ەلىمىزدە اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى ءوندىرىسى مەن ليزينگى كولەمى ارتۋدا

فوتو: اشىق دەرەككوز

ەلىمىزدە يمپورتتى الماستىرۋ جانە باسەكەلەستىك ارتىقشىلىقتاردى ارتتىرۋ ماقساتىندا اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن دامىتۋ بويىنشا پارمەندى شارالار قابىلدانىپ كەلەدى. اوك-ءتى جەڭىلدىكپەن قارجىلاندىرۋ كولەمى ءوسىپ, سۋبسيديالاۋ جۇيەسى رەفورمالانۋدا, اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى ءوندىرىسى مەن ليزينگى كولەمى ارتىپ كەلەدى. مۇنىڭ بارلىعى ءوز ناتيجەسىن بەرىپ, قازاقستان بۇگىندە ىشكى قاجەتتىلىكتەردى قامتاماسىز ەتۋگە كۇش سالىپ قانا قويماي, اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى ەكسپورتىن ارتتىرۋعا ۇمتىلۋدا, دەپ جازادى qandastar.kz

اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارى ەكسپورتىنىڭ ءوسۋى 

«قازاقستان تەمىر جولى» ۇك» اق (قتج) دەرەكتەرى بويىنشا ەلىمىزدە جىل باسىنان بەرى استىق ەكسپورتىنىڭ ءوسۋى تىركەلدى, بۇل رەتتە جاڭا تاسىمالداۋ باعىتتارى يگەرىلۋدە. اتاپ ايتقاندا, ارپا, جاسىمىق جانە جۇگەرى تاسىمالى بىرنەشە ەسەگە ارتقانى بايقالادى.

«قازاقستاندىق ارپانى يران سوڭعى ەكى ايدا سەگىز ەسە وسىممەن قايتا يمپورتتاي باستادى. 10 ايدا ارپا ەكسپورتتىق تاسىمالى 710 مىڭ توننانى قۇراپ, 69%-عا ءوستى», — دەپ حابارلادى قتج ءباسپاسوز قىزمەتى.

جۇگەرى ءدانىنىڭ ەكسپورتى بيىل 1,5 ەسە ءوسىپ, 117 مىڭ توننانى قۇرادى. تاجىكستانعا تاسىمالداۋ 38%-عا, وزبەكستانعا تاسىمالداۋ 3 ەسەدەن استامعا وستى. سونداي-اق بيىل يرانعا جۇگەرى ءدانىن تاسىمالداۋ باستالدى.

جاسىمىق ەكسپورتى 7 ەسەگە ارتىپ, 80 مىڭ تونناعا جەتتى, باسىم بولىگى ەۋروپا ەلدەرىنە جىبەرىلدى.

قتج مالىمەتىنشە, بۇرشاق تاسىمالى ءۇش ەسەگە ارتتى. قازاقستاننان اۋعانستانعا يمپورت كولەمى ەكى ەسە, وزبەكستانعا ءۇش ەسە ءوستى. سونداي-اق كۇرىش وندىرۋشىلەر ازەربايجان مەن بەلارۋس جاڭا نارىقتارىن يگەرۋ ارقىلى ەكسپورتتى +47%-عا (52 مىڭ توننا) ارتتىردى.

سونىمەن قاتار 2024–2025 ماركەتينگ جىلىندا قازاقستان قىتايعا ماي ونىمدەرىن ەكسپورتتاۋ بويىنشا رەكورد جاڭارتىپ, $250 ملن كورسەتكىشىنە جەتكىزۋدى كوزدەپ وتىر.

مايلى داقىلداردى وڭدەۋشىلەر ۇلتتىق قاۋىمداستىعىنىڭ (مدوۇق) باسقارما توراعاسى يادىكار يبراگيموۆتىڭ ايتۋىنشا, ەكسپورتتىڭ وسۋىنە ىقپال ەتەتىن فاكتورلاردىڭ ءبىرى – قازاقستاندا وندىرىلگەن اقۋىزى جوعارى جەمشوپتەر ءۇشىن قىتاي نارىعىنىڭ اشىلۋى بولدى, ول ءۇشىن قىتايلىق ساتىپ الۋشىلار جوعارى باعا ۇسىنىپ وتىر. قازاقستاننىڭ ماي زاۋىتتارى شانحايدا وتكەن قىتاي حالىقارالىق يمپورت كورمەسىندە $56 ملن-عا كەلىسىمشارتقا وتىردى. يادىكار يبراگيموۆتىڭ ايتۋىنشا, شانحايدا بيىل قازاقستاندىق 12 ماي زاۋىتى ماي ونىمدەرىن ۇسىنادى.

