جاڭالىقتار
دۋباي ەسكى قازاقستاننىڭ «ەكىنشى وتانىنا» اينالدى
فوتو: پرەسس-سلۋجبا فوندا نۋرسۋلتانا نازارباەۆا
قازاقستاننىڭ ساياسي ەليتاسىنىڭ وكىلدەرى مەن ولاردىڭ جاقىن تۋىستارى دۋبايداعى جىلجىمايتىن م ۇلىككە يەلىك ەتۋشىلەر قاتارىندا تۇر. بۇل قۇم ۇستىنە سالىنعان مەگاپوليس قازاقستاننىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارى ءۇشىن تەك دەمالىس ورنى عانا ەمەس, سونىمەن بىرگە بايلىقتارىن ساقتاۋ مەن كوبەيتۋدىڭ الاڭىنا اينالدى. ەلدەگى قىزمەتىنەن قول ۇزگەن ازاماتتار ءۇشىن دۋبايداعى ءۇي ءوز كاپيتالىن حالىقارالىق دەڭگەيدە قورعاۋدىڭ جانە ونى ءارى قاراي ينۆەستيتسيالاۋدىڭ سيمۆولى بولىپ تۇر.
بۇرىنعى پرەمەر-مينيسترلەردەن باستاپ, مينيسترلەر مەن كوميتەت باسشىلارىنىڭ تۋىستارىنا دەيىن بۇل تىزىمدە كورىنىس تابۋى مەملەكەتىمىزدە شەنەۋنىكتەردىڭ جەكە بايلىعىنا قاتىستى جاۋاپسىزدىقتىڭ جالعاسىپ كەلە جاتقانىن دالەلدەيدى. بۇل تۋرالى «ازاتتىق» زەرتتەۋىندە ايتىلعان, — دەپ حابارلايدى qandastar.kz
قۇمنىڭ ۇستىندە سالىنعان قازاقتاردىڭ «قۇپياسى»
2020-2022 جىلدار ارالىعىندا C4ADS ۇيىمى جيناعان مالىمەتتەردە قازاقستاننان 1550 ادامنىڭ دۋبايدا جالپى قۇنى 1 ميلليارد دوللاردان اساتىن 2700-گە جۋىق جىلجىمايتىن م ۇلىككە يە بولعانى كورسەتىلگەن. بۇل تىزىمدە قازىرگى جانە بۇرىنعى شەنەۋنىكتەردىڭ, ولاردىڭ جاقىن تۋىستارىنىڭ ەسىمدەرى ءجيى اتالادى. وسى اكتيۆتەر قازاقستاندا رەسمي تۇردە دەكلاراتسيالانعان با, بۇل سۇراق ءالى جاۋاپسىز. زەرتتەۋدەگى ەڭ وزەكتى ماسەلە — بۇل شەنەۋنىكتەر بۇل م ۇلىكتى قانداي قاراجاتقا الدى?
ماسەلەن, دانيار احمەتوۆ, بۇرىنعى پرەمەر-مينيستر سەرىك احمەتوۆتىڭ ۇلى, دۋبايداعى ايگىلى Palm Jumeirah ارالىنداعى قوناقۇي كەشەنىنەن پاتەر ساتىپ العان. بۇل پاتەردىڭ نارىقتاعى قۇنى 400 ميلليون تەڭگەدەن اسادى. ال سەرىك احمەتوۆتىڭ ءوزى كەزىندە جەمقورلىق ءىسى بويىنشا سوتتالعانىمەن, بۇل جاعداي وتباسىنا شەتەلدە اكتيۆتەر جيناۋعا كەدەرگى بولماعان سەكىلدى.
مارات مامين, بۇرىنعى پرەمەر-مينيستر اسقار ءماميننىڭ باۋىرى, دۋبايداعى 273 شارشى مەترلىك پاتەرگە يەلىك ەتەدى. بۇل پاتەردىڭ باعاسى شامامەن 500 ميلليون تەڭگە تۇرادى, وعان قوسىمشا ءۇش كولىككە ارنالعان تۇراق ورىندارى بار. قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن وتستاۆكاعا كەتكەن ءماميننىڭ باۋىرىنىڭ وسىنداي بايلىققا قالاي قول جەتكىزگەنى — حالىققا ماڭىزدى سۇراقتاردىڭ ءبىرى.
قۇپيا دەكلاراتسيالار جانە وففشورلىق اكتيۆتەر
قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى جالپىعا بىردەي دەكلاراتسيانىڭ العاشقى كەزەڭىندە دۋبايدا جىلجىمايتىن مۇلكى بار تەك 40 ازاماتتى عانا تىركەگەن. كوميتەتتىڭ مالىمەتى بويىنشا, بارلىعى 60 ءۇي كورسەتىلگەن. الايدا, C4ADS دەرەكتەرى بۇل كورسەتكىشتىڭ الدەقايدا جوعارى ەكەنىن ايتادى.
