دەپۋتات سالىق تولەمەيتىن ساۋداگەرلەردى سىنادى

فوتو: اشىق دەرەككوز

بۇگىن ءماجىلىس وتىرىسىندا ساۋدا-ساتتىق سالاسىنداعى قارجى اينالىمى, سالىقتان جالتارۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى. ءماجىلىس دەپۋتاتى, «AMANAT» پارتياسىنىڭ مۇشەسى مارحابات جايىمبەتوۆ كاسىپكەرلەر تاپقان تابىسىنان سالىق ۋاقىتىلى تولەنبەيتىنىنە توقتالدى. سەبەبى, بازارداعى ساۋدا, قارجى اينالىمىن قاداعالاۋ قيىن, دەپ جازدى qandastar.kz

دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا, وسى باعىتتا ۇكىمەت اۋقىمدى جۇمىستار جۇرگىزىپ جاتىر. جالپى, جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان شارالار سوڭعى 3 جىل ارالىعىندا ىشكى جالپى ونىمدەگى كولەڭكەلى ەكونوميكانىڭ ۇلەسىن 27%-دان 19,75%-عا دەيىن قىسقارتىپ, بيۋدجەتكە 2 ترلن تەڭگە قوسىمشا كىرىس تۇسىرگەن.

الايدا, قازىر كولەڭكەلى ەكونوميكانىڭ ۇلەسى – 17% شاماسىندا بولسا, بۇل كەم دەگەندە بيۋدجەتكە 2-2,5 تريلليون تەڭگە سالىق تۇسپەيدى دەگەن ءسوز.

ءبىر زاڭ جوباسىن زەردەلەۋ كەزىندە ەلىمىزدە كولەڭكەلى ەكونوميكاعا قارسى ءىس-قيمىل سالاسىندا بىرىڭعاي ساياساتتى قالىپتاستىرۋعا جانە باسقا ۆەدومستۆولاردى ۇيلەستىرۋگە جاۋاپتى مەملەكەتتىك ورگان جوق بولىپ شىقتى. ءار مەملەكەتتىك ورگان ءبىر-بىرىنە سىلتەيدى. كىم جاۋاپ بەرەتىنى بەلگىسىز. ءاربىر مەملەكەتتىك ورگان ءوز قۇزىرەتى شەگىندە شارالار قابىلدايدى, بىراق فۋنكتسيونالدىلىقتى ناقتى بولەتىن تۇتاس جۇيە جوق. اتالعان پروبلەما بويىنشا كەشەندى جوسپارلارمەن بارلىق سالالار قامتىلماعان. بۇل – ءبىر.

ەكىنشى. «كولەڭكەلى» ەكونوميكاعا كوبىرەك ۇلەس قوساتىن سالا, بۇل – ساۋدا. ال ساۋدانىڭ جۇيەسى – بازار. البەتتە, بازاردىڭ اتى – بازار. ونداعى ەركىن ساۋدانى قاداعالاۋ قيىن. بىراق دۇرىس ۇيىمداستىرۋعا مۇمكىنشىلىك بار عوي. ەلىمىزدە قولما-قول اقشاسىز اينالىم كوەففيتسيەنتى جىل سايىن ءوسىپ كەلەدى. ياعني, كولەڭكەلى ەكونوميكانىڭ ءبىر كورىنىسى – سالىق تولەۋدەن جالتارۋ. ونىڭ بىرنەشە سەبەبى بار. سولاردىڭ ءبىرى سالىقتىق اكىمشىلەندىرۋدىڭ السىزدىگى.

مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ اقپاراتىندا ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ازاماتتارى قازاقستاندا ءۇش جىل ىشىندە 136 ميلليارد تەڭگە تابىس تاپقان. الايدا, ۇلتتىق بانكتىڭ اقپاراتى بويىنشا, وسى ۋاقىت ىشىندە ولار وتانىنا جالپى 1 ترلن تەڭگە اۋدارعان. ياعني, «كولەڭكەلى» تاۋارلاردى نەمەسە قىزمەتتەردى ءوندىرۋ ىقتيمالدىعى جوعارى دەگەن ءسوز.

وسى ايتىلعاندى ەسكە الا وتىرىپ, كەلەسى ماسەلەلەردى قاراستىرۋدى ۇسىنامىز:

1. كولەڭكەلى ەكونوميكاعا قارسى ءىس-قيمىل سالاسىندا بىرىڭعاي ساياساتتى قالىپتاستىراتىن جانە ۇيلەستىرىپ, جۇرگىزەتىن ءبىر مەملەكەتتىك ورگاندى انىقتاۋ.

2. جالعان كەلىسىمشارتتارعا قارسى تۇرۋ ءۇشىن تاۋاردى جەتكىزۋ تىزبەگى بويىنشا قوسىلعان قۇن سالىعى (ندس) مەن قۇجاتتار قاتار جۇرەتىن ناقتى ءبىر جۇيە قۇرۋ قاجەت. بۇل جۇيە تولىقتاي تسيفرلاندىرىلعان بولۋى شارت. ناتيجەسىندە بيۋدجەتكە تولەنۋى ءتيىس سالىقتى ۇكىمەت اۆتوماتتى تۇردە ەسەپتەپ بەرۋى كەرەك. بۇل اسىرەسە شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە ۇلكەن كومەك بولار ەدى.

3. حالىقتى بانكتىك كارتالار ارقىلى تولەمدەر جاساۋعا ىنتالاندىرۋىمىز قاجەت. وعان ءارتۇرلى ءىس-شارالار بارىسىن ۇسىنۋعا بولادى. ولاردىڭ ءبىرى – تولەگەن قۇن سالىعىنىڭ (ۋپلاچەننىي ندس – دەپۋتاتتىڭ تۇسىندىرمەسى) ءبىر بولىگىن بونۋس (كەشبەك) رەتىندە قايتارۋعا بولادى دەپ سانايمىن.