بۇگىنگى تاڭدا قىتاي قازاقستاندىق ماي ونىمدەرى ەكسپورتى بويىنشا قارجىلاي كورسەتكىشتە كوش باستاپ تۇر. مايلى داقىلدار وڭدەۋشىلەر ۇلتتىق قاۋىمداستىعىنىڭ باسقارما توراعاسى قازاقستاندىق 24 ماي زاۋىتىن قىتاي كەدەن تىزىلىمىنە جەدەل ەنگىزۋگە جاردەمدەسكەن سالالىق مينيسترلىكتەر — قر ساۋدا جانە ينتەگراتسيا مينيسترلىگى مەن قر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى تاراپىنان بولعان قولداۋدىڭ ماڭىزدىلىعى اتاپ كورسەتتى. سونداي-اق وسىمدىك مايلارىنىڭ اي سايىنعى ەكسپورتتىق كولەمىن بىركەلكى ءبولۋ بويىنشا «قازاقستان تەمىر جولى» ۇك» اق-مەن ۇيلەستىرىلگەن جۇمىس ماڭىزدى اسپەكت بولىپ سانالادى. ماي وڭدەۋشىلەر ەكى جىل ىشىندە قىتايعا وسىمدىك مايى مەن مال ازىعى ەكسپورتىن $300 ملن دەڭگەيىندە جەتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىر.

قازاقستاننىڭ CIIE–2024 كورمەسىنە قاتىسۋى قىتاي نارىعىنا ماي ونىمدەرى ەكسپورتىن كەڭەيتۋ مەن ەلىمىزدىڭ ازياداعى ساۋدا پوزيتسياسىن نىعايتۋداعى ماڭىزدى قادام بولدى.

قازاقستانداعى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتى ايتارلىقتاي ۇلكەن, بۇل ونىڭ ءىرى نارىقتارعا: قىتاي, رەسەي, يران, وزبەكستان, اۋعانستان, سونداي-اق پارسى شىعاناعى ەلدەرىنە جاقىن بولۋىنا بايلانىستى.

اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى پاركىن جاڭارتۋ بويىنشا قولداۋ شارالارى

ونەركاسىپتىك ينۆەستورلار وداعىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا قازاقستاندا اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى ءوندىرىسىنىڭ جىلدىق كولەمى 263 ملرد تەڭگەنى قۇرايدى, 2025 جىلى 300 ملرد تەڭگەگە دەيىن وسەدى دەپ بولجانۋدا. اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىن جاساۋ سالاسىندا 8 كاسىپورىندا تراكتورلار مەن استىق جينايتىن كومبايندار شىعارىلادى, بۇل قازىردىڭ وزىندە شارۋالاردىڭ وسى تەحنيكاعا دەگەن جىلدىق قاجەتتىلىگىن تولىق قامتاماسىز ەتىپ وتىر. تاعى 20-دان استام كاسىپورىن تىركەمە جانە اسپالى اۋىلشارۋاشىلىق تەحنيكاسى مەن جابدىقتارىن شىعارىپ, يمپورتقا تاۋەلدىلىكتى ازايتۋدا. بۇگىندە تراكتورلار مەن كومباينداردىڭ, سونداي-اق اسپالى جانە تىركەمەلى اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنىڭ ءاربىر شىعارىلاتىن ۇلگىسىنە دانەكەرلەۋ, كەسۋ, يۋ جانە بوياۋ وپەراتسيالارى ورىندالادى. تراكتور كابينالارىن دانەكەرلەۋ جانە بوياۋ, سونداي-اق ەنەرگيامەن قانىققان تراكتورلار كورپۋسى ەلەمەنتتەرىنە پلاستيكالىق بولشەكتەرىن دايىنداۋ مەرزىمىنەن بۇرىن يگەرىلدى. كەلەسى جىلى وندىرۋشىلەر استىق بۋنكەرلەرىن, كولبەۋ كامەرالاردى, ۇساقتاعىشتاردى جانە كومباين كابينالارىن جاساۋ بويىنشا وپەراتسيالاردى مەڭگەرۋدى جوسپارلاپ وتىر. ەلىمىزدەگى ەڭ ءىرى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينا جاساۋ لوكاليزاتسيالاۋ ورتالىعى قوستانايدا جىل سايىن اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى مەن اۆتوونەركاسىپكە ارنالعان 25 مىڭ بىرلىك توراپ, اگرەگات, كومپونەنت پەن قوسالقى بولشەك شىعارادى.

بيىل وتاندىق اۋىلشارۋاشىلىق تەحنيكاسىن ساتىپ العاندا شارۋالاردى سۋبسيديالاۋ تۋرالى شەشىم قازىردىڭ وزىندە ناتيجە بەرىپ وتىر: جەتەكشى شەتەلدىك وندىرۋشىلەر ءبىزدىڭ نارىققا قىزىعۋشىلىق تانىتۋدا. وسىلايشا, اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە, الەمگە ايگىلى John Deere كومپانياسى قازاقستانداعى جەرگىلىكتى قاتىسۋىن قۇراستىرۋ كووپەراتسياسى ارقىلى كەڭەيتۋدى جوسپارلاپ وتىر.

