دەپۋتات: جول سالاسىنا بولىنەتىن قارجىنى قاداعالاۋ كەرەك

فوتو: اشىق دەرەككوز

«AMANAT» پارتياسى جانىنداعى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى رەسپۋبليكالىق كەڭەستىڭ كەزەكتى وتىرىسى ءوتتى. جيىن بارىسىندا ەلىمىزدىڭ جول ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ ماسەلەسىنە باسا نازار اۋدارىلدى, دەپ جازدى qandastar.kz

وتىرىس جۇمىسىنا كەڭەس مۇشەلەرى, ءماجىلىس دەپۋتاتتارى, ورتالىق مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ, كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردىڭ وكىلدەردى, قوعام بەلسەندىلەرى جانە بەينەكونفەرەنتسبايلانىس رەجيمى ارقىلى وڭىرلەردەگى ازاماتتار قاتىستى.

ءسوز باسىندا كەڭەس توراعاسى, ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرلان سايروۆ جول قۇرىلىسىنا بولىنەتىن بيۋدجەت قاراجاتىن تالان-تاراجعا سالۋعا جول بەرمەۋ كەرەك ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

«ءىرى حالىقارالىق قورلاردان نەسيە الىپ, جول سالىپ جاتىرمىز. كەزىندە بۇل ماسەلەنى نەسيەسىز-اق شەشۋگە بولاتىن ەدى. تۇپتەپ كەلگەندە, ونى سالىق تولەۋشىلەردىڭ ەسەبىنەن, ياعني بيۋدجەت قاراجاتىنان قايتارامىز. وسىعان بايلانىستى, جول سالاسىنا بولىنەتىن بيۋدجەت قاراجاتى قايدا, قالاي جۇمسالىپ جاتقانى قوعامنىڭ ءجىتى باقىلاۋىندا بولۋى كەرەك. ارينە, جول سالىنبايدى ەمەس, سالىنىپ جاتىر. الايدا وڭىرلەردە, اسىرەسە اقتوبە, اتىراۋ وبلىستارىندا جول ساپاسىنا قاتىستى وتە كوپ پروبلەما بار», – دەدى ول.

بۇل رەتتە, «AMANAT» پارتياسىنىڭ حاتشىسى ەرجان جىلقىباەۆ جول قۇرىلىسىنا, ساپاسىنا قاتىستى مالىمەت تۇرعىندارعا اشىق ايتىلمايتىنىن جەتكىزدى.

«جىل سايىن ەلىمىزدە رەسپۋبليكالىق, وڭىرلىك ماڭىزى بار جولدار, كوپىرلەر سالىنادى. قۇرىلىس جۇمىسى جالعاسىپ جاتقان جوبالار دا از ەمەس. وكىنىشكە قاراي, اتقارىلعان نەمەسە اتقارىلىپ جاتقان جۇمىسقا قاتىستى اقپاراتتى حالىققا جەتكىزۋ, قاجەت بولعان كەزدە جاعدايدى ءتۇسىندىرۋ ماسەلەسى ءالى دە كەنجەلەپ تۇر. اتاپ ايتقاندا, «دوسسور-قۇلسارى-اقتاۋ» باعىتىنداعى تاس جولدىڭ بەتى بىلتىر قىرىلىپ تاستالدى. سودان بەرى وسى جول بولىگىنە قاتىستى قانداي ءبىر جوندەۋ جۇمىسى جۇرگىزىلگەن جوق. تۇرعىندارعا دا تولىققاندى تۇسىنىكتەمە بەرىلمەدى. جول جوندەۋ جۇمىسىن جالعاستىرۋعا قاجەت قاراجات قاشان بولىنەتىنى, جول قۇرىلىسى قاي كەزدە تولىق اياقتالاتىنى تۋرالى اشىق اقپارات بولۋعا ءتيىس», – دەدى ەرجان جىلقىباەۆ.

وسى ورايدا, اتىراۋ وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى ارمان حايرۋللين وڭىردەگى اۆتوكولىك جولىنىڭ ساپاسىنا تۇرعىنداردىڭ كوڭىلى تولمايتىنىن العا تارتتى.

«بىلتىر كوكتەمگى سۋ تاسقىنى جول ساپاسىنا دا كەرى اسەرىن تيگىزدى. ماسەلەن, رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار «قۇلسارى-دوسسور-اقتاۋ» تاس جولىنىڭ قازىرگى جاعدايى مۇلدەم سىن كوتەرمەيدى. سودان بەرى جارتى جىلدان استام ۋاقىت وتسە دە جول قايتا قالپىنا كەلتىرىلگەن جوق. اسىرەسە, قۇلسارى قالاسىنا جەتە بەرىستەگى 15 شاقىرىم جولدىڭ استاڭ-كەستەڭى شىعىپ جاتىر. سونداي-اق, اتالعان تراسسانىڭ ۇزىندىعى 7 شاقىرىمدى قۇرايتىن بولىگىندە تاس جولدىڭ بەتكى قاباتى الىنىپ تاستالعانىمەن, كۇنى بۇگىنگە دەيىن قايتا جوندەلمەدى. سونىڭ كەسىرىنەن, جولاۋشىلار كۇن سايىن اپاتقا ۇشىراۋدا. بۇل جاعداي كولىك جۇرگىزۋشىلەرى مەن جولاۋشىلاردىڭ مازاسىن كەتىرىپ, ومىرىنە قاۋىپ ءتوندىرىپ وتىر. ال «قازاۆتوجول» ۇك» اق تاراپى جول جوندەۋگە اسىعار ەمەس», – دەدى دەپۋتات.

