ەلىمىزدە جۇمىسسىزدىق ماسەلەسى كۇردەلەنىپ بارادى

رەسمي ستاتيستيكا دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك, قازاقستانداعى جۇمىسسىزدىق جاعدايى – وزگە پوستكەڭەستىك مەملەكەتتەرگە جانە الىس شەت ەلدەرگە قاراعاندا سالىستىرمالى تۇردە جاقسارىپ كەلە جاتقانداي كورىنەتىنى راس,-دەپ حابارلايدى Qandastar.kz

سوڭعى 5 جىلدا ەلىمىزدەگى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 4,8-5,2% دەڭگەيىندە توقتادى, ال اقش-تا, مىسالى, تەربەلىس ءدالىزى كەڭىرەك 3,9-7,4%, باسقا دامۋشى ەلدەردە جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى تۇراقتى تۇردە 10%-دان اسۋى مۇمكىن.

الايدا, ستاتاگەنتتىكتەر ۇسىنعان قازاقستانعا قاتىستى رەسمي دەرەكتەر ەلدەگى جۇمىسسىزدىقتىڭ شىنايى بەينەسىن تولىق كورسەتىپ بەرە المايدى. سەبەبى, بىزدەگى جۇمىسسىز ازاماتتاردىڭ دەنى جەرگىلىكتى جەرلەردەگى جۇمىسپەن قامتۋ ورنىنا نەمەسە «ەلەكتروندى ۇكىمەت» پورتالى ارقىلى رەسمي تىركەلۋگە پەيىلى جوق. كوبى ءوز بەتىنشە جالدامالى جۇمىسقا جەگىلەدى, بولماسا, تانىس-تامىرلارى ارقىلى جۇمىس تابىلعانشا ەش جەرگە تىركەلمەستەن جۇرە بەرەدى.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ءبىر سوزىندە قازاقستاندىق جاستاردىڭ شامامەن 40%-ى جۇمىسقا ورنالاسۋ پروبلەماسىنا تاپ بولاتىندىعىن, جانە دە 51%-عا جۋىعى بيزنەسپەن اينالىسۋدى جوسپارلامايتىندىعىن تىلگە تيەك ەتكەن ەدى.

مەملەكەت باسشىسى مەڭزەپ وتىرعانداي, قازىرگى تاڭدا اۋىل شارۋاشىلىعى مەن ونەركاسىپتىك وندىرىستەر ەكونوميكانىڭ نەگىزگى سەكتورلارى بولۋدان قالدى, قازىر جاستار بۇل سالالاردا جۇمىس ىستەپ, ءوز بولاشاعىن جاقسارتامىن دەگەنگە سەنبەيدى. ونىڭ ۇستىنە ەلدەگى قىزمەت كورسەتۋ سالاسىنىڭ قارقىندى دامۋى كۇنكورىس كوزى رەتىندە العى شەپكە شىقتى.

قازاقستان زاڭدارى بويىنشا جۇمىسقا قابىلەتتىلەر قاتارىنا 16 جاستان 60 جاسقا دەيىنگى ارالىقتاعى ازاماتتار كىرەدى. بۇل, ءبىرىنشى تالاپ. دەمەك, 16 جاسقا دەيىنگى بالالار مەن زەينەتكەرلەر جۇمىس كۇشىنىڭ قۇرامىنا جاتپايدى.

ەكىنشى تالاپ, جۇمىسپەن قامتۋ مارتەبەسى, ياعني, جۇمىس كۇشىنە كىرۋ ءۇشىن ادامنىڭ جۇمىسپەن اينالىسۋى نەمەسە بەلسەندى جۇمىس ىزدەۋ ۇستىندە بولۋى شارت. ءبىزدىڭ جاعدايىمىزدا, ەڭبەككە قابىلەتتى جاستاعى بارلىق ادامداردىڭ ىشىندە ستۋدەنت جاستار جۇمىس كۇشى قاتارىنا كىرمەيدى.

ەندى, رەسمي مالىمەتكە سۇيەنەر بولساق, مەملەكەتتىك قىزمەت پەن جەكە كاسىپ يەلەرىن ەسەپتەمەگەندە, جۇمىس سۇراپ جەرگىلىكتى جۇمىسپەن قامتۋ قىزمەتىنە جۇگىنگەن از عانا ادام جۇمىسسىزدار توبىن قۇرايدى. شىنتۋايتىندا, قوعامدا جاستاردىڭ اتىنان تىركەلگەن قۇجاتىمەن جۇمىس ىستەپ جۇرگەن زەينەتكەرلەر دە بار.

