Elimizde aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy óndirisi men lızıngi kólemi artýda

Foto: ashyq derekkóz

Elimizde ımportty almastyrý jáne básekelestik artyqshylyqtardy arttyrý maqsatynda aýyl sharýashylyǵy salasyn damytý boıynsha pármendi sharalar qabyldanyp keledi. AО́K-ti jeńildikpen qarjylandyrý kólemi ósip, sýbsıdııalaý júıesi reformalanýda, aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy óndirisi men lızıngi kólemi artyp keledi. Munyń barlyǵy óz nátıjesin berip, Qazaqstan búginde ishki qajettilikterdi qamtamasyz etýge kúsh salyp qana qoımaı, aýyl sharýashylyǵy ónimderi eksportyn arttyrýǵa umtylýda, dep jazady qandastar.kz

Aýyl sharýashylyǵy daqyldary eksportynyń ósýi 

«Qazaqstan temir joly» UK» AQ (QTJ) derekteri boıynsha elimizde jyl basynan beri astyq eksportynyń ósýi tirkeldi, bul rette jańa tasymaldaý baǵyttary ıgerilýde. Atap aıtqanda, arpa, jasymyq jáne júgeri tasymaly birneshe esege artqany baıqalady.

«Qazaqstandyq arpany Iran sońǵy eki aıda segiz ese ósimmen qaıta ımporttaı bastady. 10 aıda arpa eksporttyq tasymaly 710 myń tonnany qurap, 69%-ǵa ósti», — dep habarlady QTJ baspasóz qyzmeti.

Júgeri dániniń eksporty bıyl 1,5 ese ósip, 117 myń tonnany qurady. Tájikstanǵa tasymaldaý 38%-ǵa, О́zbekstanǵa tasymaldaý 3 eseden astamǵa ósti. Sondaı-aq bıyl Iranǵa júgeri dánin tasymaldaý bastaldy.

Jasymyq eksporty 7 esege artyp, 80 myń tonnaǵa jetti, basym bóligi Eýropa elderine jiberildi.

QTJ málimetinshe, burshaq tasymaly úsh esege artty. Qazaqstannan Aýǵanstanǵa ımport kólemi eki ese, О́zbekstanǵa úsh ese ósti. Sondaı-aq kúrish óndirýshiler Ázerbaıjan men Belarýs jańa naryqtaryn ıgerý arqyly eksportty +47%-ǵa (52 myń tonna) arttyrdy.

Sonymen qatar 2024–2025 marketıng jylynda Qazaqstan Qytaıǵa maı ónimderin eksporttaý boıynsha rekord jańartyp, $250 mln kórsetkishine jetkizýdi kózdep otyr.

Maıly daqyldardy óńdeýshiler ulttyq qaýymdastyǵynyń (MDО́UQ) basqarma tóraǵasy Iadykar Ibragımovtiń aıtýynsha, eksporttyń ósýine yqpal etetin faktorlardyń biri – Qazaqstanda óndirilgen aqýyzy joǵary jemshópter úshin Qytaı naryǵynyń ashylýy boldy, ol úshin qytaılyq satyp alýshylar joǵary baǵa usynyp otyr. Qazaqstannyń maı zaýyttary Shanhaıda ótken Qytaı halyqaralyq ımport kórmesinde $56 mln-ǵa kelisimshartqa otyrdy. Iadykar Ibragımovtiń aıtýynsha, Shanhaıda bıyl qazaqstandyq 12 maı zaýyty maı ónimderin usynady.

Búgingi tańda Qytaı qazaqstandyq maı ónimderi eksporty boıynsha qarjylaı kórsetkishte kósh bastap tur. Maıly daqyldar óńdeýshiler ulttyq qaýymdastyǵynyń basqarma tóraǵasy qazaqstandyq 24 maı zaýytyn Qytaı keden tizilimine jedel engizýge járdemdesken salalyq mınıstrlikter — QR Saýda jáne ıntegraııa mınıstrligi men QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi tarapynan bolǵan qoldaýdyń mańyzdylyǵy atap kórsetti. Sondaı-aq ósimdik maılarynyń aı saıynǵy eksporttyq kólemin birkelki bólý boıynsha «Qazaqstan temir joly» UK» AQ-men úılestirilgen jumys mańyzdy aspekt bolyp sanalady. Maı óńdeýshiler eki jyl ishinde Qytaıǵa ósimdik maıy men mal azyǵy eksportyn $300 mln deńgeıinde jetkizýdi josparlap otyr.

Qazaqstannyń CIIE–2024 kórmesine qatysýy Qytaı naryǵyna maı ónimderi eksportyn keńeıtý men elimizdiń Azııadaǵy saýda pozıııasyn nyǵaıtýdaǵy mańyzdy qadam boldy.

Qazaqstandaǵy aýyl sharýashylyǵynyń eksporttyq áleýeti aıtarlyqtaı úlken, bul onyń iri naryqtarǵa: Qytaı, Reseı, Iran, О́zbekstan, Aýǵanstan, sondaı-aq Parsy shyǵanaǵy elderine jaqyn bolýyna baılanysty.

Aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy parkin jańartý boıynsha qoldaý sharalary

О́nerkásiptik ınvestorlar odaǵynyń derekteri boıynsha Qazaqstanda aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy óndirisiniń jyldyq kólemi 263 mlrd teńgeni quraıdy, 2025 jyly 300 mlrd teńgege deıin ósedi dep boljanýda. Aýyl sharýashylyǵy mashınalaryn jasaý salasynda 8 kásiporynda traktorlar men astyq jınaıtyn kombaındar shyǵarylady, bul qazirdiń ózinde sharýalardyń osy tehnıkaǵa degen jyldyq qajettiligin tolyq qamtamasyz etip otyr. Taǵy 20-dan astam kásiporyn tirkeme jáne aspaly aýylsharýashylyq tehnıkasy men jabdyqtaryn shyǵaryp, ımportqa táýeldilikti azaıtýda. Búginde traktorlar men kombaındardyń, sondaı-aq aspaly jáne tirkemeli aýyl sharýashylyǵy tehnıkasynyń árbir shyǵarylatyn úlgisine dánekerleý, kesý, ııý jáne boıaý operaııalary oryndalady. Traktor kabınalaryn dánekerleý jáne boıaý, sondaı-aq energııamen qanyqqan traktorlar korpýsy elementterine plastıkalyq bólshekterin daıyndaý merziminen buryn ıgerildi. Kelesi jyly óndirýshiler astyq býnkerlerin, kólbeý kameralardy, usaqtaǵyshtardy jáne kombaın kabınalaryn jasaý boıynsha operaııalardy meńgerýdi josparlap otyr. Elimizdegi eń iri aýyl sharýashylyǵy mashına jasaý lokalızaııalaý ortalyǵy Qostanaıda jyl saıyn aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy men avtoónerkásipke arnalǵan 25 myń birlik torap, agregat, komponent pen qosalqy bólshek shyǵarady.

Bıyl otandyq aýylsharýashylyq tehnıkasyn satyp alǵanda sharýalardy sýbsıdııalaý týraly sheshim qazirdiń ózinde nátıje berip otyr: jetekshi sheteldik óndirýshiler bizdiń naryqqa qyzyǵýshylyq tanytýda. Osylaısha, Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń málimetinshe, álemge áıgili John Deere kompanııasy Qazaqstandaǵy jergilikti qatysýyn qurastyrý kooperaııasy arqyly keńeıtýdi josparlap otyr.

Deere & Company, Eurasia Group jáne «Báıterek» holdıngi qurastyrý yntymaqtastyǵy arqyly John Deere kompanııasynyń Qazaqstandaǵy jergilikti qatysýyn keńeıtýge baǵyttalǵan memorandýmǵa qol qoıdy. Bul strategııalyq seriktestik ınnovaııalardy yntalandyrýǵa, jergilikti óndiristik qýattardy nyǵaıtýǵa, eldiń turaqty ekonomıkalyq ósýine yqpal etýge arnalǵan jáne Qazaqstannyń aýyl sharýashylyǵy men ónerkásibinde aldyńǵy qatarly tehnologııalardy engizýge, ıfrlyq transformaııaǵa jáne tıimdilikti arttyrýǵa baǵyttalady, dep atap kórsetti Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi.

«Eń ozyq tehnologııalardy paıdalana otyryp jáne bilim almasýdy qoldaý arqyly biz ekonomıkaǵa da, jergilikti qaýymdastyqtarǵa da paıda ákeletin turaqty ósýdiń negizin qalap jatyrmyz», — dedi, John Deere TMD jáne Ortalyq Azııadaǵy aýyl sharýashylyǵy jáne kógal jabyndylary bıznesiniń prezıdenti Chaba Leıko.

Eurasia Group – Qazaqstandaǵy John Deere tehnıkasynyń resmı dıleri.

Aıta ketý kerek, Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi arqyly aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy parkin jańartý boıynsha qabyldanǵan sharalar aıasynda bıyl kelesi baǵdarlamalar júzege asyryldy:

1. Aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn sýbsıdııalaýdyń jańa tetikteri qabyldandy:

– ınvestıııalyq sýbsıdııalaý baǵdarlamasyn iske asyrý sheńberinde óndirisi Qazaqstanda jolǵa qoıylǵan tehnıkanyń ımporttyq analogtaryn sýbsıdııalaý múmkindigi alynyp tastaldy;

– aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn satyp alý úshin nesıeler/lızıng boıynsha syıaqy mólsherlemesin sýbsıdııalaýdyń saralanǵan tetigi qoldanyldy (otandyq óndiris tehnıkasyn satyp alý úshin syıaqy mólsherlemesi 6%-ǵa deıin, ımporttyq tehnıka úshin 15%-ǵa deıin sýbsıdııalanady).

Jańa tásilder qosymsha bıýdjet qarajatyn tartpaı, otandyq kásiporyndardyń aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn sýbsıdııalaý kólemin eki eseden astamǵa arttyrýǵa múmkindik beredi.

2. Bıyl maýsym aıynan bastap alǵash ret syıaqy mólsherlemesi jylyna 5% bolatyn 120 mlrd teńge somasyna otandyq óndiristiń aýyl sharýashylyǵy tehnıkasynyń jeńildikti lızınginiń aýqymdy baǵdarlamasy iske qosyldy.

Kelesi jyly jeńildikti lızıng baǵdarlamasynyń bıýdjetin 200 mlrd teńgege deıin ulǵaıtý josparlanyp otyr. Qabyldanǵan sharalar óz nátıjesin berýde. Sharýalardyń tehnıka satyp alý qabiletin arttyrýda oń dınamıka baıqalady.

Máselen, «QazAgroQarjy» AQ aqparatyna sáıkes, bıylǵy 1 qazandaǵy jaǵdaı boıynsha 8 796 birlik aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy satyldy, bul ótken jyldyń sáıkes kezeńinen (5 795 birlik) 52%-ǵa artyq.

Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi atalǵan memlekettik qoldaý sharalaryn júzege asyrý otandyq aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn satyp alý kólemin aıtarlyqtaı arttyrýǵa múmkindik beretinin, sonymen qatar otandyq aýyl sharýashylyǵy mashınalaryn jasaý kásiporyndarynyń damýyna mýltıplıkatıvti áser etetinin atap kórsetti.