كەڭەس مۇشەسى, ءماجىلىس دەپۋتاتى قايرات بالابيەۆ سالاداعى جەڭ ۇشىنان جالعاسقان جەمقورلىق ماسەلەسىنە توقتالدى.

«2022-2024 جىلدار ارالىعىندا «قازاۆتوجول» ۇك» اق مەن ونىڭ اۋماقتىق قۇرىلىمدارى قىزمەتىندە 6 سىبايلاس جەمقورلىق قۇقىق بۇزۋشىلىعى تىركەلدى. تەرگەۋ ناتيجەسىندە 2 ءىس بويىنشا سوت ۇكىمى شىعارىلىپ, بىلتىر اتالعان كومپانيانىڭ جامبىل وبلىستىق فيليالى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى جانە «الماتى ساپا ينجينيرينگ» جشس-نىڭ تەحنيكالىق قاداعالاۋ ساراپشىسى باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى. سونداي-اق مەملەكەتكە اسا ءىرى مولشەردە زيان كەلتىرگەن «قازاۆتوجول» ۇك» اق باسقارما توراعاسى بىلتىر قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى», – دەدى ول.

سونداي-اق, ول «قازاۆتوجول» ۇك» اق قۇرىلىمىندا انىقتالعان قىلمىستاردىڭ بىلتىرعى ستاتيستيكاسىنا نازار اۋداردى. سوعان سايكەس, پاراقورلىق – 58%-عا, ۇرلىق – 28%-عا, سونداي-اق لاۋازىمدىق وكىلەتتىكتەردى تەرىس پايدالانۋ – 8%-عا دەيىن جەتتى.

ال كولىك مينيسترلىگى اۆتوموبيل جولدارى كوميتەتى جول اكتيۆتەرىنىڭ ۇلتتىق ساپا ورتالىعى ۇسىنعان اقپارات بويىنشا, 2024 جىلى 5 مىڭنان استام ينسپەكتسيالىق تەكسەرۋ جۇرگىزىلىپ, جول-قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ 13,7 مىڭعا جۋىق سىناماسى الىندى. ناتيجەسىندە ونىڭ 15%-ى نەمەسە 2 مىڭ جول-قۇرىلىس ماتەريالى قولدانىستان الىنىپ تاستالدى. بۇعان قوسا, 3,3 مىڭنان استام جۇمىس تەحنولوگياسىنىڭ بۇزىلۋى مەن اقاۋى انىقتالدى.

ال باس پروكۋراتۋرانىڭ قۇقىقتىق  ستاتيستيكا جانە  ارنايى  ەسەپكە  الۋ جونىندەگى كوميتەتى ۇسىنعان اقپاراتقا سايكەس, 2022-2024 جىلدارى ەلىمىزدىڭ حالىقارالىق جانە رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار اۆتوجولدارىنداعى اقاۋى بار جول ۋچاسكەلەرىندە 3 668 جول-كولىك وقيعاسى تىركەلدى. وكىنىشكە قاراي, سونىڭ سالدارىنان 1 121 ادام قازا تاۋىپ, 4402 ادام جاراقات الدى.

ءوز كەزەگىندە, «قازاۆتوجول» ۇك» اق باسقارما توراعاسىنىڭ م.ا. سايات شايمين بيىل قولعا الىناتىن جۇمىستى باياندادى.

«بيىل قازاۆتوجول» ۇلتتىق كومپانياسى ەلىمىزدەگى كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ ماقساتىندا 8,8 مىڭ شاقىرىم جول قۇرىلىسى جۇمىسىن جۇرگىزۋدى جوسپارلاۋدا. سونىڭ ىشىندە, جول سالۋ جəنە قايتا قۇرۋ جوبالارى – 2,2 مىڭ شاقىرىمدى, كۇردەلى جوندەۋ نىساندارى – 460 شاقىرىمدى جانە ورتاشا جوندەۋ نىساندارى 7 مىڭ شاقىرىمدى قۇرايدى. وسى جوسپار بارىسىندا العا قويىلعان مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن 7 مىڭ بىرلىك تەحنيكانى, 91 اسفالتبەتون زاۋىتىن, 83 ۇساقتاۋ-سۇرىپتاۋ قوندىرعىسىن جۇمىلدىرۋ جوسپارلانىپ وتىر. بۇل قادام 9,4 ملن توننا اسفالتبەتون توسەۋگە جانە 13 مىڭنان استام وندىرىستىك جانە ينجەنەرلىك پەرسونالدى تارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى», – دەدى ول.

