Búgin — fılosof, aqyn Shákárim Qudaıberdiulynyń týǵan kúni

Búgin – 11 shilde (keıbir derekterde 24 shilde) Shákárim Qudaıberdiulynyń (1858-1931) ómirge kelgen kúni, dep habarlaıdy Qandastar.kz saıty Skifnews.kz aqparat portalyna silteme jasap.
Shákárim Qudaıberdiuly dana Abaıdyń dástúrin jalǵastyrýshy iri aqyn, ǵulama oıshyl, tarıhshy, aýdarmashy, sazger. Ol burynǵy Semeı oblysy, Abaı aýdany, Shyńǵys taýynyń bókterinde 1858 jyly dúnıege kelgen

Shahkárim – fılosof. Ol tek qazaq halqynyń ǵana emes, barlyq týystas túrki halyqtarynyń, tipti barlyq Shyǵys mádenıetiniń, odan qaldy orys halqy men barlyq Eýropa elderiniń fılosofııalyq oı-tanymdaryn zerdelep, óz halqynyń ulttyq dástúrine negizdeı otyryp, jetildirip, fılosofııalyq oıymyzdy, dúnıetanymymyzdy ári qaraı damyta túsken oıshyl.

Ol ákesi – Abaıdyń aǵasy Qudaıberdi qaıtys bolǵan soń, Abaıdyń tárbıesinde bolady. Jeti jasynan óleńge qabilettiligin tanytady. О́z betimen arab, parsy, túrik, orys tilderin ıgerip, shyǵys, orys klassıkteriniń shyǵarmalarynan nár alady. Ártúrli óner túrlerin ıgeredi.

1908 jyldan bastap elden shet ketip, taza shyǵarmashylyq jumyspen shuǵyldanady. «Túrik, qyrǵyz, qazaq hám handar shejiresi», «Musylmandyq sharty kitaby» 1911 jyly Orynborda, «Qazaq aınasy» óleńder jınaǵy, «Qalqaman-Mamyr», «Eńlik-Kebek» poemalary 1912 jyly Semeıde basylyp shyǵady.

Orystyń uly jazýshysy Tolstoımen hat alysyp, ózin onyń shákirti sanaıdy. 1931 jyly bandalarmen baılanysty degen jalǵan aıyptaýmen keńes qarýly top músheleriniń qolynan atyp óltiriledi. 1988 jyly aqyn aty aqtaldy.

Sh.Qudaıberdiulynyń ádebı murasy asa baı. Ol poezııa, proza, aýdarma, tarıh, traktat salasynda jumys istep, Abaı dástúrinde demokrattyq-halyqtyq, gýmanıstik-halyqtyq baǵyt ustady.

Fılosof Shákárimniń «Úsh anyǵy» qazirgi kúnde de mańyzyn joımaǵan, árbir qazaq mindetti túrde oqyp shyǵatyn baǵaly fılosofııalyq traktat. Shəkərimniń əlem, adam, jaratylys jaıyndaǵy fılosofııalyq oı-tolǵamdary onyń «Úsh anyq» atty fılosofııalyq traktatynda júıelengen. Fılosoftyń Səbıt Muqanovqa jazǵan hatynda «qyryqtan sońǵy oıym fılosofııa jaǵyna salynyp» degen pikir aıtady. Sondaǵy fılosofııasy osy «Úsh anyq» týrasynda bolyp otyr. Shəkərim qyryqtan asqan soń otyz jyldaı «Úsh anyqty» jazýǵa kóptegen izdenister jasap, ómiriniń sońynda «otyz jyldaı jıǵanym» dep óziniń tapqan, anyq dep tanyǵan «Úsh anyǵyn» júıeleıdi.