دەپۋتات قازاقستاندا ۇيلەنۋ تويىن وتكىزۋ ءۇشىن نەسيە بەرۋگە تىيىم سالۋدى ۇسىندى

فوتو: pixabay.com

ءماجىلىس دەپۋتاتى ارداق نازاروۆ ۇكىمەت باسشىسى ولجاس بەكتەنوۆقا جولداعان ساۋالىندا بۇگىندە ەلىمىزدە جاستاردىڭ كوپ اجىراساتىنىن جانە مۇنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن ءتيىستى شارالار اتقارىلۋ كەرەك ەكەنىن اتاپ ءوتتى, دەپ جازدى qandastar.kz

بۇل تۋرالى Stan.kzاقپارات اگەنتتىگى حابارلايدى.

ارداق نازاروۆ ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ رەسمي دەرەكتەرىن العا تارتا وتىرىپ, 2023 جىلى ەلىمىزدە 120,8 مىڭ نەكە تىركەلسە, سونىڭ 40,2 مىڭى اجىراسۋمەن اياقتالعانىن ايتتى.

«مۇنىڭ سىرتىندا بەيرەسمي ويرانى شىققان وتباسىلار قانشاما?! وسىنداي ايدىڭ, كۇننىڭ امانىندا شاڭىراعى ورتاسىنا تۇسكەن وتباسىلار كەسىرىنەن بۇگىندە 400 مىڭ ايەل مەن 60 مىڭ ەركەك – جالعىز باستى وتباسى كەبىن قۇشىپ وتىر. بۇل نە دەگەن سۇمدىق?! “ەكى جاقسى باس قوسسا, ءبىرىن-ءبىرى قيالماس. ەكى جامان باس قوسسا, كەڭ دۇنيەگە سيالماس” دەگەندەي, ءبىز وسىنداي مۇشكىل حالگە قالاي جەتتىك? قاي جەردەن قيا باسىپ, قاي تۇستان قاپى قالىپ وتىرمىز? بەيبىت كۇندە وتباسىنىڭ وتىن-سۋىن تاسىپ بەرگەن. ەل باسىنا كۇن تۋسا “جانىم ارىمنىڭ ساداعاسى”- دەگەن نامىستى ەرلەرىمىز قايدا? شاڭىراعىنىڭ بەرەكەسى, وتباسىنىڭ ۇيىتقىسى بولا بىلگەن, ادەبى التىن جىپپەن ادىپتەلگەن تەكتى قىزدارىمىز قايدا? وتباسى-وشاق قاسىنىڭ تۇيتكىل ماسەلەلەرىن ءتۇبىرلى تۇردە شەشپەي تۇرىپ, الەمدىك ترەندتەردىڭ سوڭىنان اتى-ءجونى جوق, الاشاپقىن ىلەسە بەرسەك, ۇلت رەتىندە ۇلكەن توقىراۋعا ۇشىرارىمىز انىق», – دەلىنگەن ارداق نازاروۆتىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىندا.

ارداق نازاروۆ اجىراسۋدىڭ الدىن الۋ جانە وتباسى ينستيتۋتىن نىعايتۋ باعىتىندا بۇگىندە ءتۇرلى تاجىريبەلەر مەن ءتيىمدى ۇلگىلەر جەتكىلىكتى دەيدى.

• “بىرىنشىدەن, اجىراسۋعا ءوتىنىش بىلدىرگەن ەرلى-زايىپتىلاردىڭ بىرجاقتى شەشىمى نەگىزىندە سوتقا ارىز قابىلدانباس بۇرىن ارنايى مەملەكەتتىك باج نەمەسە جارنا تولەۋ ءتارتىبىن ەنگىزۋ قاجەت. بۇل تولەمنىڭ كولەمى ەداۋىر جوعارى بولۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار, رەسمي تۇردە اجىراسقان تۇلعالار ءۇشىن تابىس سالىعىنىڭ مولشەرلەمەسىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن ارتتىرۋ قاراستىرىلسىن.

• ەكىنشىدەن, حالقىمىزدىڭ عاسىرلار بويى قالىپتاسقان ءداستۇرلى قۇقىقتىق مادەنيەتىندە اۋلەتتىڭ ۇلكەندەرى مەن اقساقالدارىنىڭ ءسوزىن تىڭداۋ, داۋ-دامايدى بىتىممەن شەشۋ ءداستۇرى بەرىك ورنىققان. وسى تاجىريبەنى زاماناۋي فورماتتا قولدانۋ ماقساتىندا, قازىرگى تاڭدا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار جانىنان قۇرىلعان جەرگىلىكتى قوعامداستىق كەڭەستەرى, ارداگەرلەر القاسى, يمامدار, ايەلدەر كەڭەسى سىندى كونسۋلتاتيۆتىك-كەڭەسشى ورگانداردىڭ الەۋەتىن پايدالانۋ ۇسىنىلادى. اجىراسۋعا ءوتىنىش بەرگەن ەرلى-زايىپتىلاردىڭ ءىسى سوتقا جەتپەي تۇرىپ, الدىن الا وسى كەڭەستەردىڭ قاراۋىنا ۇسىنىلىپ, بىتىمگەرشىلىك جانە تاتۋلاسۋ باعىتىندا جۇمىس جۇرگىزىلسە, كوپتەگەن وتباسىلاردىڭ ساقتالىپ قالۋىنا مۇمكىندىك تۋار ەدى», – دەدى ارداق نازاروۆ.

