جاڭالىقتار
دەپۋتات دارىگەرلەرگە قاتىستى شاعىم كوبەيگەنىن ايتتى
فوتو: ءماجىلىس
«AMANAT» پارتياسى فراكتسياسىنىڭ مۇشەسى دەپۋتات نارتاي سارسەنعاليەۆ پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆكە دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ, انا مەن بالا ءومىرىن ساقتاۋعا قاتىستى بىرقاتار ماسەلە كوتەردى, دەپ جازدى qandastar.kz
بۇگىنگى دەپۋتاتتىق ساۋالىم انا مەن بالانىڭ ءومىرى تۋرالى. بۇل دۇنيەگە ۇرپاق اكەلۋ ءۇشىن پەرزەنتحاناعا اتتانعان انانى پەرزەنتىمەن بىرگە و دۇنيەگە اتتاندىرعان جاعدايلار جەتىپ ارتىلادى قازاقستاندا. قانشا جانتالاسساق تا جانساقتاۋ بولىمىندە ءبارىنىڭ جانىن ساقتاي المايتىنىمىز وكىنىشتى. رەسمي دەرەك, سوڭعى 6 جىلدى العاننىڭ وزىندە اقپاراتتىڭ ارتىندا قانشا قازانىڭ جاتقانىن تاپ باسىپ تانۋ قيىن ەمەس. 2019 جىلى قازاقستاندا 3360 ءسابي شەتىنەپ كەتكەن, 2020 جىلى 3286 ءسابي, 2021 جىلى 3732 بوپە باقيلىق بولعان. 2022 جىلى 3154 نارەستە, 2023 جىلى 2998 ءسابي شەتىنەپ كەتكەن. 2024 جىلى 2598 بوپەنى قۇنداقتاۋلى كۇيىندە ءمايىتحانادان الىپ شىعۋعا ءماجبۇر بولدى اتا-اناسى. ارينە, رەسمي ورگاندار ءسابي ءولىمىنىڭ ازايعانىن العا تارتادى. بىراق سوڭعى جىلدىڭ وزىندە 2 جارىم مىڭ بوپەدەن ايرىلىپ قالۋ كوڭىل كونشىتەتىن كورسەتكىش ەمەس. سوراقىسى سول, رەسمي دەرەككە سۇيەنسەك 5 وبلىستا ءسابي ءولىمى كوبەيگەن, ولار: اباي, اقتوبە, الماتى, جەتىسۋ, ۇلىتاۋ وبلىستارى, – دەدى نارتاي سارسەنعاليەۆ.
ول انا ءولىمى ماسەلەسى دە وتە وزەكتى ەكەنىن جەتكىزدى.
وسى تۇستا «پەرزەنتحانادا دارىگەرگە سىياقى بەرمەسەڭ تولعاق قىسىپ جانىڭ كوزىڭە كورىنگەندە كوز قىرىن سالمايدى» دەپ ازاماتتاردىڭ شاعىمداناتىنىن ەستىپ-كورىپ ءجۇرمىز. بارلىق اق حالاتتى ابزال جانداردى ايىپتاۋ اعاتتىق, دەگەنمەن ىسىنە سالعىرت قاراعان كەي ادامنىڭ كەسىرىنەن ءومىرىن مەديتسيناعا ارناعان مىڭداعان بىلىكتى ماماننىڭ اتىنا كىر كەلەدى. ال دارىگەر قاتەلىگىنىڭ قۇنى ادام ءومىرى ەكەنىن ۇمىتپاعان ابزال. تاقىرىپتىڭ تاعى ءبىر قىرى انا ءولىمى. رەسمي ساندارعا قاراساڭ ساناڭ سان ساققا جۇگىرەدى. كەيىنگى 6 جىلدا قازاقستاندا 563 انا بوسانۋ ۇستىندە كوز جۇمعان. سوراقىسى سول ەلىمىزدىڭ 10 وبلىسىندا انا ءولىمى كوبەيگەن. انا ءولىمى ەڭ كوپ وبلىستار: جەتىسۋ, قوستاناي, ۇلىتاۋ مەن اقتوبە وبلىستارى. مۇنىڭ ءبارى رەسمي مالىمەت. 2024 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا كوز جۇمعان انالاردىڭ 54 % قالادا, 46 % اۋىلدا تۇراتىنى بەلگىلى بولدى. ءبىر قورقىنىشتى تەندەنتسيا بار, 4 نەمەسە ودان دا كوپ بالاسى بار ايەلدەر اراسىندا ءولىم-ءجىتىم كوبەيگەن, سالدارىنان 97 بالا ءتىرى جەتىم بوپ قالدى. قۇرساعى التىن انالاردى الاڭداتاتىن ءبىر دەرەك بار, 1 جىلدا شامامەن 370 مىڭ انا بوسانسا سونىڭ 21%-ى كەسار تىلىگى ارقىلى جاسالادى. بۇل ءوز كەزەگىندە انانىڭ دەنساۋلىعىنا كەرى اسەر ەتەتىنىنى انىق. بۇل تۇستا «كەسار تىلىگىن جاساعانى ءۇشىن مەديتسينالىق مەكەمەگە قوماقتى قارجى بەرىلەدى, سوندىقتان دارىگەرلەر كەسارعا كەلىسىم سۇرايدى» دەگەن ءۇشبۋ حاتتار الامىز. بۇل ايىپتاۋدىڭ ارتىندا اقيقات بار ما, جوق پا? بۇل دا دەرەۋ جاۋابىن تالاپ ەتەتىن سۇراق, – دەدى دەپۋتات.