Deere & Company, Eurasia Group جانە «بايتەرەك» حولدينگى قۇراستىرۋ ىنتىماقتاستىعى ارقىلى John Deere كومپانياسىنىڭ قازاقستانداعى جەرگىلىكتى قاتىسۋىن كەڭەيتۋگە باعىتتالعان مەموراندۋمعا قول قويدى. بۇل ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك يننوۆاتسيالاردى ىنتالاندىرۋعا, جەرگىلىكتى وندىرىستىك قۋاتتاردى نىعايتۋعا, ەلدىڭ تۇراقتى ەكونوميكالىق وسۋىنە ىقپال ەتۋگە ارنالعان جانە قازاقستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى مەن ونەركاسىبىندە الدىڭعى قاتارلى تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋگە, تسيفرلىق ترانسفورماتسياعا جانە تيىمدىلىكتى ارتتىرۋعا باعىتتالادى, دەپ اتاپ كورسەتتى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى.

«ەڭ وزىق تەحنولوگيالاردى پايدالانا وتىرىپ جانە ءبىلىم الماسۋدى قولداۋ ارقىلى ءبىز ەكونوميكاعا دا, جەرگىلىكتى قاۋىمداستىقتارعا دا پايدا اكەلەتىن تۇراقتى ءوسۋدىڭ نەگىزىن قالاپ جاتىرمىز», — دەدى, John Deere تمد جانە ورتالىق ازياداعى اۋىل شارۋاشىلىعى جانە كوگال جابىندىلارى بيزنەسىنىڭ پرەزيدەنتى چابا لەيكو.

Eurasia Group – قازاقستانداعى John Deere تەحنيكاسىنىڭ رەسمي ديلەرى.

ايتا كەتۋ كەرەك, اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى ارقىلى اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى پاركىن جاڭارتۋ بويىنشا قابىلدانعان شارالار اياسىندا بيىل كەلەسى باعدارلامالار جۇزەگە اسىرىلدى:

1. اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن سۋبسيديالاۋدىڭ جاڭا تەتىكتەرى قابىلداندى:

– ينۆەستيتسيالىق سۋبسيديالاۋ باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندە ءوندىرىسى قازاقستاندا جولعا قويىلعان تەحنيكانىڭ يمپورتتىق انالوگتارىن سۋبسيديالاۋ مۇمكىندىگى الىنىپ تاستالدى;

– اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن ساتىپ الۋ ءۇشىن نەسيەلەر/ليزينگ بويىنشا سىياقى مولشەرلەمەسىن سۋبسيديالاۋدىڭ سارالانعان تەتىگى قولدانىلدى (وتاندىق ءوندىرىس تەحنيكاسىن ساتىپ الۋ ءۇشىن سىياقى مولشەرلەمەسى 6%-عا دەيىن, يمپورتتىق تەحنيكا ءۇشىن 15%-عا دەيىن سۋبسيديالانادى).

جاڭا تاسىلدەر قوسىمشا بيۋدجەت قاراجاتىن تارتپاي, وتاندىق كاسىپورىنداردىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن سۋبسيديالاۋ كولەمىن ەكى ەسەدەن استامعا ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

2. بيىل ماۋسىم ايىنان باستاپ العاش رەت سىياقى مولشەرلەمەسى جىلىنا 5% بولاتىن 120 ملرد تەڭگە سوماسىنا وتاندىق ءوندىرىستىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنىڭ جەڭىلدىكتى ليزينگىنىڭ اۋقىمدى باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى.

كەلەسى جىلى جەڭىلدىكتى ليزينگ باعدارلاماسىنىڭ بيۋدجەتىن 200 ملرد تەڭگەگە دەيىن ۇلعايتۋ جوسپارلانىپ وتىر. قابىلدانعان شارالار ءوز ناتيجەسىن بەرۋدە. شارۋالاردىڭ تەحنيكا ساتىپ الۋ قابىلەتىن ارتتىرۋدا وڭ ديناميكا بايقالادى.

ماسەلەن, «قازاگروقارجى» اق اقپاراتىنا سايكەس, بيىلعى 1 قازانداعى جاعداي بويىنشا 8 796 بىرلىك اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى ساتىلدى, بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىنەن (5 795 بىرلىك) 52%-عا ارتىق.

اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى اتالعان مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىن جۇزەگە اسىرۋ وتاندىق اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن ساتىپ الۋ كولەمىن ايتارلىقتاي ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىنىن, سونىمەن قاتار وتاندىق اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىن جاساۋ كاسىپورىندارىنىڭ دامۋىنا مۋلتيپليكاتيۆتى اسەر ەتەتىنىن اتاپ كورسەتتى.