmaǵynyń kóp bóligi UTC+5 ýaqyt beldeýinde ornalasqan. Sondyqtan bul – ǵylym turǵydan durys sheshim. Saýda jáne aqparat mınıstrlikterine jan-jaqty aqparattyq túsindirý jumystaryn júrgizýdi tasyramyn, – dedi Oljas Bektenov Úkimet otyrysynda.

Aıta keteıik, geografııalyq jaǵynan Qazaqstan UTC+3, UTC+4, UTC+5, UTC+6 beldeýinde ornalasqan. Buǵan deıin elimizde UTC+5, UTC+6 beldeýi qoldanylady. Elimizdiń batys óńiri basqa aımaqtarǵa qaraǵanda bir saǵat artta júrdi. 2024 jyldyń 1 naýryzynan bastap el boıynsha UTC+5 beldeýi engizildi.

Sonymen qatar elimizde biryńǵaı ýaqyt beldeýi engizilýiniń birqatar sebebi bar. Birinshiden, bul ózgeris densaýlyqty turaqtandyrý maqsatynda júzege asty. О́ıtkeni, keńestik dáýirde tabıǵı bólinisi boıynsha 4 ýaqyt beldeýine bólingen elimiz, keıinnen tek 5-shi jáne 6-shy beldeýge biriktirilgen. Degenmen, munyń ózi áli kúnge deıin naqty bólinis bolyp eseptelmeıdi. Sebebi, Qazaqstannyń 12 oblysy óz ýaqytynan 1 saǵatqa alda kórinedi. Endigi kezekte bul másele atalǵan aýmaqtardyń batystyq ýaqytqa beıimdelýimen retteldi. Osyǵan baılanysty el óńirlerinde ýaqyt bir saǵatqa keri shegindi.

Ekinshiden, ýaqyt beldeýiniń bir qalypqa túsýi el ekonomıkasy úshin tıimdi. Munda ásirese, energııa kózderin belgili bir grafık negizinde tutynatyn kásiporyndar men óndiris oshaqtarynyń máselesi sheshilip, kólik-tranzıttik baǵyttaǵy marshrýttardyń jumysy bir jolǵa qoıyldy.

Úshinshiden, biryńǵaı ýaqyt beldeýin engizý týraly sheshim kópjyldyq zertteýler men halyqpen belsendi árekettestikke negizdelgenin eskerý qajet.

• Qoǵamdyq bastama: Ýaqyt aýysýynyń eń ótkir áserin bastan keshirgen Qostanaı oblysynyń turǵyndary bul máseleni birneshe ret kóterdi. 2023 jyly olar ýaqyt beldeýin biriktirýdi talap etip petıııa uıymdastyrdy.
• Kásibı toptyń jumysy: 2023 jyldyń aqpan aıynda F.G. Astrofızıka ınstıtýty sııaqty Qazaqstannyń jetekshi ınstıtýttarynyń ǵalymdary bar jumys toby quryldy. Fesenkova, Genetıka jáne fızıologııa ınstıtýty, sondaı-aq qoǵam men parlament ókilderi qatysty.
• Máseleni uzaqmerzimdi zertteý: Jyl boıyna respýblıkalyq deńgeıde zertteýler júrgizildi. Qyzylorda jáne Qostanaı oblystary sııaqty aımaqtarda bul másele budan da uzaq zertteldi – sáıkesinshe 3 jáne 18 jyl. Toptyń jumysy keń aýqymdy mamandardy tarta otyryp, sondaı-aq zań jobasyn talqylaý úshin «Ashyq NQA» portaly paıdalanyldy.

Qalaı desek te, zertteýshiler aǵzadaǵy barlyq proess jaryq pen qarańǵynyń aýysýyna baılanysty ekenin dáleldegen. Tańerteń jáne tústen keıin bizge belsendi bolý ońaı, al keshke uıqy basady, adamnyń kórýi nasharlap, reakııa baıaýlaıdy, taǵamdy qorytý qıyndaı túsedi. Munyń bári ádetter ǵana emes, uıqy rejımine ǵana emes, sonymen qatar kóptegen basqa proeske áser etetin ırkadalyq yrǵaqtarǵa baılanysty.

Bul ıklge kúndizgi jaryq áser etedi, mıdy oıatý úshin qajetti gormondardy shyǵarýǵa sıgnal beredi. Keshke, kún batqan kezde adam denesi melatonın gormonyn bóledi, bul – uıqy gormony, ol uıyqtaýǵa jáne túngi demalý kezinde qalypqa kelýge kómektesedi. Dıetologtar túnde az qozǵalatyndyqtan emes, ashtyq sezimi men as qorytýǵa jaýap beretin fermentter men zattardyń óndirisi ırkadalyq yrǵaqqa baılanysty bolǵandyqtan, keshke tamaqtanbaý keregin aıtady.

Qarapaıym tilmen aıtqanda, kúndiz baýyr men uıqy bezi glıýkozany retteıtin jáne maı men kómirsýlar almasýyna áser etetin zattardy sıntezdeıdi. Al túnde proess tejeledi. Mine, adam aǵzasy ózi ómir súretin jerdegi tabıǵı ýaqyt beldeýimen astasyp jatatyny dáleldengen fakt.