قازاقستاندىق شەنەۋنىكتەردىڭ ءبىر بولىگى ءوز بايلىعىن ەل ىشىندە جاريالاۋدان قاشىپ, شەت مەملەكەتتەردەگى زاڭدىق تەتىكتەر ارقىلى قارجىلارىن جاسىرادى.
تاعى كىمدەر بار?
كۇلليحان ساۋداباەۆا, بۇرىنعى سىرتقى ىستەر ءمينيسترى قانات ساۋداباەۆتىڭ جۇبايى, دۋبايدىڭ قىمبات اۋدانىنداعى 144 شارشى مەترلىك پاتەرگە يەلىك ەتەدى. بۇل پاتەردىڭ قۇنى شامامەن 260 ميلليون تەڭگە تۇرادى. سول سياقتى, سىرتقى ىستەر ەكس-ءمينيسترى ەرلان ىدىرىسوۆتىڭ قىزى ايگەرىم ىدىرىسوۆا دا دۋبايدا جىلجىمايتىن م ۇلىككە يە. ونىڭ 102 شارشى مەترلىك پاتەرى 180 ميلليون تەڭگە باعالانىپ وتىر.
بۇل تۇلعالاردىڭ شەتەلدەگى اكتيۆتەرى قازاقستانداعى جالپىعا بىردەي دەكلاراتسيالاۋ جۇيەسىنە ىلىنبەگەن. شەنەۋنىكتەردىڭ بايلىقتارىن قالاي جيناعانى, ولاردى قانداي قاراجاتقا العانى اشىق سۇراق كۇيىندە قالىپ وتىر.
قاراپايىم بايلىق پا الدە جاپپاي جەمقورلىق پا?
مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ شەتەلدە وسىنشاما بايلىق جيناۋى ەلدە ەكونوميكالىق تەڭسىزدىك پەن ادىلەتسىزدىكتى ەسكە سالادى. حالىق بيۋدجەتتەن جالاقى العان تۇلعالاردىڭ ميللياردتاعان تەڭگەگە باعالاناتىن م ۇلىكتەرگە قالاي يە بولعانىن ءتۇسىنۋ قيىن. بۇل جەردە باستى ماسەلە – ەلدەگى جەمقورلىقتىڭ ماسشتابى مەن ونى حالىقارالىق ارەنادا جاسىرۋ تەتىكتەرى.
بۇرىنعى شەنەۋنىكتەردىڭ دۋبايدا بايلىق جيناۋى ەلدەگى ساياسي-ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ قانشالىقتى تىعىز بايلانىستا ەكەنىن ايقىن كورسەتەدى. جەمقورلىقتىڭ جاھاندىق اۋقىمدا تارالۋى, شەتەلدەگى جىلجىمايتىن م ۇلىككە يەلىك ەتۋ ارقىلى قارجىلارىن جاسىرۋ — بۇل تەك قازاقستاننىڭ ەمەس, جاھاندىق ماسەلە ەكەنىن اڭعارتادى.
حالىق پەن بيلىك: جاۋاپكەرشىلىكتىڭ بولاشاعى
بۇل زەرتتەۋ قازاقستان قوعامىندا ۇزاق ۋاقىت بويى قويىلىپ كەلە جاتقان سۇراقتاردى ودان ءارى وزەكتى ەتەدى: شەنەۋنىكتەردىڭ جەكە بايلىعى حالىققا ەسەپ بەرۋ پرينتسيپتەرىمەن قانشالىقتى ۇيلەسەدى? ەلدەگى تابىستار مەن قىزمەتتەرگە جاۋاپكەرشىلىكسىزدىكپەن قارايتىن ەليتانىڭ الەمدىك دەڭگەيدەگى بايلىعىنىڭ كولەڭكەلى جاعى قانداي?
قازاقستاننىڭ بولاشاعى, اسىرەسە قارجىلىق جانە ساياسي اشىقتىقتى نىعايتۋعا باعىتتالعان رەفورمالار قابىلداۋىنا بايلانىستى, وسى ماسەلەلەردى شەشۋدەن باستالۋى مۇمكىن. شەتەلدە بايلىق جيناعان شەنەۋنىكتەردى زەرتتەۋ – بۇل تەك جەكە مەنشىك ماسەلەسى ەمەس, ەلدەگى ادىلەتتىلىك پەن زاڭدىلىقتىڭ قانشالىقتى جۇمىس ىستەپ تۇرعانىن كورسەتەتىن كۇردەلى ينديكاتور.
ەگەر مەملەكەت قوعامنىڭ تالاپتارىن تىڭداماسا, ەلدە حالىق پەن بيلىكتىڭ اراسىنداعى سەنىم داعدارىسى ودان ءارى تەرەڭدەي ءتۇسۋى ىقتيمال.
