Dýbaı eski Qazaqstannyń «ekinshi otanyna» aınaldy

Foto: press-slýjba Fonda Nýrsýltana Nazarbaeva

Qazaqstannyń saıası elıtasynyń ókilderi men olardyń jaqyn týystary Dýbaıdaǵy jyljymaıtyn múlikke ıelik etýshiler qatarynda tur. Bul qum ústine salynǵan megapolıs Qazaqstannyń laýazymdy tulǵalary úshin tek demalys orny ǵana emes, sonymen birge baılyqtaryn saqtaý men kóbeıtýdiń alańyna aınaldy. Eldegi qyzmetinen qol úzgen azamattar úshin Dýbaıdaǵy úı óz kapıtalyn halyqaralyq deńgeıde qorǵaýdyń jáne ony ári qaraı ınvestıııalaýdyń sımvoly bolyp tur.

Burynǵy premer-mınıstrlerden bastap, mınıstrler men komıtet basshylarynyń týystaryna deıin bul tizimde kórinis tabýy memleketimizde sheneýnikterdiń jeke baılyǵyna qatysty jaýapsyzdyqtyń jalǵasyp kele jatqanyn dáleldeıdi. Bul týraly «Azattyq» zertteýinde aıtylǵan, — dep habarlaıdy qandastar.kz

Qumnyń ústinde salynǵan qazaqtardyń «qupııasy»

2020-2022 jyldar aralyǵynda C4ADS uıymy jınaǵan málimetterde Qazaqstannan 1550 adamnyń Dýbaıda jalpy quny 1 mıllıard dollardan asatyn 2700-ge jýyq jyljymaıtyn múlikke ıe bolǵany kórsetilgen. Bul tizimde qazirgi jáne burynǵy sheneýnikterdiń, olardyń jaqyn týystarynyń esimderi jıi atalady. Osy aktıvter Qazaqstanda resmı túrde deklaraııalanǵan ba, bul suraq áli jaýapsyz. Zertteýdegi eń ózekti másele — bul sheneýnikter bul múlikti qandaı qarajatqa aldy?

Máselen, Danııar Ahmetov, burynǵy premer-mınıstr Serik Ahmetovtiń uly, Dýbaıdaǵy áıgili Palm Jumeirah aralyndaǵy qonaqúı kesheninen páter satyp alǵan. Bul páterdiń naryqtaǵy quny 400 mıllıon teńgeden asady. Al Serik Ahmetovtiń ózi kezinde jemqorlyq isi boıynsha sottalǵanymen, bul jaǵdaı otbasyna shetelde aktıvter jınaýǵa kedergi bolmaǵan sekildi.

Marat Mamın, burynǵy premer-mınıstr Asqar Mamınniń baýyry, Dýbaıdaǵy 273 sharshy metrlik páterge ıelik etedi. Bul páterdiń baǵasy shamamen 500 mıllıon teńge turady, oǵan qosymsha úsh kólikke arnalǵan turaq oryndary bar. Qańtar oqıǵasynan keıin otstavkaǵa ketken Mamınniń baýyrynyń osyndaı baılyqqa qalaı qol jetkizgeni — halyqqa mańyzdy suraqtardyń biri.

Qupııa deklaraııalar jáne offshorlyq aktıvter

Qazaqstannyń memlekettik kirister komıteti jalpyǵa birdeı deklaraııanyń alǵashqy kezeńinde Dýbaıda jyljymaıtyn múlki bar tek 40 azamatty ǵana tirkegen. Komıtettiń málimeti boıynsha, barlyǵy 60 úı kórsetilgen. Alaıda, C4ADS derekteri bul kórsetkishtiń áldeqaıda joǵary ekenin aıtady.

Qazaqstandyq sheneýnikterdiń bir bóligi óz baılyǵyn el ishinde jarııalaýdan qashyp, shet memleketterdegi zańdyq tetikter arqyly qarjylaryn jasyrady.

Taǵy kimder bar?

Kúllıhan Saýdabaeva, burynǵy syrtqy ister mınıstri Qanat Saýdabaevtyń jubaıy, Dýbaıdyń qymbat aýdanyndaǵy 144 sharshy metrlik páterge ıelik etedi. Bul páterdiń quny shamamen 260 mıllıon teńge turady. Sol sııaqty, syrtqy ister eks-mınıstri Erlan Ydyrysovtyń qyzy Áıgerim Ydyrysova da Dýbaıda jyljymaıtyn múlikke ıe. Onyń 102 sharshy metrlik páteri 180 mıllıon teńge baǵalanyp otyr.

Bul tulǵalardyń sheteldegi aktıvteri Qazaqstandaǵy jalpyǵa birdeı deklaraııalaý júıesine ilinbegen. Sheneýnikterdiń baılyqtaryn qalaı jınaǵany, olardy qandaı qarajatqa alǵany ashyq suraq kúıinde qalyp otyr.

Qarapaıym baılyq pa álde jappaı jemqorlyq pa?

Memlekettik qyzmetkerlerdiń shetelde osynshama baılyq jınaýy elde ekonomıkalyq teńsizdik pen ádiletsizdikti eske salady. Halyq bıýdjetten jalaqy alǵan tulǵalardyń mıllıardtaǵan teńgege baǵalanatyn múlikterge qalaı ıe bolǵanyn túsiný qıyn. Bul jerde basty másele – eldegi jemqorlyqtyń masshtaby men ony halyqaralyq arenada jasyrý tetikteri.

Burynǵy sheneýnikterdiń Dýbaıda baılyq jınaýy eldegi saıası-ekonomıkalyq jaǵdaıdyń qanshalyqty tyǵyz baılanysta ekenin aıqyn kórsetedi. Jemqorlyqtyń jahandyq aýqymda taralýy, sheteldegi jyljymaıtyn múlikke ıelik etý arqyly qarjylaryn jasyrý — bul tek Qazaqstannyń emes, jahandyq másele ekenin ańǵartady.

Halyq pen bılik: jaýapkershiliktiń bolashaǵy

Bul zertteý Qazaqstan qoǵamynda uzaq ýaqyt boıy qoıylyp kele jatqan suraqtardy odan ári ózekti etedi: sheneýnikterdiń jeke baılyǵy halyqqa esep berý prınıpterimen qanshalyqty úılesedi? Eldegi tabystar men qyzmetterge jaýapkershiliksizdikpen qaraıtyn elıtanyń álemdik deńgeıdegi baılyǵynyń kóleńkeli jaǵy qandaı?

Qazaqstannyń bolashaǵy, ásirese qarjylyq jáne saıası ashyqtyqty nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan reformalar qabyldaýyna baılanysty, osy máselelerdi sheshýden bastalýy múmkin. Shetelde baılyq jınaǵan sheneýnikterdi zertteý – bul tek jeke menshik máselesi emes, eldegi ádilettilik pen zańdylyqtyń qanshalyqty jumys istep turǵanyn kórsetetin kúrdeli ındıkator.

Eger memleket qoǵamnyń talaptaryn tyńdamasa, elde halyq pen bıliktiń arasyndaǵy senim daǵdarysy odan ári tereńdeı túsýi yqtımal.