ەلىمىزدە بالا كۇتىمىنە بەرىلەتىن جاردەماقىنىڭ كولەمى قانداي?

فوتو: ارمان مۋحاتوۆ

جىل باسىنان بەرى مەملەكەتتىك جاردەماقىلارمەن, سونداي-اق مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان (بۇدان ءارى – ماسق), بالانى بوسانۋعا جانە بالا 1,5 جاسقا تولعانعا دەيىن ونىڭ كۇتىمىنە بايلانىستى تولەمدەرمەن جالپى سوماسى 299,8 ملرد تەڭگەگە 293,9 مىڭ ادام قامتىلدى, دەپ جازدى qandastar.kz

ال بالا تۋعاندا بەرىلەتىن جاردەماقىنى 2025 جىلدىڭ باسىنان باستاپ رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن بارلىعى 21,1 ملرد تەڭگە سوماعا 117 مىڭ ادام قامتىلدى, ونىڭ ىشىندە ءساۋىر ايىندا 5,5 ملرد تەڭگە سوماسىن 30,5 مىڭ ادام الدى. بۇل جاردەماقىعا بالا تۋعان, اسىراپ العان, سونداي-اق قامقورلىققا العان بالالارى بار ەلىمىزدىڭ ازاماتتارى, قانداستار, سونداي-اق قازاقستاندا تۇراقتى تۇراتىن شەتەلدىكتەر ۇمىتكەر بولا الادى.

بالاعا كۇتىم جاسايتىن ادام مىندەتتى الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇيەسىنە قاتىسۋشى بولىپ تابىلماعان جاعدايدا تۋعان, اسىراپ العان, سونداي-اق قورعانشىلىققا العان بالالارى بار, ەگەر ولار باسقا اتا-انانىڭ وتباسىندا ەسكەرىلمەسە, وگەي بالالارى بار ادامداردىڭ (وتباسىلاردىڭ) بالا كۇتىمىنە بايلانىستى جاردەماقى الۋعا قۇقىعى بار. ەسەپتى كەزەڭدە 1,5 جاسقا تولعانعا دەيىن بالا كۇتىمى بويىنشا جاردەماقىمەن 14,4 ملرد تەڭگە سوماسىن ورتا ەسەپپەن 123,3 مىڭ ادام قامتىلدى, ونىڭ ىشىندە ءساۋىر ايىندا 3,7 ملرد تەڭگە سوماسىن 124,1 مىڭ ادام الدى.

بالا تۋىنا جانە بالا كۇتىمىنە ارنالعان مەملەكەتتىك جاردەماقىلاردىڭ مولشەرى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تۋرالى زاڭمەن ءتيىستى قارجى جىلىنا بەكىتىلگەن ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشكە (بۇدان ءارى – اەك) بايلانىستى بەلگىلەنەدى. 2025 جىلدىڭ باسىنان باستاپ مەملەكەتتىك جاردەماقىلاردىڭ مولشەرى 6,5%-عا يندەكستەلگەن.

بيىلعى بالا تۋىنا ارنالعان جاردەماقى مولشەرى:

— ءبىرىنشى, ەكىنشى, ءۇشىنشى بالاعا – 38,0 اەك نەمەسە 149 416 تەڭگە;

— ءتورتىنشى جانە ودان كەيىنگى بالالارعا – 63,0 اەك نەمەسە 247 716 تەڭگە.

بالا 1,5 جاسقا تولعانعا دەيىن ونىڭ كۇتىمىنە بايلانىستى تولەنەتىن جاردەماقى اي سايىن كەلەسىدەي مولشەردە تولەنەدى:

— ءبىرىنشى بالاعا – 5,76 اەك نەمەسە 22 648 تەڭگە;

— ەكىنشى بالاعا – 6,81 اەك نەمەسە 26 777 تەڭگە;

— ءۇشىنشى بالاعا – 7,85 اەك نەمەسە 30 866 تەڭگە;

— ءتورتىنشى جانە ودان كەيىنگى بالالارعا – 8,90 اەك نەمەسە 34 995 تەڭگە.

بۇدان باسقا جۇمىس ىستەيتىن ازاماتتارعا جۇكتىلىككە جانە بوسانۋعا, جاڭا تۋعان بالانى (بالالاردى) اسىراپ الۋعا بايلانىستى كىرىسىنەن ايىرىلعان جاعدايدا ماسق-تان تولەنەتىن الەۋمەتتىك تولەم جۇكتىلىگى جانە بوسانۋى بويىنشا بەرىلگەن دەمالىستىڭ بارلىق كۇندەرىنە تاعايىندالادى. تولەم مولشەرى جۇكتىلىگى جانە بوسانۋى بويىنشا ۋاقىتشا ەڭبەككە جارامسىزدىق پاراعى بەرىلگەنگە دەيىنگى سوڭعى 12 اي ىشىندە ماسق-عا الەۋمەتتىك اۋدارىمدار جۇرگىزىلگەن ورتاشا ايلىق كىرىسكە جانە ەڭبەككە جارامسىزدىق كۇندەرىنىڭ سانىنا بايلانىستى بولادى.

اتالعان بىرجولعى تولەمدى جىل باسىنان بەرى جالپى سوماسى 117,3 ملرد تەڭگەگە 81,8 مىڭ ادام الدى, ونىڭ ىشىندە ءساۋىر ايىندا 32,3 ملرد تەڭگە سوماسىنا 24,8 مىڭ ادام الدى. تاعايىندالعان تولەمنىڭ ورتاشا مولشەرى ءۇش ايدا 1 637 575 تەڭگەنى قۇرادى.

سونداي-اق ماسق-دان بالا ءبىر جارىم جاسقا تولعانعا دەيىن ونىڭ كۇتىمىنە بايلانىستى كىرىسىنەن ايىرىلۋ جاعدايى بويىنشا اي سايىنعى الەۋمەتتىك تولەم مىندەتتى الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇيەسىنە قاتىسۋشىعا بالانىڭ تۋعان كۇنىنەن باستاپ تاعايىندالادى. تولەمنىڭ مولشەرى سوڭعى 2 جىلدا ماسق-عا الەۋمەتتىك اۋدارىمدار جۇرگىزىلگەن ورتاشا ايلىق كىرىستىڭ 40%-ن قۇرايدى. ەكى جانە ودان دا كوپ بالا تۋعان جاعدايدا تولەم ءار بالاعا جەكە تاعايىندالادى.

2025 جىلدىڭ 4 ايىندا بۇل تولەم 147 ملرد تەڭگەگە 88,8 مىڭ ادامعا تاعايىندالدى. ونىڭ ىشىندە ءساۋىر ايىندا 36,7 ملرد تەڭگە سوماسىنا 25,2 مىڭ الۋشىعا تولەم تاعايىندالدى. 4 ايداعى تولەمنىڭ اي سايىنعى ورتاشا مولشەرى 91 953 تەڭگەنى قۇرادى.