سايات ءشايميننىڭ ايتۋىنشا, بىلتىر ەلىمىزدە جول ساپاسىنا قاتىستى 3 مىڭعا جۋىق اقاۋ انىقتالىپ, ونىڭ 92%-ى, ياعني 2,7 مىڭعا جۋىعى جويىلدى. قالعان 5,3%-ى – راستاۋ جانە جۇمىس جۇرگىزۋ ساتىسىندا. بۇل رەتتە, اقاۋلاردىڭ – 56%-ى كۇتىپ ۇستاۋ ۋچاسكەلەرى, 29%-ى – جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان جوبالار جانە 14%-ى كەپىلدىك ۋچاسكەلەرى بويىنشا انىقتالدى. بىلتىر جول ساپاسىن باقىلاۋ جۇمىسىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا 500-گە جۋىق ساراپشىسى بار 42 تەحنيكالىق قاداعالاۋ كومپانياسى جۇمىلدىرىلدى. جىل قورىتىندىسى بويىنشا تەحنيكالىق قاداعالاۋ قىزمەتتەرىنە شامامەن 150 ملن تەڭگە كولەمىندە ايىپپۇل سالىنىپ, جەتكىلىكتى دەڭگەيدە باقىلاۋ جۇرگىزبەگەنى ءۇشىن 10 ساراپشى جۇمىستان شەتتەتىلدى.

تۇركىستان وبلىسىنداعى «جەمقورلىق جانە زاڭ گازەتىنىڭ» باس رەداكتورى قالامقاس بوتابەكوۆا مەن باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ قوعام بەلسەندىسى ايبولات بوكەنوۆ جول بويىنداعى اجەتحانا تاپشىلىعىنا, جول ساپاسىنا, ارنايى تەحنيكانىڭ ازدىعىنا جانە اۋىل تۇرعىندارىن تولعاندىرعان ماسەلەلەرگە ءمان بەردى.

«جامبىل وبلىسىنان قاراعاندىعا دەيىنگى ارالىقتا اجەتحانا جوق دەۋگە بولادى. تۇركىستان قالاسى مەن ساۋران اۋدانى ارالىعىنداعى اجەتحانا قولدانىسقا بەرىلگەننەن بەرى جۇمىس ىستەگەن ەمەس. ال تاراز-شىمكەنت باعىتىنداعى اقىلى جولمەن ءجۇرۋ وتە قيىن. ويىقتار مەن شۇڭقىرلار وتە كوپ. بۇل رەتتە, شىمكەنت-تۇركىستان باعىتىنداعى جول ءبىر جاققا قاراي قيسايىپ كەتىپ, كولىكتى باسقارىپ وتىرۋعا قيىندىق تۋعىزۋدا. سونداي-اق, ساۋران اۋدانىنداعى ەسكى ساۋران اۋىلىنا جەتۋ ءۇشىن تۇرعىندار بىرنەشە شاقىرىم جولدى اينالىپ وتۋگە ءماجبۇر. تۇرعىندار وسى ماسەلەنى 2019 جىلدان بەرى كوتەرىپ كەلەدى. الايدا اۋىل ازاماتتارىن تولعاندىرعان ماسەلە كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءوز شەشىمىن تاپقان جوق», – دەدى قالامقاس بوتابەكوۆا.

جيىندى قورىتىندىلاي كەلە, كەڭەس توراعاسى ەرلان سايروۆ اۆتوكولىك پەن جول – مەملەكەتتىڭ ستراتەگيالىق نىساندارى ەكەنىن جەتكىزدى.

«وكىنىشكە قاراي, بۇل سالادا وڭ شەشىمىن تاپپاي كەلە جاتقان ماسەلەلەر وتە كوپ. اسىرەسە, سىبايلاس جەمقورلىق فاكتىلەرىنە جول بەرۋگە بولمايدى. جاسىراتىنى جوق, وڭىرلەردەگى جول ساپاسىنا, سەرۆيس جۇمىسىنا تۇرعىنداردىڭ كوڭىلى تولمايدى. كەمشىلىكتەردى جويۋ امالىن بىرلەسىپ قاراستىرۋىمىز قاجەت. سونداي-اق, ەلىمىزدە «قوعامدىق باقىلاۋ تۋرالى» زاڭ بار. سوعان سايكەس, «AMANAT» پارتياسى جانىنداعى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى رەسپۋبليكالىق كەڭەس مۇشەلەرىن «قازاۆتوجول» كومپانياسىنىڭ ديرەكتورلار كەڭەسى مۇشەلىگىنە دە ەنگىزۋ جونىندە ۇسىنىس جاسايمىز», – دەپ تۇيىندەدى كەڭەس توراعاسى.