دەپۋتاتتىڭ سوزىنشە, سالادا پروبلەما جەتكىلىكتى, باسقاسىن بىلاي قويعاندا استانا قالاسىنداعى پەرزەنتحانالاردا 550 توسەك تاپشى.
وعان قوسا مامان جەتكىلىكسىز. ەلىمىزدە 4 702 اكۋشەر-گينەكولوگ جۇمىس ىستەيدى, تاعى 389 مامان كەرەك. بوساندىرۋ ۇيىمدارىندا تەك 1 679 اكۋشەر – گينەكولوگ جۇمىس ىستەيدى, ونىڭ 560-ى عانا (35%) امپۋتاتسيا جاساي الادى. ال اكۋشەريادا وپەراتسيالىق تەحنيكانىڭ بارلىق تۇرلەرىن تەك 438 دارىگەر عانا (21%) ورىنداي الادى. بۇل ۇلكەن پروبلەما. تاعى ءبىر تۇيتكىل, ەلىمىزدەگى كەي پەرزەنتحانالار حالىقارالىق تالاپتارعا سايكەس كەلمەيدى, ينفراقۇرىلىمى ناشار, عيمارات ابدەن توزعان. ماسەلەن ورتالىقتاندىرىلعان وتتەگى جەتكىزگىشى, سىعىلعان اۋا جانە سورۋ ۆاكۋمى, قابىلداۋ بولىمدەرى جوق. 3-دەڭگەيدەگى بوساندىرۋ ۇيىمدارىندا ەكسپرەسس باك جوق. فلورا مەن انتيبيوتيكتەرگە سەزىمتالدىقتى ۋاقتىلى انىقتاۋعا ارنالعان زەرتحانالار جوق, – دەدى ول.
بۇدان بولەك, مەديتسينالىق جابدىقتاردىڭ توزۋى مەن مەديتسينالىق مەكەمەلەردىڭ تومەن جاراقتاندىرىلۋى دا وزەكتى ماسەلە. مىسالى بىرنەشە ورتالىقتا ۋدز, كتگ اپپاراتتارى, انەستەزيا اپپاراتتارى, قست اناليزاتورلارى, سماد اپپاراتتارى جوق.
مەملەكەت باسشىسى قۇرىلتايدا: «دەرتكە شالدىققان بالالاردىڭ اتا-انالارى استاناعا بارىپ, ەم الۋعا ءماجبۇر» دەپ ۇكىمەت پەن اكىمدەرگە وسى پروبلەمانى شەشۋ ءۇشىن ءار وبلىستا زاماناۋي دەنساۋلىق ساقتاۋ ورتالىقتارىن سالۋدى ناقتى تاپسىرعانىن كوردىك, – دەپ دەپۋتات ۇكىمەتكە بىرنەشە ۇسىنىس ايتتى.
ۇسىنىستار:
1. انا مەن بالا دەنساۋلىعىنا تىكەلەي جاۋاپتى پەريناتالدىق ورتالىقتار مەن پەرزەنتحانالارداعى دارىگەرلەردىڭ, سانيتارلاردىڭ, تەحنيكالىق مامانداردىڭ ايلىعىن كوتەرۋ كەرەك. سەبەبى ولار جالاقىسى جاقسى دەپ جەكە سەكتورعا كەتۋدە.
2. وڭىرلەرگە مىقتى دارىگەرلەردى تارتۋ ۇشىن ءبىر رەتتىك كوتەرمەاقى مەن ارنايى تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىن ىسكە قوسۋ قاجەت.
3. مىقتى مامانداردى دايارلاۋ ءۇشىن بالالار بەيىنى بويىنشا كافەدرالاردى قالپىنا كەلتىرۋ كەرەك.
4. وبلىس ورتالىعىنان شالعايداعى اۋىلدىق جەرلەردە جانە اۋدانداردا جۇكتىلىگى اۋىر ءوتىپ جاتقان ايەلدەردى الدىن الا ەمدەۋگە ارنالعان پانسيوناتتاردى دەرەۋ سالۋ كەرەك. سەبەبى الىستاعى اۋىلدان تولعاق قىسقان انانى ورتالىققا اكەلگەنشە ءتۇرلى جاعداي ورىن الۋى مۇمكىن.
5. «پاتروناجدىق مەدبيكە» لاۋازىمىن ەنگىزۋ قاجەت.
6. پەريناتالدىق ورتالىقتار مەن پەرزەنتحانالاردىڭ, بالالار اۋرۋحانالارىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن جاڭارتۋ كەرەك.
