Elimizde bala kútimine beriletin járdemaqynyń kólemi qandaı?

Foto: Arman Mýhatov

Jyl basynan beri memlekettik járdemaqylarmen, sondaı-aq Memlekettik áleýmettik saqtandyrý qorynan (budan ári – MÁSQ), balany bosanýǵa jáne bala 1,5 jasqa tolǵanǵa deıin onyń kútimine baılanysty tólemdermen jalpy somasy 299,8 mlrd teńgege 293,9 myń adam qamtyldy, dep jazdy qandastar.kz

Al bala týǵanda beriletin járdemaqyny 2025 jyldyń basynan bastap respýblıkalyq bıýdjetten barlyǵy 21,1 mlrd teńge somaǵa 117 myń adam qamtyldy, onyń ishinde sáýir aıynda 5,5 mlrd teńge somasyn 30,5 myń adam aldy. Bul járdemaqyǵa bala týǵan, asyrap alǵan, sondaı-aq qamqorlyqqa alǵan balalary bar elimizdiń azamattary, qandastar, sondaı-aq Qazaqstanda turaqty turatyn sheteldikter úmitker bola alady.

Balaǵa kútim jasaıtyn adam mindetti áleýmettik saqtandyrý júıesine qatysýshy bolyp tabylmaǵan jaǵdaıda týǵan, asyrap alǵan, sondaı-aq qorǵanshylyqqa alǵan balalary bar, eger olar basqa ata-ananyń otbasynda eskerilmese, ógeı balalary bar adamdardyń (otbasylardyń) bala kútimine baılanysty járdemaqy alýǵa quqyǵy bar. Esepti kezeńde 1,5 jasqa tolǵanǵa deıin bala kútimi boıynsha járdemaqymen 14,4 mlrd teńge somasyn orta eseppen 123,3 myń adam qamtyldy, onyń ishinde sáýir aıynda 3,7 mlrd teńge somasyn 124,1 myń adam aldy.

Bala týýyna jáne bala kútimine arnalǵan memlekettik járdemaqylardyń mólsheri respýblıkalyq bıýdjet týraly zańmen tıisti qarjy jylyna bekitilgen aılyq eseptik kórsetkishke (budan ári – AEK) baılanysty belgilenedi. 2025 jyldyń basynan bastap memlekettik járdemaqylardyń mólsheri 6,5%-ǵa ındekstelgen.

Bıylǵy bala týýyna arnalǵan járdemaqy mólsheri:

— birinshi, ekinshi, úshinshi balaǵa – 38,0 AEK nemese 149 416 teńge;

— tórtinshi jáne odan keıingi balalarǵa – 63,0 AEK nemese 247 716 teńge.

Bala 1,5 jasqa tolǵanǵa deıin onyń kútimine baılanysty tólenetin járdemaqy aı saıyn kelesideı mólsherde tólenedi:

— birinshi balaǵa – 5,76 AEK nemese 22 648 teńge;

— ekinshi balaǵa – 6,81 AEK nemese 26 777 teńge;

— úshinshi balaǵa – 7,85 AEK nemese 30 866 teńge;

— tórtinshi jáne odan keıingi balalarǵa – 8,90 AEK nemese 34 995 teńge.

Budan basqa jumys isteıtin azamattarǵa júktilikke jáne bosanýǵa, jańa týǵan balany (balalardy) asyrap alýǵa baılanysty kirisinen aıyrylǵan jaǵdaıda MÁSQ-tan tólenetin áleýmettik tólem júktiligi jáne bosanýy boıynsha berilgen demalystyń barlyq kúnderine taǵaıyndalady. Tólem mólsheri júktiligi jáne bosanýy boıynsha ýaqytsha eńbekke jaramsyzdyq paraǵy berilgenge deıingi sońǵy 12 aı ishinde MÁSQ-ǵa áleýmettik aýdarymdar júrgizilgen ortasha aılyq kiriske jáne eńbekke jaramsyzdyq kúnderiniń sanyna baılanysty bolady.

Atalǵan birjolǵy tólemdi jyl basynan beri jalpy somasy 117,3 mlrd teńgege 81,8 myń adam aldy, onyń ishinde sáýir aıynda 32,3 mlrd teńge somasyna 24,8 myń adam aldy. Taǵaıyndalǵan tólemniń ortasha mólsheri úsh aıda 1 637 575 teńgeni qurady.

Sondaı-aq MÁSQ-dan bala bir jarym jasqa tolǵanǵa deıin onyń kútimine baılanysty kirisinen aıyrylý jaǵdaıy boıynsha aı saıynǵy áleýmettik tólem mindetti áleýmettik saqtandyrý júıesine qatysýshyǵa balanyń týǵan kúninen bastap taǵaıyndalady. Tólemniń mólsheri sońǵy 2 jylda MÁSQ-ǵa áleýmettik aýdarymdar júrgizilgen ortasha aılyq kiristiń 40%-n quraıdy. Eki jáne odan da kóp bala týǵan jaǵdaıda tólem ár balaǵa jeke taǵaıyndalady.

2025 jyldyń 4 aıynda bul tólem 147 mlrd teńgege 88,8 myń adamǵa taǵaıyndaldy. Onyń ishinde sáýir aıynda 36,7 mlrd teńge somasyna 25,2 myń alýshyǵa tólem taǵaıyndaldy. 4 aıdaǵy tólemniń aı saıynǵy ortasha mólsheri 91 953 teńgeni qurady.