جۇمىسسىزدىقپەن كۇرەس تۇرعىسىنان قاراعاندا, مونوقالالاردا قيىن جاعداي تۋىنداپ وتىر. كومىرسۋتەك شيكىزاتى مەن پايدالى قازبالى كەن ورىندارىنىڭ سارقىلۋىنا جانە ءوندىرىس ورىندارىنداعى اۆتوماتتاندىرۋدىڭ دامۋىنا بايلانىستى مۇنداي وڭىرلەردە ەڭبەك ادامىنا دەگەن سۇرانىس ازايۋدا.

جەر قويناۋىن پايدالانۋشىلاردىڭ ءونىمى الەمدىك نارىقتا ارزانداپ كەتۋى دە جەرگىلىكتى جەردەگى جۇمىسسىزدار سانىنىڭ ارتۋىنا ىقپال ەتىپ وتىر. وتكەن جىلى ماڭعىستاۋ وبلىسىندا, ونىڭ ىشىندە جاڭاوزەندە ەرەۋىلگە شىققان جۇمىسسىزدار نارازىلىعى سوزىمىزگە دالەل.

قازىر ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ باسشىلىعى ايماق ەكونوميكاسىن ارتاراپتاندىرۋعا, ءوز وڭىرىندە قىزمەت كورسەتۋ سالاسىن دامىتۋعا دەن قويدى. مۇناي-گاز سەكتورىنان باسقا سالالاردا جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا تىرىسۋدا. ەڭبەك نارىعىن كەڭەيتەتىن ەكونوميكانىڭ جاڭا سەكتورلارىن دامىتۋمەن قاتار, بيلىك ىشكى كوشى-قون اسەرىنە توتەپ بەرەتىن شارالار قابىلداۋدا. مونوقالالاردان 400-گە جۋىق وتباسىن وبلىس ورتالىعىنا كوشىرۋ جوسپارلاپ وتىر.

ەلىمىزدىڭ بارلىق ءوڭىرى جۇمىسسىزدىققا قارسى جاڭاشىل ارەكەتكە كوشۋى كەرەك. وبلىس باسشىلارى بۇرىننان قالىپتاسىپ قالعان مەملەكەتتىك بيۋدجەت پەن استانادان بەرىلەتىن تاپسىرماعا يەك ارتۋدى قويعانى ابزال.

بۇعان دەيىن قازاقستاندا جۇمىسسىزدىقپەن كۇرەسۋ ءۇشىن ناتيجەلى جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جانە جاپپاي كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدىڭ 2017-2021 جىلدارعا ارنالعان «ەڭبەك» باعدارلاماسى ازىرلەنىپ, ىسكە اسىرىلا باستاعان.

بىرەر جىل بۇرىن قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ ماماندارى 2025 جىلعا قاراي قازاقستاندا وبەكتيۆتى سەبەپتەرگە بايلانىستى جۇمىسسىزدىقتىڭ كۇرت ءوسۋى مۇمكىن دەگەن بولجام دا جاساعان ەدى.

ەلىمىزدە ايەلدەردىڭ زەينەت جاسىن 63 جاسقا دەيىن كوتەرگەنىن ەسكەرسەك, كەلەر جىلدان باستاپ ەڭبەك نارىعىندا ايەلدەردىڭ ۇلەس سالماعى ەداۋىر ارتادى.

ونىڭ سىرتىندا تمد ەلدەرى مەن الەمدىك سانكتسياعا ۇشىراعان كورشى ەلدەن زاڭدى-زاڭسىز جولمەن جۇمىس ىزدەپ اعىلىپ كەپ جاتقان قالىڭ ءنوپىر بار. سونىڭ ءبارىن ەسكەرە وتىرىپ جۇمىسسىزدىقتىڭ الدىن الاتىن شارالارعا باسىمدىق بەرۋ قاجەت.

ماسەلەن, حالىقتىڭ ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتۋىن دامىتۋ, شاعىن كاسىپكەرلىكتى قولداۋ, كادرلاردى قايتا دايارلاۋ, قوعامدىق جۇمىستاردى ۇيىمداستىرۋ, جۇمىس ورىندارىن كۆوتالاۋ, جۇمىس بەرۋشىلەردى ەكونوميكالىق قولداۋ, ەڭبەك نارىعىن اقپاراتتىق قامتاماسىز ەتۋ, حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ەمەس قىزمەتتەردى قولداۋ سەكىلدى اۋقىمدى ستراتەگيالىق قادامدارعا بارعان دۇرىس.