Jańalyqtar
Ekonomıka neǵurlym damyǵan saıyn er men áıeldiń mansap pen otbasydaǵy róline baılanysty stereotıp kúsheıedi – zertteý
Foto: istockphoto.com
«Personality & Social Psychology Bulletin» jýrnalynda jarııalanǵan jańa zertteýde ekonomıkasy damyǵan elderde erler men áıeldiń mansap pen otbasydaǵy róline qatysty stereotıpterdiń kúsheıetini anyqtaldy. Bul zertteý genderlik teńdik paradoksy dep atalatyn qubylysty túsindirýge baǵyttalǵan, dep jazady qandastar.kz turkystan.kz-ke silteme jasap.
Zertteý nátıjeleri boıynsha, genderlik teńdik kórsetkishteri joǵary damyǵan elderde, ásirese, áıelder men erlerdiń belgili bir rólderge jatqyzylýyna ákeletin stereotıpter saqtalyp qalady. Erler mansap úshin, áıelder otbasy úshin jaralǵan degen uǵymdar kóbeıedi. Bul, áleýmettik rólder teorııasyn negizge ala otyryp, qoǵamdaǵy rólder men ishki stereotıpter arasyndaǵy baılanysty zerttegen ǵalymdar úshin túsinikti boldy.
Zertteýshi Klotılda Nap bul stereotıpterdiń damý men teńdik salasynda qalaı paıda bolatynyn zerttedi. Ol ekonomıkalyq jáne áleýmettik múmkindikter keńeıgen saıyn adamdar stereotıpti genderlik rólderge beıim bolady degen gıpotezany usyndy.
Zertteýge Project Implicit málimetteri qoldanyldy. Bul málimetter 111 elden 1,5 mıllıon adamnyń jaýabyn qamtıdy, jáne zertteýde Implicit Association Test (IAT) ádisi qoldanyldy. Munda qatysýshylarǵa sózder kórsetilip, olardy jyldam ári durys bólisý suraldy. Erlerdiń esimderi men mansapqa qatysty sózderge, áıelderdiń esimderi men otbasyǵa qatysty sózderge degen jaýap berý ýaqyty, jynystyq stereotıpterdiń kúshin kórsetedi.
Zertteý nátıjeleri tańqalarlyq boldy: damyǵan ekonomıkalyq elderde stereotıpter áldeqaıda kúshti bolǵan. Ásirese, JIО́ (Jalpy ishki ónim) jáne ADI (Adamdyq damý ındeksi) joǵary elderde erler mansap, áıelder otbasy rólderin kúshti túrde qabyldaıdy. Bul nátıje genderlik teńdik kúsheıgen saıyn stereotıpterdiń kerisinshe kúsheıetinin kórsetedi.
Zertteý aıasynda erler men áıelderge qatysty stereotıpter birdeı deńgeıde kóringenimen, erler otbasylyq rólderge baılanysty stereotıpterdi kóbirek qabyldaıtyny baıqaldy. Sonymen qatar, damyǵan elderde áıelderdiń qoǵamǵa baǵyttalǵan qundylyqtarǵa, al erlerdiń mansapqa basymdyq beretinin kórsetken.
Zertteý nátıjeleri ekonomıkalyq damyǵan elderde genderlik stereotıpterdiń kóbeıýi genderlik teńdik paradoksyn túsindirýge múmkindik beredi. Mundaı elderde teń múmkindikter bolǵanymen, adamdar dástúrli genderlik rólderge beıim bolady.