بۇدان بولەك دەپۋتات جاس وتباسىلارعا ارنالعان «جاس وتباسى» ۇلتتىق باعدارلاماسىن ازىرلەۋ قاجەت ەكەنىن ايتتى. ونىڭ ايتۋىنشا, باعدارلاما اياسىندا جاڭادان ۇيلەنگەن جاستارعا تۇرعىن ءۇي, بالاباقشا, جۇمىسقا ورنالاسۋ جانە بالالى بولۋ كەزىندە كەشەندى قولداۋ كورسەتىلۋگە ءتيىس.

سونىمەن قاتار يپوتەكالىق جەڭىلدىكتەر, ارنايى جاردەماقىلار مەن سالىقتىق دەمالىس قاراستىرىلۋى قاجەت. بۇل شارالار جاس وتباسىلاردىڭ تۇراقتىلىعىن ارتتىرىپ, اجىراسۋ دەڭگەيىن تومەندەتۋگە ىقپال ەتەدى دەيدى ول.

«تورتىنشىدەن, ۇيلەنۋ تويلارىن وتكىزۋ كەزىندە نەسيە راسىمدەۋگە جول بەرمەۋ جونىندە كەڭ كولەمدى اقپاراتتىق-يدەولوگيالىق ناۋقان جۇرگىزۋ. قازىرگى قوعامدا ەكى جاستىڭ ۇيلەنۋ تويىنا بايلانىستى قارىزعا باتۋ, بانكتىك نەسيەلەر الۋ جاعدايلارى ءجيى كەزدەسۋدە. ءبىر ساتتىك سالتانات ءۇشىن بىرنەشە جىل نەسيە تولەۋ جاس وتباسىنىڭ بەرەكەسىن كەتىرىپ, ەكونوميكالىق تاۋەلسىزدىگىنە كەرى اسەر ەتەدى. وسىعان بايلانىستى ۇكىمەتكە جاستار اراسىندا قارجىلىق ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋ, نەسيەگە توي جاساماۋ جونىندە جالپىحالىقتىق اقپاراتتىق-يدەولوگيالىق قوزعالىس باستاۋدى ۇسىنامىن. بۇل باستاماعا قوعام قايراتكەرلەرىن, ءدىن وكىلدەرىن, وتاندىق مەديا مەن بلوگەرلەردى تارتا وتىرىپ, «قاراپايىم توي – بەرەكەلى وتباسى» ۇرانىمەن ۇلتتىق دەڭگەيدەگى ۇندەۋ جاريالاۋ ءتيىمدى بولار ەدى», – دەدى دەپۋتات ارداق نازاروۆ.

ارداق نازاروۆتىڭ ايتۋىنشا, وتباسى – مەملەكەتتىڭ ىرگەتاسى, ال اجىراسۋ تەك جەكە ماسەلە ەمەس, ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك پەن تۇراقتىلىققا اسەر ەتەتىن تۇيتكىل. ولجاس اباي ۇلىنا جولداعان ۇندەۋىندە ول اجىراسۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن وتباسىلىق قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتاپ, جاستارعا تاربيە بەرۋدى, الەۋمەتتىك قولداۋدى كۇشەيتۋدى جانە ۇلتتىق يدەولوگيانى نىعايتۋدى ۇكىمەت پەن پارلامەنتتىڭ ستراتەگيالىق مىندەتى رەتىندە اتاپ ءوتتى. نازاروۆ اتالعان شارالاردى كەشىكتىرمەي ىسكە اسىرۋ ەل بولاشاعىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋدىڭ بەلگىسى ەكەنىن ايتىپ, ناقتى ارەكەت پەن ناتيجە كۇتەتىنىن جەتكىزدى.

ەسكە سالايىق, بۇعان دەيىن ادىلەت ءمينيسترى ەلىمىزدە ءاربىر ەكىنشى نەكەنىڭ سوڭى اجىراسۋمەن اياقتالاتىنىن مالىمدەگەن ەدى. ونىڭ سوزىنشە, بىلتىر 61 080 اجىراسۋ تىركەلگەن, بۇل نەكە قيۋ سانىنىڭ (124 774) جارتىسىنا جۋىعىنا تەڭ.