ELIMIZDE GÚLDI KО́PTEP О́SIRÝ QAJET

Jyl saıyn arýlarymzǵa gúldi Ekvador, Nıderlandtan aldyrtyp jatamyz. Sulý­lardyń qushaǵyn gúlge, toltyrýǵa asyǵyp, qal­ta­sy­nan qa­ǵy­lyp jatqan erkek qanshama. Sebebi gúldiń ózi ımportqa táýeldi.

Gúlderdiń baǵasy qoljetimdi bolý úshin, gúldi elde kóptep ósirý qajet dep oılaımyn. Durys aıtasyz. Máselen, Túrkistan oblysyndaǵy Derbisek aýylyn naǵyz gúldiń otany deýge bolady.

Sebebi munda 60-tan asa otbasy gúl ósirýdi kásipke aınaldyrǵan. Eldi mekendegi árbir 5-shi turǵyn jylyjaı ustap, gúl ósirýmen aınalysady. Kóktem merekesi qarsańynda gúl ósirip, tabys taýyp otyrǵan aýylǵa tilshimiz baryp keldi. Derbisek aýylynyń turǵyny Mahat Áýenov birneshe jyldan beri jylyjaıda gúl ósirip keledi.

Bul kásipti alǵash Raıhan gúlin ósirýden bastapty. Qazir baǵban Gollandııalyq Astramerııa gúliniń 10 túrin jensindirip, jaıqaltyp otyr.

Eýropalyq gúldiń bir ereksheligi — jyl on eki aı ónim beredi. Ol úshin jaqsylap qaraý kerek deıdi.   Mahat Áýenov, baǵban: — Kópshilik oılaıdy ǵoı, ekse óse beredi dep. Gúl egý degen – bul ádemilikti qalaǵannan keıin biz únemi izdeniste júremiz. Qıynshylyǵy kútip-baptaýda. Gúlinde bir daq bolsa ol ádemiligin joǵaltady. Sol úshin zaqymdandyrmaýǵa, bir jeri búlinse, gúl satylýǵa shyqpaıdy.

Jylýy durys bolmasa, gúli jaqsy gúldemeıdi. Boıy óspeı qalady. Aýrý túsedi degendeı. Sebetin dárimiz bar. solardyń bárin ýaqytynda qadaǵalap, qarasa bolady. Biraq jumysy óte qıyn.  Al Afıs Garıpov biryńǵaı qyzǵaldaq egedi. Arnaıy bilimi bolmasa da gúl baptaýdyń qyr-syryn bir kisideı meńgerip alǵan.

«Gúl – ásemdiktiń, náziktiktiń sımvoly, sondyqtan oǵan erekshe bap kerek» deıdi. Baǵban qysta otyrǵyzǵan qyzǵaldaqtaryn qazir satyp jatyr.  Afıs Garıpov, baǵban: — 5-6 túrin ektik. Qyzyly bar, sary bar, qoıý qyzyl tústisi bar.

Qaısysyna suranys bar, solardy egemiz. Suranys jaqsy. Shymkentten kelip jatyr, Saryaǵashtan kelip jatyr, Jetisaıdan kelip alyp ketip jatyr. Jalpy Derbisek aýylynda 76 gektardan astam jylyjaı bar. Sonyń on gektary tek gúl ósirýmen aınalysady. Jylyjaılardyń 90 paıyzy jylý júıesimen qamtylǵan. Baǵbandardyń basym bóligi qysy-jazy suranysqa ıe raıhan gúlin ósiredi.  Oljas Ásilbaev, Derbisek aýyldyq okrýgi ákimdginiń aýyl sharýashylyǵy boıynsha bas mamany: — Kóbinese bizde gollandııalyq sortyn ósirýmen aınalysady. Úıirgelikte, sýarmaly egistik jerde 60-tan astam kásipker osy gúl sharýashylyǵymen aınalysady.

Bizdiń aýylda gúldiń 20-dan astam túri bar.  8 naýryz Halyqaralyq áıelder merekesine oraı Shymkentte «Gúlder jármeńkesi» ótip jatyr. Oǵan myńdaǵan dana ártúrli gúlder shyǵarylyp, qala turǵyndary satyp alýda. Jergilikti turǵyn Gúlmıra Sanıeva da ózi ósirgen gúlderin ákelip, osynda saýdalap jatyr. Ol gúl bıznes emes, hobbı dep qaraıtynyn aıtady.  Gúlmıra Sanıeva, gúl satýshy: — Men basqa gúlderge qaraǵanda kaktýsty jaqsy kóremin.

Ony úıde ózim ósiremin. Kaktýs asa kútimdi qajet etpeıdi, aıyna 1 ret sý ishedi. Qazir meniń úıimde kaktýstyń 100-den asa túri bar. Onyń barlyǵyn jan-jaqtan jınadym. Kaktýsty jaqsy kóretinder ınstagram arqyly tapsyrys beredi. Búgin osy jármeńkede alyp jatyr.  Qala bıligi merekege oraı gúl satatyn 50 oryn jasaqtapty. «Maqsat – retsiz saýdany boldyrmaý, halyqqa jaıly jaǵdaı jasaý» deıdi mamandar. Jalpy Shymkent qalasynda gúl ósirýmen aınalysatyn 30-ǵa jýyq sharýashylyq, 200-deı dúken bar. Qazir olardyń barlyǵynda saýda qyzyp tur.